ضرورت صرفه جویی آب و پیشگیری از خشکسالی

در سال های اخیر، همواره یکی از دغدغه های فعالان حوزه محیط زیست، استفاده بهینه از منابع طبیعی از جمله آب بوده است. از مهمترین راه کارهای حفظ محیط زیست و حفاظت از منابع طبیعی و ذخایر زیست محیطی، مصرف بهینه ی آب می باشد. طبق اعلام تجارت نیوز به نقل از مرکز مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در مرداد 1402، سرانه آب تجدیدپذیر ایران به شدت پایین است و برداشت از منابع آبی از حد تجدیدپذیری فراتر رفته است. این وضعیت، کشور را در آستانه بحرانی جدی در زمینه آب قرار داده است و شرایط از این هم وخیم تر خواهد شد. یکی از روش های بهینه برای صرفه جویی آب، استفاده مجدد از آن با ضدعفونی و تصفیه است. در ادامه به بررسی بحران آب و لزوم صرفه جویی در مصرف این منبع طبیعی پرداخته و یک محصول موثر برای تصفیه فاضلاب معرفی خواهد شد.

چرخه آب چیست؟

مقدار محدودی آب روی زمین وجود دارد. مقدار آب روی زمین همیشه یکسان خواهد بود. اما در فرآیند چرخه آب، آب روی زمین به طور طبیعی بازیافت می شود. بنابراین به نقاط مختلف کره زمین منتقل می شود. به همین خاطر است که بحران آب و صرفه جویی در مصرف آب دارای اهمیت خاصی است. مقدار کل آب روی زمین همیشه یکسان است و یک منبع تجدید پذیر می باشد. منابع آب با طی کردن چرخه دوباره پر می شوند و این ماده از زمین هرگز خارج نمی شود.

بیشتر بدانیم:

♣ سختی آب و کیفیت آن

♣ گندزدایی آب و فاضلاب

لزوم حفظ و صرفه جویی آب

آب تجدید پذیر است و از زمین هرگز خارج نخواهد شد. با این حال، این بدان معنی نیست که آب همیشه به راحتی در دسترس خواهد بود. بخش های مختلف چرخه آب می تواند تاثیرگزاری متفاوتی در دسترسی به آب داشته باشد.  بنابراین، دسترسی به آب توسط این چرخه گاهی اوقات به سختی ممکن است. انسان ها عمدتا از آب به صورت آب شیرین استفاده می كنند. به عنوان مثال، آب در یخچال های طبیعی منجمد می شود. برداشت آب شیرین از اقیانوسی که آب شور دارد بسیار دشوار و هزینه براست. بنابراین اکثر آب موجود در زمین یا یخ زده است و یا شور که استحصال آن بسیار مشکل است. پس باید در حفظ و نگاهداری منابع آب شیرین کوشا باشیم.

بحران آب و خشکسالی چیست؟

خشکسالی به عنوان دوره ای تعریف می شود، که یک منطقه در تأمین آب خود کمبود دارد. خشکسالی یک ویژگی طبیعی آب و هوا است، که هر از گاهی در همه مناطق آب و هوایی اتفاق می افتد. معمولاً در مورد یکی از دو منظر، هواشناسی و هیدرولوژیکی درباره خشکسالی صحبت می شود. خشکسالی از نظر هواشناسی، کمبودهایی در اندازه گیری بارش را در نظر می گیرد. اندازه گیری های هر سال، با آنچه که به عنوان مقدار عادی میزان بارش و خشکسالی تعیین شده، مقایسه می شود.

