3 تا از رایج ترین ضدعفونی کننده ها

فرمالین (فرمالدئید)

یکی از رایج ترین ضدعفونی کننده ها فرمالین می باشد. فرمالدئید، میکروب کشی قوی است و تمام انواع میکروب‌ها را نابود می‌کند. غلظت یک درصد آن، ضد میکروب سل است. از این ماده برای ضدعفونی اماکن و وسایل، ابزار جراحی، دستگاه دیالیز و آندوسکوپی استفاده می شود. فرمالدئید برای ضدعفونی کردن مکان‌های آلوده به میکروب‌ تب‌زا، میکروب عامل سوزش طحال، میکروب سل و میکروب عامل خونریزی های شدید مناسب است.

برای این منظور می‌توان نیم لیتر از این محلول را در ظرفی روی اجاق قرارداد تا بخارهای حاصل از آن، اتاق را ضدعفونی کند. توجه کنید که بخارات آن سمی است و نباید در معرض آن قرار گرفت. از فرمالدئید می‌توان برای ضدعفونی کردن زخم و پوست استفاده کرد. چون سمّی و فرار است.

مقالات مرتبط: شرکت تولیدکننده فرمالین در ایران

چرا نباید از فرمالین استفاده کنیم؟!

• فرمالین چشم ها و بینی را تحریک می کند و منجر به قرمزی، ریزش اشک، سوزش چشم، عطسه و سرفه و زخم در گلو می گردد. مقادیر بالاتر می تواند منجر به تحریک ریه ها و ایجاد درد در قفسه سینه و تنگی نفس شود. مواجهه با فرمالین باعث تحریک مخاط دهان، مجاری فوقانی تنفسی و ناهنجاری های تنفسی می شود. ولی مکانیسم مولکولی آن هنوز به خوبی شناخته نشده است.
• طبق اطلاعات موجود در موسسه بین المللی سرطان، فرمالدئید جز دسته مواردی است که برای انسان سرطان زا است. در معرض قرار گرفتن با گاز فرمالدئید می تواند منجر به سرطان بینی و سینوس و ایجاد انواعی از لوکمی و لمفوما نیز گردد و ریسک سرطان حلق و بینی را بالا می برد.
• استنشاق آن در دوران نوزادی باعث ایجاد بیماری های عصبی در بزرگسال می شود.
• فرمالین می تواند در افرادی که به صورت طولانی مدت در مواجه با آن قرار دارند باعث آسم شود. ولی مکانیسم مولکولی آن هنوز به خوبی شناخته نشده است. هایپر پلازی لنفواپی تلیوم بافت لنفاوی دستگاه تنفس تنها تاثیر قابل تشخیص بخارات فرمالدئید بر روی بافت های لنفاوی منطقه تنفسی است.
• از آنجا که ماست سل ها به طور گسترده در سر تا سر مجاری هوایی پخش می باشند به نظر می رسد که فرمالین با تاثیر بر این سلول ها باعث ازدیاد حساسیت می شود.
• تماس با محلول های فرمالین می تواند منجر به صدمه پوست، خشکی، پوسته پوسته شدن، ترک برداشتن و درماتیت در پوست می گردد.
• اثرات زیان بار فرمالدئید بر روی باروری و دستگاه تولید مثل در هر دو مدل انسانی و حیوانات آزمایشگاهی به اثبات رسیده است.

♣ جهت مطالعه بیشتر درمورد فرمالین به مقاله فرمالین چیست؟ مراجعه فرمایید.

آب ژاول(وایتکس، هیپوکلریت سدیم، کلروکس)

یکی دیگر از رایج ترین ضدعفونی کننده ها، ماده اي است که از آن به عنوان سفید کننده استفاده می شود. این ضدعفونی کننده آب ژاول است. ماده اصلی و موثر در آب ژاول هیپوکلریت سدیم(NaClO) است. درصد کمی از هیپوکلریت سدیم (5 درصد) در آب حل می شود. این ماده به عنوان سفید کننده به بازار عرضه می شود. آب ژاول در واقع محلول 5 درصد هیپوکلریت سدیم است.

چرا استفاده از آب ژاول توصیه نمی شود؟!

• ماده موثر آب ژاول (هیپوکلریت سدیم) پوست، چشم و ریه ها را تحریک می کند و به آنها آسیب می رساند. لذا از تماس مستقیم آن با دست باید پرهیز کرد.
• آب ژاول ماده ای سمی است و نباید آن را در محیط های بسته به کار برد. باز کردن درب ها و پنجره ها برای تهویه مناسب ضروری است.
• در صورت استفاده از آب ژاول با ترکیبات دیگر بخصوص به همراه جوهر نمک وموادی مثل آن گاز سمی وکشنده کلر آزاد می گردد.
• بدلیل آسیب رساندن آب ژاول به الیاف اصلی بافت پارچه، از آب ژاول برای پارچه های پشمی وابریشمی و چرم نباید استفاده کرد.
• آب ژاول موجب خوردگی فلزات می شود وبرای وسایل فلزی مناسب نیست.
• در صورت ترکیب با آب گرم، واکنش کلر تشدید شده و منجر به رها سازی گاز سمی می شود.

کُلر

کلر، عنصری است که در ساختار بسیاری از رنگ برها و سفیدکننده‌ها و ضدعفونی کننده‌ها بکار می رود. کلر، در مورد هر سه دستـﮥ میکروب‌ها ( قارچ ، باکتری و ویروس ) فعال است. کلر برای ضدعفونی آب استخر و آب آشامیدنی استفاده می شود و همچنین از پرکلرین، برای ضدعفونی سبزی‌ها و میوه‌جات استفاده می‌شود. از رایج ترین ضدعفونی کننده هایی است که امروزه در حوزه های مختلف از آن استفاده می شود.

