معرفی انواع گلخانه سیرکولار و کاربردهای آن ها

یکی از انواع گلخانه‌، گلخانه‌ سیرکولار سازه‌ای گرد یا گنبدی است که برای بهبود توزیع نور، کاهش هدررفت انرژی و مقاومت بیشتر در برابر شرایط آب‌وهوایی طراحی می‌شود. کشاورزان و باغداران معمولاً از این نوع گلخانه‌ها برای افزایش طول فصل کشت و بهره‌برداری بهتر از فضا استفاده می‌کنند. در ایالات متحده، دایر‌ه‌ای به دلیل بهره‌وری انرژی و مزایای سازه‌ای محبوبیت پیدا کرده‌اند. این امر، نشان‌دهنده افزایش پذیرش این طراحی برای کشت در تمام فصول است. در این مقاله، به معرفی گلخانه‌ اسپانیایی سیرکولار، انواع مختلف آن‌ها و نکات کاربردی برای انتخاب بهترین طراحی متناسب با نیاز کشاورزان و باغداران می پردازیم.

همچنین بخوانید:

♣ ضدعفونی گلخانه و بهداشت آن

♣ نقش شوینده‌ها در شستشو، پاکسازی و حذف بقایای سموم گلخانه

گلخانه سیرکولار چیست؟ به همراه تاریخچه طرح سیرکولار

گلخانه دایره‌ای ساختاری گرد، گنبدی یا چندضلعی دارد که نور را یکنواخت‌تر پخش می‌کند و جریان هوا و رطوبت داخل را بهتر متعادل می‌سازد. این طراحی از طبیعت و اصول پرماکالچر الهام گرفته و با کاهش مصرف انرژی و مواد، کشاورزی پایدار را امکان‌پذیر می‌کند.

تاریخچه گلخانه اسپانیایی سیرکولار به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد، گلخانه‌های گنبدی توسط باك مینستر فولر در قرن بیستم شهرت یافتند و نشان دادند که فرم‌های دایره‌ای می‌توانند هم مقاوم و هم کم‌هزینه باشند. امروز انواعی گلخانه‌ سیرکولار وجود دارند که بسته به اقلیم و نوع محصول، مزایای عملی زیادی از جمله دوام بیشتر، کاهش مصرف انرژی و رشد بهتر گیاهان را ارائه می‌کنند.

گلخانه سیرکولار از چه اجزایی ساخته می‌شود؟

اجزای گلخانه سیرکولار از چند جزء کلیدی تشکیل شده است که با هم یک محیط کشت مقاوم، پایدار و کنترل‌شده از نظر دما و رطوبت ایجاد می‌کنند. این اجزا به گونه‌ای ساده طراحی شده‌اند که هم تازه‌کاران و هم کشاورزان حرفه‌ای بتوانند آنها را درک و استفاده کنند. تجهیزات گلخانه سیرکولار عبارتند از:

• قاب / اسکلت : معمولاً از فولاد، آلومینیوم یا PVC ساخته می‌شود و اسکلت گلخانه را تشکیل می‌دهد.
• پوشش : مواد شفاف مانند پلاستیک پلی‌اتیلن، پلی‌کربنات یا شیشه که نور خورشید را وارد کرده و گیاهان را در برابر شرایط جوی محافظت می‌کند.
• پایه / فونداسیون: بتن، چوب یا فلز مهار شده برای ایجاد ثبات و جلوگیری از جابجایی سازه.
• سیستم تهویه:  سقف یا پنجره‌های جانبی، یا فن‌ها برای کنترل دما و رطوبت.
• سیستم آبیاری (اختیاری) : سیستم‌های قطره‌ای یا مه‌پاش برای آبیاری مؤثر گیاهان.
• لوازم جانبی : قفسه‌ها، سیستم‌های آویز، تور سایه یا گرمایش بسته به نوع محصول و شرایط اقلیمی.

