دلیل ضدعفونی بذر چیست؟
باتوجه به افزایش جمعیت، تولید بیشتر محصولات کشاورزی مخصوصا محصولات استراتژیک اهمیت بسیاری یافته است. بنابراین افزایش کمیت محصولات زراعی در کنار کیفیت آن ها از جمله مباحثی است که مورد بررسی قرار می گیرد. بذر مورد استفاده باید سالم، قوی و بدون آلودگی به آفات، بیماری ها و تخم علف های هرز باشد. بنابراین ضدعفونی بذر از جمله مراحل کاربردی خواهد بود. یکی از روش های افزایش کیفیت بذر، بوجار کردن بذر است. بوجاری و تمیز کردن بذر، بعد از خشک کردن آن ها صورت می گیرد. بوجاری بذر به منظور جداکردن بذر علف های هرز و مواد زاید و همچنین جدا کردن بذر ناسالم انجام می شود.
مقاله مرتبط: ♣ جوانه زنی بذر و عوامل موثر بر آن
عوامل بیماری زا که در بذر وجود دارند سبب کاهش کیفیت آن ها می شوند. این عوامل می توانند جوانه زدن بذر را به خطر بیندازند و یا سبب ایجاد بیماری در گیاهچه شوند. بنابراین درصورت وجود بذر ناسالم و حاوی عوامل بیماری زا، محصولات کاهش می یابند. به همین دلیل ضدعفونی بذر ضروری است.
برای شناخت جامع انواع عوامل بیماری زا، حتما مقاله “انواع عوامل بیماری زا و پاتوژن ” را مطالعه نمایید.
عوامل بیماری زا در بذر
بذرها باید فاقد ذرات خارجی مانند خاک، بذر سایر گونه ها و بخش های غیر از بذر باشند. ذرات خارجی می تواند شامل عوامل بیماری زا مانند باکتری، ویروس و قارچ نیز باشد، که هر یک از این ها موجب آلودگی بذر شده و باید ضدعفونی بذر انجام گردد.
1- قارچ
اکثر بیماری های گیاهی از طریق قارچ ها ایجاد می شوند. اغلب قارچ ها در چرخه زندگی خود اندام مقاومی به نام اسپور تولید می کنند. زمانی که شرایط در مزرعه مساعد باشد، بیماری های قارچی گسترش پیدا می کند. عامل اصلی این بیماری در گیاه، بذر آلوده می باشد. قارچ ها گونه های مختلفی دارند. گونه های Alternaria، Aspergillus، Bipolaris، خطرناک ترین بیماری ها را ایجاد می کنند.
2- باکتری
باکتری ها میکروارگانیسم های تک سلولی و کوچک می باشند. پاتوژن های باکتریایی زیادی در بذر وجود دارند. نشانه های بیماری های باکتریایی در گیاهان، لکه برگی، سوختگی، شانکر و … می باشد. اکثر این باکتری ها گرم منفی هستند.
3- ویروس
ویروس ها توسط پوشش پروتئینی حفاظت می شوند. برخی از بیماری های ویروسی با تیمار بذر، کنترل یا ریشه کن می شوند. انتقال با بذر و گرده می‌تواند اهمیت قابل توجهی در اکولوژی برخی ویروس‌ها داشته باشد. بقا در بذر ممکن است برای ویروسهایی که فقط دارای میزبان های یکساله هستند و نیز ویروسهایی که ناقلین بی مهره آنها ( مثل نماتدها) عموماً به کندی حرکت می‌کنند، از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد. بعضی از ویروس ها می‌توانند در بذور دفن شده، حداقل یکسال دوام آورند. انتشار طبیعی بذور آلوده شده توسط باد و یا آب نیز ممکن است عامل مهمی در انتقال ویروس باشد.
هر یک از عوامل بیماری زا توانایی کاهش کیفیت بذر را دارند. شرایط آب و هوایی و خصوصیات خاک در هر منطقه میزان شیوع نوع خاصی از باکتری، ویروس یا قارچ را تعیین می کند. مهمترین عوامل تاثیرگذار بر نوع بیماری دما و رطوبت منطقه است.
