تغذیۀ کودک (برای کودکان 1 تا 5 سال)

تغذیه کودک در هر زمانی بسیار قابل اهمیت است. دوران شیرخواری، دوران بسیار مهمی برای رشد و تغذیه کودک می باشد. این دوران حتی برای سال های پیش روی کودک هم بسیار حیاتی است. کودکان شیرخوار تا یک سالگی به غذاهای لبنی عادت کرده اند. غذای خانوادگی به همه کودکان کم سن و سال کمک می کند، تا عادات غذایی خوبی در تغذیه کودک ایجاد شود. که این امر حتی در آینده تغذیه آنان هم بی تاثیر نیست. در این مقاله درباره تغذیه کودک و بهداشت محیط آن پرداخته می شود.

اطلاعات مفید برای سلامت تغذیه کودک

کودکان در سال های اولیه ی زندگی شان سیستم ایمنی ضعیفی دارند. بنابراین زیاد توانایی مقابله با بیماری ها را ندارند. در عین حال دندان هايشان نيز كامل نشده است. بنابراین در مورد تغذیه کودکان و رژیم غذایی کودک دو نکته مهم زیرا را باید رعایت کرد:

• غذاهایشان سبک کم حجم و در عین حال پر انرژی و مقوی
• تعداد دفعات تغذیه بیشتر از معمول

نکته ی مهم دیگر این است که علاوه بر اين، ميزان رشد و فعاليت كودكان در سنين مختلف با هم متفاوت است. مثلا سنین کودک يك تا دو ساله با كودكان سه ساله و بيشتر با هم فرق دارد و بايد هنگام تغذيه کودک، اين موضوع را نيز در نظر گرفت.

تغذيه كودک يك تا دو سال

یکی دیگر از مهم ترین دوران رشد کودکان، دوره یک تا دو سالگی می باشد. این دوران رشد بسیار سریع است. در نتیجه به غذا و انرژی زیادی نیاز دارند. ولی از سوی ديگر حجم معده اش كم و دندان هايش نيز كامل نيست. این بدان معنی است که طیف وسیعی از مواد مغذی حیاتی باید در حجم کمتری از رژیم غذایی کودک گنجانده شود.

لذا لازم است به نکات زیر در مورد تغذیه کودک توجه کرد:

• غلاتی كه كودك قدرت جويدن آن ها را دارد. مانند برنج به صورت كته های مختلف مخلوط با سبزی ها، حبوبات و گوشت های نرم به او بدهيد.
• به او شبانه روز علاوه بر شیر مادر 5 الی 6 وعده غذا دهید.
• در تغذیه کودک برای تامین فیبر از سبزی های تازه به طور مداوم استفاده کنید. در این حالت دیگر لازم نيست كه هر روز ميوه هم بخورد.
• در دما تغذیه کودک دقت فرمایید. نباید زیاد داغ یا سرد باشد.
• غذا باید به دقت و کامل پخته شود.
• به كودك كمك كنيد خودش غذا بخورد.
• چاشنی و فلفل های تند به تغذیه کودک اضافه نکنید.

نحوه از شير گرفتن و تاثیر در رژیم غذایی كودک

از شیرگرفتن کودک بسیار مهم است. اصولا بهتر است كودك را به تدريج از شير بگيريد. بدين ترتيب ابتدا شيردهی در صبح را قطع كنيد. پس از يك يا دو هفته شيردهی در طول بعد از ظهر و سرانجام در هنگام شب قطع كنيد. به یاد داشته باشید وقتی کودک درخواست شیر میکند به زور از خود دور نکنید. چون ممکن است از نظر روانی او را عصبی و ناراحت کند.

تغذيه كودک 3 تا 5 سال

معمولا بعد از 2 سالگی، سرعت رشد آهسته رخ میدهد. در همین راستا اشتهای كودك هم كاهش می يابد. بنابراين با توجه به روند رشد كودك، تقاضا برای دريافت غذا نيز با توجه به تغییر سرعت رشد هم کم و زیاد می شود. که البته نیازهای انرژی هر کودک متفاوت است. پس میزان تغذیه کودک باید متناسب با هر کودک باشد. تا از رشد و نمو مطلوب اطمینان حاصل کند و از اضافه وزن و چاقی جلوگیری شود. کودک در یک سالگی به 1000 كيلو كالري و در 3 سالگي به 1300 كيلوكالری انرژی نياز دارد. و همان طور که در بالا ذکر شد، میزان انرژی نیاز به خود کودک و فعالیتش بستگی دارد.

