بهترین فناوری های نوین زنگ بری کدامند؟

یکی از چالش‎های مهم در صنایع فلزی مختلف، تجهیزات زیر ساختی، کشتی‏ سازی و ساختمان‏ سازی زنگ‎زدگی فلزات است. تا چند سال گذشته برای رفع این مشکل از روش‎های سنتی مانند تیغ کاری، سند بلاست، پاک‏سازی شیمیایی یا پوشش‏ های محافظ استفاده می‏شد اما با پیشرفت تکنولوژی در این زمینه در حال حاضر از روش ‏های جدیدی استفاده می‎شود که کارایی بهتری داشته و آسیب کمتری به سطح فلز وارد می‎کند. استفاده از ژل‎های زنگ‏بر و بخار فوق داغ از جمله روش‎های نوین برای زنگ‎ زدایی فلز به شمار می‏رود. با ما همراه شوید تا در این مطلب به طور کامل با این دو روش زنگ بری آشنا شویم.

همچنین بخوانید:

♣ انواع رنگ بر و حلال رنگ صنعتی را بشناسیم!

♣ ترکیبات ضد خوردگی | انواع، کاربردها و مزایای استفاده در صنایع مختلف

زنگ زدگی و روش‏ های سنتی رفع آن

زنگ‎زدگی به فرآیند اکسید شدن سطح فلزات معمولا آهن و فولاد در اثر رطوبت، اکسیژن، نمک یا عوامل محیطی گفته می‏ شود. زنگ‎زدگی فلز نه تنها زیبایی ظاهر را از بین برده بلکه به تدریج باعث کاهش کارایی و ویژگی‏هایی مانند چسبندگی پوشش، طول عمر قطعه، خواص مکانیکی و موارد دیگر خواهد شد. بنابراین از گذشته تا کنون روش‏ های زنگ ‏زدایی در صنایع بسیار پراهمیت بوده است. از جمله روش‏های سنتی زنگ ‏زدایی می‏توان به روش‏های مکانیکی مانند استفاده از سنباده، برس سیمی یا سندپلاست و روش‏های شیمیایی مانند اسید شویی و تبدیل کننده زنگ نام برد. این روش‎ها زمان‏بر بودند، مواد مصرفی در آن‏ها زیاد بود، احتمال آسیب به فلز وجود داشت و در برخی موارد استفاده از آن‏ها در سطوح مختلف دشوار بود. از این رو فناوری ‏های نوین وارد صحنه حذف زنگ فلز شدند.

ژل زنگ‏بر چیست و چه مزایایی دارد؟

ژل‏ های زنگ‏بر محصولات جدید برای حذف زنگ فلز در صنعت است. این محصول به شکل خمیر یا ژل طراحی می شود تا روی سطح فلز یا زنگ مالیده شود. ژل با لایه زنگی وارد واکنش شیمیایی می گردد و آن را از سطح فلز پاک می‏کند. استفاده از این محصول مزایای زیادی در صنعت دارد.

• امکان استفاده از آن روی سطوح عمومی یا سطوح پیچیده با توجه به چسبندگی ژل وجود دارد.
• با توجه به شدت زنگ می‎توان زمان واکنش مناسب را انتخاب کرد.
• نیاز به ابزارهای مکانیکی سنگین کمتری دارد.
• نسبت به روش ‏هایی مانند برس یا سند پلاست آسیب کمتری به فلز پایه وارد می‎کند.
• پس از حذف رنگ قابلیت ترکیب با پوشش محافظ دارد.

نکات مهمی که در استفاده از ژل زنگ‏بر نباید فراموش شود!

استفاده از ژل‏ های زنگ‏بر محدودیت‏ ها و شروطی نیز دارد که برای آن که نتیجه کار به خوبی از آب در بیاید، باید به آن توجه کرد. استفاده از ژل‏ زنگ‏ بر بدون اقدام حفاظتی بعد از زنگ‏ زدایی فلز می‎تواند باعث برگشت زنگ شود. بعد از شست وشو سطح فلز باید با پوشش محافظ، رنگ ضد خوردگی یا روغن مخصوص پوشانده شود تا حذف زنگ فلز پایدار باقی بماند.

محدودیت‏ های استفاده از ژل زنگ‏بر چیست؟

در کنار مزایای استفاده از ژل زنگ‏بر این روش محدودیت‏ هایی نیز دارد که قبل از انتخاب باید آن‏ها را بدانید.