عوامل ایجاد خشکسالی

خشکسالی به عنوان کسری در تأمین آب تعریف می شود، به همین سبب، می تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود. در زیر به مهمترین آنها اشاره شده است:

• مهمترین علت خشکسالی، مربوط به میزان بخار آب موجود در جو است، زیرا عامل ایجاد بارش می شود.
• اگر سیستم هوای خشک و پر فشار بیش از حد متوسط ​​باشد، رطوبت کمتری برای تولید بارندگی در دسترس است. زیرا این سیستم ها نمی توانند بخار آب را به اندازه کافی نگه دارند.
• از طرف دیگر وزش باد توده های هوا را تغییر می دهد و هوای گرم، خشک و قاره ای بر خلاف توده های هوای خنک تر، مرطوب و اقیانوسی حرکت می کند.
• چرخه ال نینو بر دمای آب اقیانوس و بر میزان بارش تأثیر می گذارد زیرا در سال هایی که چرخه دما وجود دارد، می تواند توده های هوا را بالاتر از اقیانوس تغییر دهد، اغلب مکان های مرطوب را خشک (مستعد خشکسالی) و مکان های خشک را مرطوب می کند.
• جنگل زدایی برای کشاورزی و یا ساختمان همراه با فرسایش حاصل از آن نیز می تواند باعث شروع خشکسالی شود، زیرا خاک از منطقه دور می شود، و در هنگام ریزش کمتر قادر به جذب رطوبت است.

تاثیرات منفی خشکسالی

خشکسالی هایی در کشاورزی وجود دارد که می تواند بر تولید محصول تأثیر بگذارد. این خشکسالی ها باعث تغییر در توزیع طبیعی گونه های مختلف می شود. از طرف دیگر کم شدن خاک مزارع نیز می تواند باعث خشکسالی شود. کاهش خاک دلیل کاهش جذب آب می شود. سایر تاثیرات به شرح زیر است:

• باعث کاهش تولید محصول شود، که کاهش درآمد برای کشاورزان و افزایش قیمت بازار محصولات را به دنبال دارد.
• در یک خشکسالی طولانی، بیکاری کشاورزان و حتی خرده فروشی ها می تواند اتفاق بیفتد و این تأثیر چشم گیری در اقتصاد منطقه و افرادی دارند.
• از نظر مشکلات زیست محیطی، خشکسالی می تواند موجب آلودگی حشرات و بیماری های گیاهی، افزایش فرسایش، تخریب زیستگاه ها و چشم اندازها، کاهش کیفیت هوا و میزان آب موجود در آن و همچنین افزایش خطر آتش سوزی، شود.
• در خشکسالی های کوتاه مدت، محیط های طبیعی اغلب می توانند دوباره به حالت اولیه برگردند، اما هنگامی که خشکسالی طولانی مدت اتفاق می افتد، گونه های گیاهی و جانوری می توانند به طرز چشمگیری رنج ببرند.
• خشکسالی تأثیرات اجتماعی دارد که می تواند باعث اختلاف بین مصرف کنندگان آب موجود، نابرابری در توزیع آب بین ثروتمندان و فقرا شوند.
• در کشورهای در حال توسعه، مهاجرت افراد از زمانی آغاز می شود که یک منطقه دچار خشکسالی شود، زیرا اغلب مردم به مناطقی می روند که آب و فواید آن بیشتر است.
• با گذشت زمان، احتمال افزایش فقر و ناآرامی های اجتماعی وجود دارد.

روش های صرفه جویی آب با استفاده از بازیافت آب

بازیافت آب، یک استراتژی موثر برای جلوگیری از هدر رفت آب و ارتقای پایداری است. روش های متعددی برای جلوگیری از هدر رفتن آب وجود دارد که عبارتند از:

1. بازیافت آب خاکستری:

آب خاکستری، فاضلابی است که از وسایل لوله کشی غیر توالت مانند سینک، دوش، و ماشین لباسشویی تولید می شود. می توان آن را برای مقاصد غیر شرب مانند آبیاری فضای سبز، سیفون توالت و فرآیندهای صنعتی استفاده کرد. نصب سیستم های بازیافت آب خاکستری می تواند مصرف آب شیرین را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

2. برداشت آب باران:

برداشت آب باران، شامل جمع آوری آب از پشت بام ها و سطوح دیگر و ذخیره آن برای استفاده های بعدی و در جهت صرفه جویی آب است. این آب را می توان برای آبیاری، شستشوی توالت و سایر مصارف غیر شرب استفاده کرد و تقاضا برای منابع آب شیرین را کاهش داد.