مواد مغذی مورد نیاز تغذیه کودک

براي تامين تمامی مواد مغذی مورد نياز كودك، رژیم غذايی بايد شامل تركيبی از غذاهای مختلف در گروه های غذايی متفاوت باشد.

• سهم بیشتری از تغذیه کودک را گروه نان و غلات تشکیل می دهد. مانند نان، برنج و ماكارونی كه تامين كننده انرژی مورد نياز كودك است.
• گروه میوه جات ومرکبات مانند سيب، پرتقال، هويج و گوجه فرنگی و نارنگی و انواع سبزی های تازه می باشد. که منابع اصلی برای تامین انواع ویتامین ها هستند.
• شیر و لبنیات که منبع اصلی برای کلسیم و پروتئين هستند. مانند شير، ماست، پنير، دوغ و بستني
• گروه گوشت، حبوبات، تخم مرغ و مغزها. مانند گوشت قرمز، ماهي، مرغ، تخم مرغ، عدس و ساير انواع حبوبات، مغز گردو و بادام كه تامين كننده پروتئين مورد نياز تغذیه كودك برای رشد است.

پروتئين در تغذیه کودک

مصرف کافی پروتئین برای رشد و ترمیم بافت های بدن در کودکان ضروری است. غذاهایی که به طور طبیعی سرشار از پروتئین هستند شامل گوشت، ماهی، مرغ، تخم مرغ، لوبیا و مغزها هستند. حداقل 2 وعده از انواع غذاهای غنی از پروتئین در روز باید ارائه شود. کودکان گیاه خوار حداکثر به 4 وعده در روز نیاز دارند.

آهن در تغذیه کودک

آهن یکی از اجزای اساسی هموگلوبین است و در گلبول های قرمز خون یافت می شود. نیاز به آن در تغذیۀ کودکان زیر 5 سال زیاد است. این بازتاب رشد و نمو سریع مشاهده شده در این گروه سنی است. از منابع مهم برای تامین این ماده ی غذایی می توان به گوشت اشاره کرد. که در انواع گوشت بطور مقادیر مختلف وجود دارد. مثل گوشت گاو، گوساله، گوشت بره، جگر، مرغ، بوقلمون و همچنین در تخم مرغ، آجیل، لوبیا و حبوبات، غلات صبحانه غنی شده، میوه های خشک و سبزیجات برگ سبز تیره یافت می شود.

چربی در تغذیه کودک

چربی یکی از عوامل اساسی در مصرف انرژی کل برای همه سنین است. بخصوص برای کودکان، زیرا می تواند مقدار زیادی کالری تأمین کند. بدون اینکه رژیم غذایی کودک خردسال حجیم شود. پس برای تامین آن باید توجه کافی داشت. سالم ترین گزینه ها روغن های زیتون، کلزا و دانه های زمینی یا چربی های تهیه شده از این مواد هستند. آنها همچنین منبع خوبی از ویتامین A ،D و E هستند و می توانند تعادل خوبی از اسیدهای چرب ضروری امگا 3 و 6 را فراهم کنند.

---

همچنین بخوانید:

♣ روغن های گیاهی و چربی های حیوانی (بررسی فرآورده های روغنی)

♣ گیاهان دارویی؛ خواص، کاربردها و انواع گیاهان دارویی

---

ویتامین و املاح در تغذیه کودک

رژیم غذایی کودک علاوه بر مواد غذایی بالا، به ویتامین و املاح نیز جهت حفظ سلامتی و افزايش مقاومت در برابر عفونت ها نياز دارد. با مصرف روزانه منابع غذايی حاوی آن ها می تواند نيازهای خود را تامين كند. مثلا ویتامین A که عمدتا در غذاهایی مانند کره، جگر، و میوه هایی مانند زردآلو و هلو و سبزیجات و هویج به طور فراوان موجود است. ویتامین C از مهم ترين منابع ويتامين C می توان به مواد غذايی نظير مركبات، گوجه فرنگی، جعفری و كلم اشاره نمود که برای مقابله با انواع بیماری ها ضروریست.