• در موارد زنگ زدگی شدید یا لایه های ضخیم فلز، ممکن است نیاز به چند بار استفاده باشد.
• در نواحی بزرگ صنعتی هزینه استفاده از ژل حذف زنگ ممکن است از روش ‏های دیگر بیشتر شود.
• ژل را نباید روی سطوح حساس به مواد شیمیایی یا حساس به دما بدون بررسی و تست استفاده کرد.

مراحل استفاده از ژل زنگ بر

مراحل استفاده از ژل زنگ‏بر باید با توجه به نوع فلز و میزان خوردگی به طور دقیق و تخصصی انتخاب شود.

به طور کلی مراحل زیر برای حذف زنگ فلز با استفاده از ژل انجام خواهد شد:

• سطح فلز باید از ذرات آزاد، گرد و غبار و چربی کاملا پاک شود. می‏توان از برس سیمی یا محلول‏ های پاک کننده استفاده کرد.
• با توجه به میزان زنگ و نوع فلز ژل با ضخامت مناسب روی فلز قرار داد.
• ژل باید چند ساعت روی فلز بماند تا واکنش دهد. تعیین زمان باقی ماندن فلز بسیار تخصصی است و باید با دقت انجام شود.
• سطح فلز با برس نرم یا اسفنج و آب شستشو و خشک شود.
• بلافاصله یک پوشش محافظ ضد خوردگی روی آن اعمال شود.

پاک سازی با بخار فوق داغ روشی با کمترین آسیب به فلز

یکی دیگر از روش ‏های نوین حذف زنگ فلز، پاک سازی با بخار فوق داغ است. بخار فوق داغ، بخاری است که دمای آن از نقطه جوش آب بیشتر باشد و هیچ ذره مایعی ندارد. این بخار با حرارت بسیار بالا لایه زنگ را نرم می کند و با فشار ملایم و جزئی ذرات زنگ را از سطح فلز پاک می‏کند. از آن جا که در این روش برای رفع خوردگی فلزات از مواد شیمیایی استفاده نمی‏ شود، کمترین آسیب به فلز پایه وارد خواهد شد. این موضوع باعث می شود از روش پاک سازی با بخار فوق داغ در صنایع حساس مانند صنایع غذایی، دارویی و هوا فضا استفاده شود، زیرا خطر آلودگی سطح فلز یا محیط کار در این روش بسیار کم است. همچنین سرعت انجام کار بالا بوده و برای سطوح بزرگ صنعتی نیز مناسب است.

بخار فوق داغ چگونه باعث حذف زنگ فلز می ‏شود؟

بخار بسیار داغ بعد از آن که به سطح فلز برخورد می‏ کند، چند اثر همزمان خواهد داشت.

1. حرارت بالا باعث می‏ شود لایه زنگی ایجاد شده نرم شود یا ترک بخورد. در نتیجه اتصالش به فلز زیرین سست خواهد شد.
2. بخار خشک نفوذ بیشتری دارد و باعث ترک خوردن و جدا شدن لایه خوردگی فلز خواهد شد.
3. فشار بخار همچنین می‎تواند ذرات زنگ را بلند و سطح فلز را برای پوشش دهی آماده کند.

مزایا و محدودیت ‏های استفاده از روش بخار فوق داغ برای زنگ بری فلز

استفاده از این روش مزایا و البته محدودیت ‏هایی نیز در صنعت دارد. برخی از این موارد عبارتند از:

• نیازی به استفاده از مواد شیمیایی ندارد.
• سرعت عملکرد آن در تمیزکاری سطوح بالا است.
• نیاز کمتری به تماس مکانیکی شدید دارد.
• در صنایع حساس که نمی‎توان از مواد شیمیایی استفاده کرد، کاربرد دارند.
• تجهیزات و فلزات مورد استفاده در این روش باید در مقابل دما و فشار بالا مقاوم باشند تا از آسیب به دستگاه یا قطعه جلوگیری شود.
• بخار فوق داغ ممکن است برای قطعات حساس مانند پلاستیک یا لاستیک آسیب رسان باشد.
• هزینه تجهیزات بخار فوق داغ معمولا از روش‏‎های سنتی یا خرید ژل بسیار بیشتر است.
• پس از پاک سازی، سطح فلز نیاز به محافظت دارد تا از زنگ زدگی مجدد جلوگیری شود.