3. تصفیه فاضلاب و استفاده مجدد جهت صرفه جویی آب:

فاضلاب سیستم های فاضلاب را می توان با استفاده از فرآیندهای تصفیه پیشرفته برای حذف آلاینده ها و عوامل بیماری زا تصفیه کرد و برای استفاده مجدد ایمن کرد. پساب تصفیه شده یا آب بازیافتی، می تواند برای آبیاری فضای سبز، فرآیندهای صنعتی و تغذیه سفره های آب زیرزمینی مورد استفاده قرار گیرد و در نتیجه منابع آب شیرین حفظ شود.

4. صرفه جویی آب از طریق بازیافت آب صنعتی:

صنایع می توانند سیستم های بازیافت آب را برای تصفیه و استفاده مجدد از آب مورد استفاده در فرآیندهای تولید پیاده سازی کنند. صنایع می توانند با بازیافت آب در داخل عملیات خود، ردپای آب خود را به حداقل برسانند و تخلیه فاضلاب آلوده به محیط زیست را کاهش دهند.

5. آموزش و آگاهی عمومی برای صرفه جویی آب:

آموزش مردم در مورد اهمیت حفاظت از آب و مزایای بازیافت آب، می تواند افراد و جوامع را به اتخاذ شیوه های صرفه جویی در مصرف آب تشویق کند. این آگاهی ها، شامل ترویج وسایل کم مصرف آب، اجرای تکنیک های صرفه جویی در مصرف آب در خانه و محل کار، و حمایت از طرح های بازیافت آب در جوامع آنها می شود.

6. سیاست و مقررات دولت جهت صرفه جویی آب:

دولت‌ها می‌توانند سیاست‌ها و مقرراتی را اجرا کنند که مردم را به بازیافت و روش‌های حفظ و صرفه جویی آب تشویق کنند. این سیاست ها، ممکن است شامل ایجاد انگیزه برای ایجاد شغل، حمایت افراد برای سرمایه گذاری در فناوری های بازیافت آب، ایجاد استانداردهایی برای استفاده مجدد از آب و ترویج تحقیق و توسعه نوآورانه برای ایجاد راه حل های بازیافت آب باشد.

7. سرمایه گذاری در زیرساخت ها:

سرمایه گذاری در زیرساخت های بازیافت آب (مانند: تصفیه خانه ها، سیستم های توزیع و تأسیسات ذخیره سازی) برای گسترش قابلیت های بازیافت آب و اطمینان از استفاده کارآمد از منابع آب بازیافتی و صرفه جویی آب ضروری است. 

کلام آخر

یکی از دلایل ایجاد کم آبی و خشکسالی، الگوی نادرست مصرف آب است. شاید به اندازه سایر عوامل ایجاد بحران آب مهم نباشد، اما تاثیر بسزایی در این امر دارد. لذا الگوهای مصرف باید اصلاح شوند. یکی از روش های اصلاح این الگوها، تصفیه و ضدعفونی آب فاضلاب جهت استفاده مجدد از آن است. از سوی دیگر محصول موردنظر برای ضدعفونی باید دارای خواص ویژه ای باشد که نه تنها بتواند تمام میکروارگانیزم ها را از بین ببرد، بلکه ارگانیک باشد و حاوی حداقل مواد شیمیایی و مضر برای آب باشد. آرال شیمی در این خصوص محصول اگوسیب بر پایه پراستیک اسید را معرفی می کند. این محلول، یک ضدعفونی کننده سطح بالاست که همه خصوصیات لازم برای یک ضدعفونی کننده خوب را داراست. در عین حال دوستدار محیط زیسن و بسیار مقرون به صرفه است.

⇐ بروزرسانی شده در اسفند 1402