مکانیزم اثرگذاری پراکسیدین بر انواع میکروب؛ باکتری و ویروس

پراستیک اسید ترکیبی مشتق از استیک اسید و پراکسیدهیدروژن است. محلول پراستیک اسید  PAA با فرمول شیمیایی C2H4O3 با نام های پروکسی استیک اسید و پراسان نیز نامیده می شود.در این مقاله میزان اثر گذاری پراکسیدین بر انواع میکروب نیز بررسی می شود.

پراستیک اسید اولین بار در سال 1985 توسط سازمان حفاظت محیط زیست امریکا به عنوان یک ماده ضد میکروبی در جهت استریل و ضدعفونی کردن تجهیزات پزشکی مورد استفاده قرار گرفت. این ماده قادر به تخریب ماکرومولکول هایی شامل کربوهیدرات ها، اسید های نوکلئیک، لیپیدها و اسیدهای آمینه بوده که با مکانیسم لیز سلولی سبب مرگ میکروارگانیسم ها می شود.

مکانیسم پراکسیدین بر انواع میکروب

پراکسیدین(اکسیدین) با مکانیسم اکسیداسیون غشای خارجی سلول های  باکتری، اندوسپور، مخمر و هاگ قارچ ها سبب نابودی این عوامل شده و محیط را استریل می کند. از پراکسیدین جهت ضد عفونی کردن تجهیزات صنایع لبنی، تجهیزات حمل شیر، تجهیزات کشاورزی، تجهیزات پزشکی، آزمایشگاه، بیمارستان ها، تجهیزات دندانپزشکی، سیستم آب رسانی فاضلاب، ضدعفونی کردن استخر و حمام، ضدعفونی کردن دست ها، ضد عفونی کردن سبزیجات و میوه جاتی مانند کاهو و توت فرنگی بدون تغییر در طعم و مزه آنها، ضد عفونی کردن پستان گاو برای جلوگیری از بیماری و ضد عفونی کردن اجساد مرده مرغ و ماهی استفاده می­ شود.

پراکسیدین (Peroxidine) و اثرات ضدباکتریایی

در زمینه خاصیت ضد باکتریایی پراکسیدین تحقیقات متعددی صورت گرفته است. اثر مهاری آن بر رشد بسیاری از باکتری ها مانند مایکوباکتریوم ها، سودوموناس ها، انتروکوک ها و استافیلوکوکوس ها نشان داده شده است. امروزه عفونت های بیمارستانی معضل جهانی می باشند.

مقاله مرتبط: آشنایی با انواع میکروب، عوامل بیماری زا و پاتوژن

از شایع ترین عوامل ایجاد عفونت بیمارستانی می توان به اشریشیا کلی، سودوموناس، استافیلوکوکوس اورئوس و انتروکوکوس فکالیس نام برد. همه این عوامل به پراکسیدین حساسیت خوبی نشان داده اند. به همین دلیل کاربرد آنها در بیمارستان مورد توجه هست.

پراکسیدین جز محلول های استریل کننده و ضدعفونی کننده سطح بالا عمل کرده و سبب تخریب انواعی از ویروس های پوشش دار و بدون پوشش می شود. مکانسیم اثر آن دناتوره کردن پروتئین ها و اکسیداسیون پیوندهای دی سولفاهیدریل و سولفوری در پروتئین ها و سایر میکروارگانیسم ها است به صورتی که اثر گذاری اکسیدن در ویروس های پوشش دار نسبت به ویروس های بدون پوشش بهتر است. از جمله ویروس هایی که تحت تاثیر اکسیدین قرار می گیرند می توان به هپاتیت ب، ویروس هرپس، ویروس آنفلوانزا، رتروویروس، ویروس کرونا و HIV اشاره کرد.

کاربرد پراکسیدین (اکسیدین) در پزشکی و داروسازی

از پراکسیدین می توان برای ضدعفونی کردن تجهیزات پزشکی مانند اندوسکوپ، برونکوسکوپ، کولونوسکوپ استفاده نمود زیرا سمی نیست و باقی ماندن آن بر روی وسایل در صورتی که وارد دستگاه گوارش شود مشکلی ایجاد نمی کند. درحالی که سایر مواد ضدعفونی کننده اثرات سمی وحساسیت زا ایجاد می کنند.

اثر مهاری پراکسیدین بر انواع میکروب، و بر روی گروه های مختلف باکتری گرم مثبت و منفی به ویژه استافیلوکوکوس، سودوموناس، انتروکوک و باکتری های روده ای نیز مشاهده شده است. نتایج مطالعات نشان می دهد که باکتری های گرم مثبت به خاطر زیاد بودن پپتید و گلیکان در دیواره خود حساسیت بیشتری به باکتری گرم منفی در مقابل پراستیک اسید دارند.

پراکسیدین دارای MIC و MBC بسیار پایین بوده (کوچکتر یا مساوی 2µg/ml) و بر گونه های بسیار مقاوم باکتریایی مانند انتروکوک و مایکوباکتریوم اثر مهاری داشته و از رشد آنها جلوگیری می کند.

استفاده وسیع از این ترکیبات در ضدعفونی مواد و تجهیزات بیمارستانی سبب کاهش عفونت بیمارستانی ناشی از سودوموناس ائروژزینوزا، انتروکوک مقاوم به ونکومایسین و استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین می شود. یکی دیگر از کاربردهای پراکسیدین که می تواند در حفظ سلامتی و بهداشت عمومی نقش مهمی ایفا کند استفاده از آن برای ضدعفونی کردن فاضلاب است. در فاضلاب عمدتا کلی فرم های مدفوعی مانند اشریشیا کلی، سالمونلا، شیگلا و انتروکوک حضور دارند که پراکسیدین بر انواع میکروب؛ باکتری ها؛ ویروس و  قارچ کارایی زیادی را از خود نشان می دهد.

تاثیر هیدروژن پراکساید بر باکتری ها

پراکسید هیدروژن H2O2 نیز یک محصول بی رنگ و به عنوان یک عامل اکسید کننده قوی محسوب می شود. بر طبق تحقیقی که انجام شده نتایج نشان می دهد که استفاده از پراکسید هیدروژن 97.3% از آلودگی باکتریایی لاشه طیور 86.3% از کلی فرم ها 94.9% از استافیلوکوکوس اورئوس و 9.53% از کپک و مخمر را کاهش می دهد. این مطالعه ثابت می کند استفاده از پراکسید هیدروژن بسیار موثر تر از سایر ضد عفونی کننده های رایج است. شاخص MERK نیز نشان می دهد که H2O2 می تواند به عنوان یک عامل ضدعفونی کننده  قوی تر از کلرین، کلرین دی اکساید و پر منگنات استفاده شود.

منابع

• Y.MOSTAFA و همکاران، تاثیر غوطه وری لاشه طیور در پراکسید هیدروژن در کاهش بار میکروبی،دپارتمان بهداشت غذا،دانشکده دامپزشکی،دانشگاه KERELSHEIKH، مصر.
• عبدالوهاب مرادی و همکاران، طیف اثر ضدباکتریایی پراستیک اسید، مجله طبیب شرق، دوره 11،شماره1، بهار88.
• بابک شهباز و همکاران، مکانسیم عمل و کاربرد ویروسید ها در کنترل عفونت های ویروسی وابسته به اقدامات بهداشتی،مجله دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، اسفند 94، دوره 73،شماره 12، صفحات 837تا855.

با خرید ضدعفونی کننده های استاندارد و ارگانیک آرال شیمی، سلامت خود و دیگران را در محیط کار و منزل تامین کنید.