انتخاب روش مناسب زنگ زدایی ژل زنگ بر یا بخار فوق داغ؟

در میان دو روش زنگ بری، برای رفع خوردگی فلزات هر دو روش مزایا، معایب و کاربردهای خاص خود را دارد. انتخاب روش مناسب زنگ‏زدایی فلز به فاکتورهای مختلفی مانند نوع قطعه، ابعاد آن، محیط کار و هدف نهایی بستگی دارد. برای قطعات کوچکتر، سطوح حساس یا بخش ‏هایی که دسترسی به آن‏ها سخت است، استفاده از ژل زنگ‏بر گزینه بهتری خواهد بود. این ژل‏ها به راحتی روی هر سطحی مانند سطوح عمودی و پیچیده می چسبد و لایه زنگ را از روی آن جدا می‎کنند. در کارگاه‏ های خانگی یا تعمیرات جزئی نیز استفاده از ژل‏ها اقتصادی ‏تر است و خطر کمتری برای فلزات خواهد داشت.

در مقابل برای قطعات بزرگ صنعتی، خطوط تولید، سازه‏ های دریایی یا محیط‏ های حساس به مواد شیمیایی استفاده از بخار فوق داغ مناسب‏ تر است. این روش با حرارت بالا و بدون استفاده از مواد شیمیایی لایه زنگ را سریع جدا می کند و سطح فلز را برای پوشش محافظ یا رنگ آمیزی آماده می‎کند. این روش همچنین ریسک آلودگی و خطرات شیمیایی را نیز کاهش می‏ دهد.

جدول زیر، به شما امکان مقایسه بهتری بین دو روش را خواهد داد.

نکات مهم اجرایی در استفاده از روش‎های مختلف حذف زنگ فلز

برای آن که رفع خوردگی فلز در صنایع مختلفی به خوبی انجام شود، متخصصان باید نکات اجرایی مختلفی را در نظر بگیرند.

• ابتدا وضعیت سطح فلز به طور دقیق بررسی شود. آیا صرفا لایه زنگی داشته یا خوردگی عمیق دارد؟
• اگر سطح زنگ زده فلز به حرارت حساس باشد یا دارای پوشش قبلی باشد، استفاده از روش ژل زنگ‏بر گزینه بهتری خواهد بود.
• پس از حذف زنگ در هر دو روش، سطح فلز باید بلافاصله با پوشش محافظ یا رنگ ضد خوردگی پوشانده شود تا از زنگ زدگی مجدد آن جلوگیری شود.
• استفاده از تجهیزات ایمنی و آموزش تخصصی اپراتور به خصوص در روش بخار فوق داغ بسیار مهم و حیاتی است.
• در محاسبه هزینه‏ های هر دو روش، هزینه نگه‏داری و تعمیر تجهیزات را نیز در نظر بگیرید. ژل ممکن است نیاز به چند بار استفاده داشته باشد. از طرف دیگر تجهیزات بخار فوق داغ نیاز به نگه‏داری تخصصی دارند.
• هر دو روش برای حذف خوردگی فلزات باید توسط افراد متخصص در ان زمینه انجام شود.

کلام آخر:

 زنگ‌ بر ها نقش بسیار مهمی در حفظ و نگهداری سطوح فلزی ایفا می‌کنند، زیرا با حذف لایه‌های اکسید آهن (زنگ)، از تخریب و کاهش استحکام فلز جلوگیری می‌کنند. روش های زنگ بری، چه به‌صورت شیمیایی و چه مکانیکی، با با حل کردن یا با پوسته‌زدایی زنگ، باعث افزایش طول عمر قطعات فلزی و بهبود ظاهر آن‌ها می‌شوند. زنگ زدایی و استفاده‌ی صحیح از زنگ‌برها در صنایع مختلف مانند خودروسازی، ساختمان‌سازی و صنایع دریایی، نه‌تنها هزینه‌های تعمیر و تعویض تجهیزات را کاهش می‌دهد، بلکه کارایی و دوام سازه‌ها و ابزارهای فلزی را نیز به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. یکی از محصولاتی که صنایع آرال شیمی برای زنگ زدایی توصیه می کند، دسکالین است. این محصول نه تنها برای رسوب زدایی، بلکه برای زنگ بری از سطوح نیز تا حد زیادی قابل استفاده است.