چرا استفاده از کلر توصیه نمی شود؟!

• طبق تحقیقات تیم پزشکی دانشکده پزشکی ویسکانسین ریزش مو، بیماری های پوستی و ریوی با آب کلر زده رابطه مستقیم دارد. در هنگام مصرف آب، به خصوص هنگام دوش گرفتن زمینه لازم برای ابتلا به بیماری های حاصل از کلر آب از طریق جذب این گاز توسط ریه ها و پوست چند برابر می­شود.
• اثرات کوتاه مدت آن شامل سوزش چشم ها، خشک شدن پوست و مو می باشد ولی در دراز مدت اثرات نا مطلوبی را بر روی پوست، مو و ریه ها باقی می­گذارد.
• طبق بررسی‌های شورای کیفیت محیط‌زیست آمریکا (S. Council of Environmental Quality)، خطر سرطان در افرادی که آب کلردار می‌خورند ۹۳ درصد بیش‌تر از آن‌هایی است که آب بدون کلر مصرف می‌کنند.
• یکی از سرطان هایی که ارتباط مستقیم با دوش گرفتن با آب ناسالم را دارد سرطان سینه است. اخیرا صندوق ملی سرطان سینه آمریکا گزارشی در مورد (ارتباط کلر) منتشر کرد. این ماده عامل مشترک میان زنانی که سرطان سینه دارند. همه این افراد دارای 50% تا 60% مقادیر بالاتر فرآورده های فرعی کلر در بافت سینه هستند.

♣ به منظور کسب اطلاعات بیشتر مقاله انواع ضدعفونی کننده های صنعتی را مطالعه کنید.

از مطالب بالا چه نتیجه ای می گیرید؟

تا اینجای کار، شما باید با رایج ترین ضدعفونی کننده ها آشنا شده باشید. باتوجه به مطالب فوق، بطور کلی برخی از مواد ضدعفونی کننده باعث ایجاد آسم می شوند (به عنوان مثال، سفید کننده کلر/ هیپوکلریت سدیم، ترکیبات آمونیوم چهارتایی) و بعضی در ایجاد سرطان نقش دارند (به عنوان مثال، ارتو فنیل فنول). همچنین حساسیت پوست در استفاده از برخی مواد ضدعفونی کننده دیده شده است (به عنوان مثال، کلر سفید کننده، روغن کاج و تیمول) و یا خطرات زیست محیطی ایجاد می کنند همانند نقره و ترکیبات کلرید آمونیوم چهارتایی.

یک ماده ضدعفونی کننده خوب چه خصوصیاتی دارد؟!

• دارای گستره وسیع فعالیت ضد میکروبی باشد.
• سریع الاثر باشد یعنی در حداقل زمان (بر اساس تعاریف موجود در منابع CDC) عمل نماید.
• باقیمانده مضر نداشته باشد و اثری روی سطوح نگذارد.
• توسط عوامل محیطی تحت تاثیر قرار نگیرد. باید در حضور مواد آلی (مانند خون، خلط، مدفوع) اثر خود را حفظ کند و سازگار با صابون، مواد شوینده و سایر مواد شیمیایی که استفاده می گردند باشد.
• کمترین میزان سمی بودن را داشته باشد.
• سازگاری با سطوح داشته باشد و به هنگام ضدعفونی تجهیزات پزشکی، به سطوح و تجهیزات پزشکی و حساس آسیب نرساند.
• باقی مانده این مواد نیز اثرات ضد میکروبی روی سطوح داشته باشد.
• استفاده از آن از نظر اقتصادی مقرون به صرفه و توجیه پذیر باشد.
• باید محلول در آب باشد.

بهترین جایگزینی برای آب ژاول، کلر و فرمالین

همه ویژگی های ذکر شده در بالا در ضدعفونی کننده سطح بالای پراکسیدین-فوداسیب وجود دارد. این محلول باتوجه به داشتن استاندارد های FDA و EPA قابل اطمینان است.

پراکسیدین-فوداسیب به اثر سریع روی میکروارگانیسم ها معروف می باشد. و از مزایای آن فقدان محصولات جانبی مضر در طبیعت می باشد که در نهایت به اسید استیک، آب و اکسیژن تجزیه می شود که درنتیجه محصولات نهایی غیر سمی تولید می کند. از برتری های دیگر این ماده اثرگذاری آن در دمای پایین و مواد آلی می باشد.

مکانیسم عملکرد پراستیک اسید مشابه سایر عوامل اکسید کننده می باشد و موجب تخریب پروتیین ها می شود، نفوذ پذیری دیواره سلولی را مختل و گروه های سولفیدریل و گوگرد را در پروتئین ها و آنزیم ها اکسید می کند.

منابع

1. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی راهنمای محیطی برای کنترل کورونا ویروس، معاونت بهداشت، مرکز سالمت محیط و کار، 1398
2. کتاب جامع بهداشت عمومي دکتر سید منصور رضوی

 . Persistence of coronaviruses on inanimate surfaces and their inactivation with biocidal agents

Coronavirus disease (COVID-19) advice for the public

با خرید ضدعفونی کننده های استاندارد و ارگانیک آرال شیمی، سلامت خود و دیگران را در محیط کار و منزل تامین کنید.