«مقالات مرتبط»
♣ پرفروش ترین کودها و سموم کشاورزی
♣ انواع سم قارچ کش مناسب برای کشاورزی
♣ نماتدکش
♣ آفت کشی مرکبات
روش های ضدعفونی بذر
استفاده خیلی زیاد از مواد ضدعفونی کننده سبب کاهش جوانه زنی بذر می شود. همچنین کم بودن مقدار ماده ضدعفونی کننده نیز تاثیری روی عوامل بیماری زا ندارد. استفاده نادرست از تجهیزات ضدعفونی بذر نیز به بذر ها آسیب می رساند.
درگذشته ضدعفونی بذر توسط محلول آب آهک یا آب نمک انجام می گرفت. از دیگر روش های بسیار قدیمی استفاده از گوگرد می باشد. این روش صدها سال قبل از میلاد مسیح استفاده می شد. آب نمک و خاکستر و در برخی موارد استفاده همزمان از آن ها دیگر روش های قدیمی ضدعفونی بذر هستند.
به مرور زمان محلول های سولفات مس، پودر کربنات مس و سپس ترکیبات جیوه ای جایگزین مواد قبلی شدند. ضدعفونی بذر به منظور کنترل آفات و بیماری های موجود در خاک انجام می شود. مواد ضدعفونی کننده جایگزین مناسبی برای سموم و قارچ کش های شاخ و برگ جهت کنترل آفات و بیماری های اول فصل هستند.
در زیر تعدادی از تجهیزات ضدعفونی بذر نام برده شده است:
1- روش بشکه های دوار
برای ضدعفونی بذر می توان از بشکه های دوار استفاده کرد. بذر و مواد ضدعفونی کننده به نسبت مناسب در یک بشکه قرار می گیرند و توسط یک دسته چرخانده می شوند.
2- روش بیل و پارو
ابزار و وسایلی که در این روش استفاده می شود: پارو یا بیل، زیرانداز و سطل است. پس از ضدعفونی بذر به این روش، بذر را زیر پوشش مناسبی قرار داده یا اینکه داخل کیسه ریخته شود. این روش برای بذرهای کم و محدود توصیه می شوند.
3- ضدعفونی بذر با ماشین بوجاری
استفاده از دستگاه بوجاری بهترین روش ضدعفونی بذر است. در این روش مقدار مشخصی از ماده ضدعفونی کننده باید در مخزن دستگاه وجود داشته باشد. بنابراین کنترل و دقت دستگاه در این روش مهم است.
مناسب ترین ضدعفونی کننده بذر
همانطور که در بالا بیان شد، به منظور جلوگیری از خسارات ناشی از قارچ ها،باکتری ها و ویروس ها ضدعفونی بذر قبل از کشت انجام می شود. بذرهای ضدعفونی شده باعث بالا تر رفتن کیفیت و کمیت محصول نهایی می شوند. بذر و محلول ضدعفونی کننده ممکن است در تماس مستقیم با انسان و دام قرار گیرد. بنابراین تاثیر و عوارض آن ها بر موجودات زنده مورد بررسی قرار می گیرد. درنتیجه باید از محلول مناسب و کاملا بی خطر برای موجودات زنده استفاده شود. شناخت ضدعفونی کننده مناسب نیازمند بررسی میزان باقی مانده آن ماده در بذر و تاثیرات آن بر انسان و حیوان است. ضدعفونی کننده ای مناسب است که علاوه بر از بین بردن عوامل بیماری زا، برای انسان و حیوان خطرناک نباشد.
پراکسیدین؛ ضدعفونی کننده مناسب و جایگزین قارچ کش
ضدعفونی کننده سطح بالای پراکسیدین (اکسیدین)، سازگار با محیط زیست است. این محلول بر انواع قارچ ها، باکتری ها و ویروس ها تاثیرگذار است. پراکسیدین کشاورزی عوامل بیماری زا را از روی بذر از بین می برد و در نتیجه ضدعفونی بذر سبب افزایش کیفیت آن و درنهایت محصول زراعی می شود. اگروسیب نیز یکی از دیگر محصولات مناسب در این زمینه می باشد که کاربردهای فراوانی در گلخانه و کشاورزی دارد. باقی مانده این محصول برای موجود زنده خطرناک نیست. باتوجه به مجوزهای غذا و دارو می توان از این محصول با اطمینان کامل استفاده کرد.
با خرید ضدعفونی های استاندارد و ارگانیک آرال شیمی، سلامت خود و دیگران را در محیط کار و منزل تامین کنید.
آخرین دیدگاه‌ها