به طور خلاصه، در جدول زیر میتوان اجزای گلخانه سیرکولار را به همراه عملکرد آن ها مشاهده کرد:

گلخانه طرح سیرکولار چه مزایایی دارد؟

گلخانه اسپانیایی سیرکولار به دلیل ترکیب کارایی، مقاومت و پایداری، روزبه‌روز محبوب‌تر می‌شود. طراحی گرد آن‌ باعث شده نور خورشید به‌طور یکنواخت‌تری توزیع گردد، اتلاف انرژی کاهش یابد و سازه در برابر شرایط سخت آب‌وهوایی مقاوم‌تر باشد. برای کشاورزان و باغداران، این ویژگی‌ها به معنای رشد بهتر گیاهان، هزینه‌های کمتر و دوام بیشتر گلخانه با نیاز به نگهداری کمتر است.

علاوه بر این، طراحی دایره‌ای با اصول کشاورزی پایدار هماهنگ است زیرا منابع طبیعی را بهتر مدیریت کرده و هدررفت را کاهش می‌دهد. مهم‌ترین مزایای گلخانه سیرکولار عبارتند از:

• توزیع یکنواخت نور: شکل گرد باعث می‌شود گیاهان در طول روز نور بیشتری به‌طور مساوی دریافت کنند.

• جریان هوای بهتر: نبود گوشه‌های تیز باعث گردش روان‌تر هوا و کاهش نقاط داغ و رطوبت بالا می‌شود.
• بهره‌وری انرژی: سطح خارجی کمتر نسبت به حجم داخلی، اتلاف گرما را کاهش داده و هزینه‌های گرمایش و سرمایش را پایین می‌آورد.
• استحکام سازه‌ای: فرم گنبدی یا دایره‌ای در برابر باد و بارش برف مقاوم‌تر از سطوح صاف یا زاویه‌دار است.
• استفاده بهینه از فضا: بیشترین سطح کشت را بدون گوشه‌های بلااستفاده فراهم می‌کند.
• پایداری:  با مصرف کمتر مصالح و مدیریت بهتر منابع، کشاورزی دوستدار محیط‌زیست را حمایت می‌کند.
• زیبایی ظاهری: طراحی چشم‌نواز که می‌تواند ارزش مزرعه یا باغ را افزایش داده و نوآوری را به نمایش بگذارد.

معایب گلخانه سیرکولار چیست؟

اگرچه گلخانه‌های دایره‌ای مزایای زیادی دارند، اما خالی از چالش نیستند. شکل خاص آن‌ها می‌تواند ساخت‌وساز را پیچیده‌تر و در برخی موارد پرهزینه‌تر از مدل‌های مستطیلی کند. همچنین کشاورزان و باغداران ممکن است در چیدمان قفسه‌ها، تجهیزات یا سیستم‌های آبیاری داخل فضای گرد با محدودیت‌هایی روبه‌رو شوند.

علاوه بر این، در بعضی مناطق یافتن طرح‌های آماده یا پیمانکارانی که تجربه ساخت گلخانه اسپانیایی سیرکولار داشته باشند دشوار است. به همین دلیل، با وجود مزایا، این نوع گلخانه همیشه برای همه کشاورزان گزینه‌ای عملی محسوب نمی‌شود. مهم‌ترین معایب گلخانه‌های دایره‌ای عبارتند از:

• هزینه اولیه بالاتر: استفاده از مصالح ویژه یا طراحی سفارشی می‌تواند هزینه ساخت را افزایش دهد.
• پیچیدگی ساخت: ساخت و مونتاژ سازه‌های دایره‌ای نیازمند دقت و مهارت بیشتری است.
• محدودیت در چیدمان: نصب قفسه‌ها، میزهای کشت یا ماشین‌آلات در فضای گرد دشوارتر است.
• دسترسی محدود: تعداد تأمین‌کنندگان و پیمانکارانی که گلخانه دایره‌ای ارائه می‌دهند کمتر از مدل‌های مستطیلی است.
• نیاز به سازگاری: کشاورزان ممکن است مجبور شوند روش‌های کشت و مدیریت خود را با طراحی دایره‌ای تطبیق دهند.

