کاربرد نانو ضد عفونی کننده ها  در تولید لبنیات چیست؟

تولید محصولات لبنی، بسیار حساس است و کوچکترین آلودگی و خطا در تجهیزات، می‎تواند منجر به افت کیفیت محصول، جریمه‌های بهداشتی و حتی از دست رفتن محصول، اعتبار و خطرات جانی مصرف کنندگان شود. در این شرایط، روش‎های سنتی شست و شو و ضد عفونی جای خود را به محصولات جدیدی مانند نانو ضد عفونی کننده‏ ها داده‌اند. در سال‎های اخیر نانو گندزدا، به یکی از محصولات پرطرفدار در بهداشت صنعتی تبدیل شده و قادر است آلودگی‎های بسیار مقاوم را نیز تا حد زیادی از بین ببرد. عملکرد سریع، توانایی تخریب بایوفیلم‎ها و نفوذ عمقی از ویژگی‎های اصلی این محصول به شمار می ‏رود. با ما همراه شوید تا در این مطلب به طور کامل با کاربرد نانو ضد عفونی کننده ‎ها در لبنیات آشنا شویم.

همچنین بخوانید:

♣ کاربرد ضدعفونی‌کننده‌های حاوی اکسیژن فعال در صنایع لبنی

♣ بهداشت و ضدعفونی تانک های ذخیره و خطوط انتقال شیر

چرا بهداشت در خطوط تولید لبنیات بسیار مهم است؟

شیر و ماست از جمله محصولاتی هستند که ماهیت فساد پذیری دارند و کوچک‎ترین آلودگی در  آن‎ها می‌تواند کل محصول را از چرخه تولید خارج کند. همچنین در کارخانه هر قطره از شیر از تعداد زیادی از لوله‎ها، پمپ‌ها و مخازن عبور کرده و این مسیر طولانی احتمال ایجاد آلودگی پنهان را افزایش می‎دهد. در صورت عدم رعایت بهداشت حتی در موارد جزئی و کوچک ممکن است طعم، ظاهر یا ماندگاری محصول نهایی کیفیت مطلوب را نداشته باشد. این موضوع به اعتبار برند آسیب وارد کرده و ممکن است از نظر سلامتی برای مصرف کنندگان آسیب زننده باشد. بنابراین حفظ بهداشت در خطوط تولید شیر و ماست بسیار مهم است.

محدودیت‎های شوینده‎ها و ضد عفونی کننده‎های سنتی

همانطور که در بالا نیز اشاره شد، این روزها شوینده‎های سنتی و قدیمی دیگر پاسخگوی بهداشت و کیفیت قابل قبول در کارخانه‎ها نیستند. مواد ضد عفونی کننده قدیمی از مواد شیمیایی قوی ساخته شده ‏اند که استفاده مکرر از آن‎ها باعث خوردگی سطوح استیل، افزایش استهلاک تجهیزات و افزایش هزینه تعمیرات میشد. همچنین بسیاری از باکتری‎ها، لیستریا و آلودگی های متقاطع لبنیات، با شوینده‎های سنتی از بین نمیروند.

همچنین، کنترل باکتریوفاژها در محصولات تخمیری توسط شوینده‎های قدیمی میسر نیست. زیرا آن ها تنها قادر هستند که بخش سطحی تجهیزات را تمیز کنند و نمی‎توانند لایه ‏های عمیق آلودگی را از بین ببرند. به خاطر همین بارها اپراتورهای کارخانه‌ها شاهد بوی نامطبوع، بقایای چربی در لوله‎ها و کاهش کیفیت محصولات حتی با وجود ضد عفونی کردن به روش سنتی بوده‎اند. در نتیجه بسیاری از کارخانه ‏ها در چند سال اخیر به دنبال گزینه‎های جدیدتر و موثرتر بوده‎اند.

نانو گندزدا و استفاده از آن صنعت لبنیات

در چند سال اخیر، نانو به یکی از تکنولوژی‎های محبوب در صنایع مختلف از جمله صنعت لبنیات تبدیل شده است. ذرات نانو، ذراتی هستند که اندازه ‏شان از یک سلول باکتری نیز چند برابر کوچکتر است. این ذرات بسیار ریز به خوبی روی سطوح مختلف پخش شده و تمام نقاط ریز را پوشش می‎دهند. در نتیجه احتمال زنده ماندن باکتری‎ها و دیگر آلودگی‎ها را به صفر می رساند. از این محصول در خطوط تولید، لوله ‏ها، اتصالات و سطح‎هایی با شکاف‎های ریز استفاده می شود تا بتواند کوچکترین و ریزترین آلودگی‎ها را از بین ببرد.