انواع گلخانه سیرکولار کدامند؟

گلخانه‌های دایره‌ای در شکل‌های مختلفی ساخته و هرکدام متناسب با شرایط آب‌وهوایی، بودجه و مقیاس تولید طراحی می شوند. اگرچه همه آن‌ها از ساختار گرد پیروی می‌کنند، اما نوع مصالح، شیوه ساخت و میزان استفاده از فناوری می‌تواند بسیار متفاوت باشد.

انواع گلخانه سیرکولار عبارتند از:

• گلخانه گنبد ژئودزیک
• گلخانه سیرکولار چاله‌ای یا نیمه‌مدفون
• گلخانه سیرکولار پلاستیکی (پلی‌اتیلن)
• گلخانه سیرکولار کشاورزی (نیمه‌صنعتی)
• گلخانه سیرکولار صنعتی

1. آشنایی با گلخانه گنبد ژئودزیک 

گلخانه ژئودزیک (Geodesic dome)، یک قاب کروی متشکل از مثلث‌های به‌هم‌پیوسته هستند. این طراحی سبک اما بسیار مقاوم است و توان بالایی در برابر بادهای شدید و بارش سنگین برف دارد. شکل گنبدی آن همچنین باعث توزیع عالی نور خورشید می‌شود و رشد گیاهان را بهبود می‌بخشد. با این حال، پیچیدگی سازه باعث افزایش هزینه ساخت می شود و پوشاندن آن با موادی مانند پلاستیک یا شیشه دشوارتر است.

2. معرفی گلخانه اسپانیایی سیرکولار چاله‌ای یا نیمه‌مدفون

این نوع گلخانه به‌طور جزئی در زیرزمین ساخته می‌شود و دارای سقف یا گنبدی گرد بر روی سطح زمین است. چنین طراحی‌ای از عایق طبیعی خاک بهره می‌برد و دمای داخل گلخانه را در طول سال پایدارتر نگه می‌دارد. این ویژگی به‌ویژه در مناطقی با تغییرات شدید فصلی بسیار کاربردی است. نقطه‌ضعف اصلی آن مشکلات زهکشی و کنترل رطوبت است که نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت دقیق می‌باشد.

3. گلخانه اسپانیایی سیرکولار پلاستیکی (پلی‌اتیلن)

گلخانه دایره‌ای پلاستیکی را با استفاده از یک قاب ساده و پوششی از ورق‌های پلی‌اتیلن می سازند. این نوع گلخانه مقرون‌به‌صرفه و در دسترس است و به همین دلیل میان کشاورزان کوچک و باغداران خانگی محبوبیت زیادی دارد. سبکی مصالح باعث نصب سریع و امکان جابجایی آسان می‌شود. با این حال، پوشش پلاستیکی عمر کوتاه‌تری دارد و معمولاً هر چند سال یک بار به‌ویژه در مناطقی با آفتاب شدید یا شرایط جوی سخت، نیاز به تعویض پیدا می‌کند.

4. گلخانه طرح سیرکولار کشاورزی (نیمه‌صنعتی)

گلخانه‌های کشاورزی یا نیمه‌صنعتی سیرکولار، سازه‌هایی با اندازه متوسط هستند که برای تولید محصولات در مقیاس فصلی یا منطقه‌ای استفاده می‌شوند. این گلخانه‌ها تعادلی مناسب بین هزینه و کارایی ایجاد می‌کنند و فضای بیشتری نسبت به گلخانه‌های کوچک خانگی ارائه می‌دهند، بدون آن‌که سرمایه‌گذاری سنگین مدل‌های صنعتی را داشته باشند. با این وجود، معمولاً فاقد سیستم‌های پیشرفته خودکار هستند که همین موضوع می‌تواند بهره‌وری را محدود کند.

5. گلخانه طرح سیرکولار صنعتی

گلخانه‌های صنعتی دایره‌ای برای کشاورزی تجاری در مقیاس بزرگ طراحی می‌شوند. این سازه‌ها معمولاً به سیستم‌های پیشرفته مانند تهویه خودکار، آبیاری هوشمند، کنترل اقلیم و حتی فناوری‌های دیجیتال مجهز هستند که شرایط رشد گیاهان را بهینه می‌کنند. چنین گلخانه‌هایی امکان تولید مداوم و بازدهی بالا در تمام طول سال را فراهم می‌سازند. نقطه‌ضعف اصلی آن‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه سنگین برای ساخت و فناوری است، که می‌تواند دلیلی برای عدم انتخاب کشاورزان کوچک‌تر باشد.

نکات مهم طراحی کاربردی گلخانه اسپانیایی سیرکولار برای باغداران: 

در زمان برنامه‌ریزی یک گلخانه دایره‌ای اسپانیایی، توجه به جزئیات طراحی عملی می‌تواند نقش بزرگی در افزایش بهره‌وری، بهبود عملکرد محصول و دوام طولانی‌مدت سازه داشته باشد. با ایجاد تعادل میان این عناصر، می‌توان گلخانه‌ای طراحی کرد که هم استفاده بهینه از منابع طبیعی داشته باشد و هم شرایط رشد مناسب برای گیاهان را در تمام طول سال فراهم کند. این نکات مهم عبارتند از:

• توجه به محل گلخانه سیرکولار: انتخاب محلی با بیشترین تابش خورشید و محافظت مناسب در برابر بادهای شدید.
• انتخاب سازه گلخانه سیرکولار: استفاده از مصالح مقاوم مانند پلی‌کربنات یا شیشه مقاوم برای عایق‌کاری و استحکام بیشتر.
• توجه به تهویه گلخانه دایره‌ای: به‌کارگیری دریچه‌های جانبی، سقفی یا فن‌ها برای حفظ تعادل دما و رطوبت.
• افزایش طول فصل کشت: استفاده از عایق حرارتی، سیستم‌های گرمایشی یا پوشش‌های دولایه برای افزایش دوره تولید محصول.

آیا گلخانه دایره‌ای سیرکولار برای گیاهان دارویی مناسب است؟

بله، گلخانه‌های دایره‌ای برای پرورش گیاهان دارویی بسیار مناسب هستند. طراحی منحصر به فرد آن‌ها مزایای زیادی دارد که با نیازهای گیاهان دارویی همخوانی دارد. این نوع گلخانه‌، می‌تواند فصل رشد را طولانی‌تر کند، گیاهان را از شرایط جوی نامساعد محافظت نماید و فشار ناشی از آفات و بیماری‌ها را کاهش دهد.

کلام آخر:

گلخانه‌های سیرکولار با طراحی گرد و گنبدی، نور و هوا را بهتر توزیع می‌کنند، انرژی را صرفه‌جویی کرده و مقاومت سازه‌ای بالاتری دارند. گلخانه‌ اسپانیایی سیرکولار، فصل کشت را طولانی‌تر کرده و بهره‌وری فضا و منابع را افزایش می‌دهند. با انتخاب نوع مناسب و رعایت نکات طراحی، هر کشاورز یا باغدار می‌تواند گلخانه‌ای کارآمد و پایدار متناسب با نیازهای خود ایجاد کند. با ضدعفونی و گندزدایی گلخانه سیرکولار، با محصولات اگروسیب و سویل ساید آرال شیمی، می توانید انواع بیماری های قارچی را کنترل کنید. بدین صورت، بازدهی گلخانه با کاهش تلفات حاصل از بیماری ها و آفات، بالا تر می رود.