زمانی که ذرات نانو به باکتری‎ها و میکروب‎ها برخورد می‎کند، ساختار سلولی آن را تخریب کرده و اجازه فعال سازی دوباره را به آن‎ها نمی‎دهد. بایوفیلم‎ها و بقایای قدیمی نیز به راحتی با نانو ضد عفونی کننده‏ های خطوط تولید لبنیات از بین خواهند رفت. در نتیجه در کارخانه‎هایی که به دنبال بهبود کیفیت، سلامت و سرعت کار خود هستند، این محصول بسیار موثر خواهد بود.

انواع نانو ذرات مورد استفاده در ضد عفونی صنعتی

در صنعت و کارخانه‎های لبنیات می‎توان از نانو ذرات مختلفی مانند نقره، مس یا تیتانیوم استفاده می‏شود. کارخانه‎ها برای تاثیرگذاری بیشتر معمولا محصولاتی با ترکیب این مواد را انتخاب می‎کنند تا قدرت ضد عفونی کنندگی تا حد زیادی بالا برود. برای مثال ترکیب نقره و مس باعث می شود هم از رشد کپک جلوگیری شود و هم آلودگی‎های باکتریایی به طور کامل از بین بروند. برای سطوح بزرگ با روشنایی زیاد نیز معمولا از نانو تیتانیوم استفاده می شود، چرا که این مواد با نور فعال می شوند و قدرت پاک کنندگی بسیار بالایی پیدا می‎کند.

نانو ضد عفونی کننده‎ها و تاثیر آن بر بایو فیلم ها

بیوفیلم ها، بزرگترین مشکل و آسیب در بهداشت خطوط تولید شیر و ماست هستند. بایوفیلم ها، لایه‎های چسبنده ‏ای از باکتری هستند که به مرور روی سطوح مختلف لوله‎ها، مخازن و اتصالات تشکیل شده و در برابر مواد شیمیایی مقاومت بالایی دارند. این مواد حتی بعد از شست و شوی کامل هم زنده می مانند و دوباره رشد می‎کنند. نانو ذرات اما با اندازه بسیار کوچکی که دارند به راحتی به ساختار بایوفیلم‏ ها حمله می کنند و آن‎ها را از بین می ‏برند. بسیاری از کارخانه‎ها عنوان کرده‎اند که بعد از چند بار استفاده از نانو ضد عفونی کننده ‎ها سطوح لوله‎ها کاملا صاف و بدون لایه‎های چسبنده می گردد و کیفیت محصول به شکل قابل توجهی افزایش پیدا می کند.

مزایای استفاده از نانو ضد عفونی کننده ها

استفاده از نانو گندزدا ها در خطوط تولید شیر و ماست مزایای بسیار زیادی برای صاحبان صنایع به دنبال خواهد داشت. مهم ترین آن ها به شرح زیر است:

الف) سرعت اثرگذاری بالا در محیط‎های لبنی

از آن جا که سرعت تولید در صنعت لبنیات بسیار مهم است و خطوط تولید باید به طور مداوم کار کنند، هر دقیقه توقف می‎تواند باعث ایجاد خسارت شود. از این رو باید زمان منطقی و مناسبی را برای ضد عفونی کردن خطوط تولید اختصاص داد. نانو ضد عفونی کننده‎ها بر خلاف شوینده‎های سنتی سرعت عملکرد بسیار بالایی داشته و بلافاصله بعد از تماس با میکروب واکنش می‎دهند. تنها بعد از چند دقیقه تماس آلودگی به طور کامل از بین خواهد رفت.

ب) سازگاری نانو مواد با سطوح استیل و تجهیزات صنعتی

همانطور که در بالاتر نیز اشاره شد، استفاده مداوم از شوینده‎های سنتی و قدیمی می‎تواند باعث بروز مشکلاتی مانند خوردگی یا تغییر شکل تجهیزات شود. نانو با جنس استیل ضد زنگ محصولات کاملا سازگاری داشته و به سطح آن آسیب نمیزند. این موضوع به خصوص در کارخانه‏ ها با تجهیزات مدرن و گران قیمت بسیار مهم است.

ج) کاهش مصرف آب و انرژی در نظافت

در کارخانه‎ها به خصوص کارخانه‎های بزرگ همیشه آب مصرفی برای شست و شوی تجهیزات یک چالش بوده است. هنگام شست و شو با شوینده‎های قدیمی و سنتی آب زیادی مورد نیاز است تا بتواند شوینده و آلودگی‎های جدا شده را از سطوح پاک کند. شوینده‎های نانو کاملا برعکس هستند. به دلیل عملکرد قوی ضد عفونی کننده نانو، شست و شوی طولانی یا مصرف زیاد آب بعد از واکنش مواد با سطوح لوله‎ها نیاز نیست و با کمترین مصرف آب و انرژی می‎توان آلودگی و شوینده را از سطوح پاک کرد.

ه) افزایش ایمنی و کیفیت محصولات

اگر باکتری و آلودگی به طور کامل از سطوح خط تولید از بین نرود، احتمال انتقال آن به محصول زیاد است. این موضوع باعث می شود کیفیت محصول و ماندگاری آن کاهش پیدا می کند و محصول در زمان کوتاه‎تر از تاریخ انقضا خراب شود. استفاده از نانو ذرات احتمال فساد مواد لبنی را کاهش می دهد و باعث بهبود طعم، کیفیت و ظاهر محصول و در نتیجه افزایش رضایت مشتری خواهد شد.

محدودیت ها و نکات مهم در کاربرد نانوگندزداها

استفاده از نانو ضدعفونی کننده‎ها در صنعت تولید لبنیات با وجود مزایای بالا، محدودیت‎هایی نیز دارد. اول آن که رفتار دقیق این ذرات بسیار با بدن و طبیعت هنوز قابل پیش بینی نیست. در واقع اطلاعات دقیق و کاملی درباره اثرات طولانی مدت محصولات نانو وجود ندارد. از طرف دیگر برخی مواد نانو گران قیمت هستند و ممکن است واحدهای تولیدی نوپا و تازه تاسیس توان مالی استفاده از آن را نداشته باشند. استفاده از این مواد نیاز نیاز به دستورالعمل ‏های خاص و ایمنی بسیار بالا دارد، چرا که تماس پوستی یا استنشاق آن می‎تواند خطراتی را برای سلامت افراد به دنبال داشته باشد. بنابراین هنگام استفاده از محصولات نانو ماسک، دستکش و محیط با تهویه مناسب بسیار ضروری خواهد بود.

مراحل صحیح استفاده از نانو ضد عفونی کننده ها در خطوط تولید شیر و ماست

برای اثر گذاری کامل، استفاده از نانو ضد عفونی کننده باید در چند مرحله انجام شود که مطابق جدول زیر است:

راهنمای انتخاب بهترین نانو ضد عفونی کننده برای خطوط تولید شیر و ماست

در حال حاضر ضدعفونی کننده‎های نانو بسیاری در بازار موجود است و شما برای انتخاب بهترین نانو ضد عفونی کننده باید به چند فاکتور مهم توجه داشته باشید. ابتدا سازگاری محصول با جنس تجهیزات خود را بررسی کنید. برخی مواد ممکن است باعث خوردگی و تغییر رنگ در استیل یا پلاستیک‎های صنعتی شود. همچنین با توجه به نوع و میزان آلودگی‎ها شامل مخمرها، باکتری‎ها، کپک‌ها و بایوفیلم‎ها نانو ضدعفونی کننده مناسب را انتخاب کنید. محصولی که توانایی از بین بردن آلودگی غالب در خطوط تولید کارخانه شما را دارد. چون توقف طولانی در خطوط تولید بسیار مهم است، حتما سرعت اثر گذاری و زمان تماس محصول را بررسی کنید.

کلام آخر:

نانو گندزدا ها یا ضدعفونی‌کننده‌های مبتنی بر نانو، نه تنها تاثیر گذاری بسیار بالا دارند، بلکه اغلب سازگار با محیط‌ زیست و کم‌خطر برای تجهیزات حساس هستند. این ویژگی‌ها باعث شد صنایع لبنی برای کنترل بهتر میکروب‌ها و حفظ کیفیت محصول نهایی به سمت فناوری‌های نانو حرکت کنند. یکی از محصولات پرطرفدار در ضدعفونی صنایع لبنی، فوداسیب است که بر پایه پراستیک اسید فودگرید است ولی در دسته نانو قرار نمی گیرد. یکی از محصولات موثر و قدرتمند در دسته نانو ضدعفونی کننده در لبنیات، سیلور پراکسیدین آکوا تولید صنایع آرال شیمی است. این محصول با ترکیبی از عوامل ضد میکروبی قدرتمند، طراحی شده تا در برنامه‌های بهداشت و ضدعفونی خطوط تولید شیر و ماست کارایی بالا داشته باشد، بتواند باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های ناخواسته را به‌طور مؤثر حذف کند و در عین حال پس از استفاده به شکل مناسبی تجزیه شود تا مشکلی برای تجهیزات یا کیفیت غذایی باقی نگذارد.