کلسیم در تغذیه کودک

کلسیم یکی از مواد مغذی است که برای سلامت استخوان ها و دندان ها خیلی لازم است. در اکثر فرآیند ترشح هورمون ها، کلسیم یک ماده ی غذایی ضروری شناخته می شود. انقباض عضلات و فعالیت عضله قلب وابسته به کلسیم است. بنابراین باید در مورد مقدار دریافتی کلسیم توسط بدن کودک مطلع باشید. منابع غذایی کلسیم برای تغذیۀ کودک زیر 5 سال شامل شیر، پنیر، ماست، فریزر فریس، کاستارد، پودینگ های پایه شیر، غلات صبحانه غنی شده با کلسیم اضافه شده، ماهی قلع در محل خوردن استخوان ها (ساردین ، تخته های میوه ، ماهی آزاد)، شیر سویا غنی شده با کلسیم و دسرها و غذاهایی که با سس های سفید یا پنیر درست می شوند. منابع گیاهی و گیاهی شامل توفو، کره مغزها و مغزها، دانه ها، انجیر، لوبیا، حبوبات، بامیه، پرتقال و اسفناج است.

روانشناسی تغذیه کودک

رژیم غذایی مناسب و اهمیت به مسائل غذایی، از عوامل مهم در جلوگیری از بسیاری از مشکلات بهداشتی و تکاملی در کودکان خردسال می باشد. هم چنین در بیماری های آینده آنها از جمله چاقی، متزلزل شدن رشد و کاهش رشد، کمبود آهن، کمبود مواد مغذی خاص، پوسیدگی دندان و تأخیر در رشد است. کمک والدین و مراقبان در نحوه غذا دادن به کودک، تأثیر مهمی بر سلامتی و پتانسیل آینده کودک دارد. از این رو بهره وری از یک سری نکات روانشناسی، می تواند به بهبود تغذیه کودک کمک شایانی کند.

• سعی کنید با رنگ های جذاب مانند سبز، آبی، قرمز توجه کودک را به غذا جذب کنید و به اشتهای او کمک کنید.
• سعی در تحریک اشتهای او با غذا دادن در یک ساعت معین باشد.
• بجای آب میوه صنعتی از آب میوه طبیعی استفاده کنید. زیرا به آب میوه صنعتی مواد قندی، رنگ و مواد دیگر اضافه می شود.
• بهتر است از همان کودکی با انواع غذا آشنایی داشته باشد. این کارا ابتدا باید یک بزرگتر انجام دهد تا کودک الگو بگیرد.
• تعلق دادن وقت کافی به کودك برای صرف غذا بسیار مهم است. بهتر است از شتاب و عجله در هنگام غذا خوردن پرهیز کرد.
• برای افزایش اشتهای کودک او باید ابتدا استراحت کافی داشته باشد، سپس تغذیه کند. چون خواب ناکافی می تواند اشتها را کور کند.

رعایت بهداشت محیطی کودک

ریه های یک نوزاد شکننده است، بنابراین مطمئن شوید که هنگام ورود به خانه شما تا حد امکان گرد و غبار کمتری داشته باشد. با این حال، این فقط برای پاک کردن گرد و غباری نیست که به طور طبیعی پس از گردگیری منظم قفسه ها و سطوح دیگر روی زمین می نشیند. از سوی دیگر رعایت بهداشت و ضدعفونی تمامی سطوح در ارتباط با نوزداد تازه متولد شده و حتی کودکان تا سه سال، بسیار مهم است. کودکان مرتب اسباب بازی های خود را در دهان فرو میبرند. از این رو ضدعفونی ابزار و اسباب بازی کودکان نیز باید در نظر گرفته شود. تمیزی ملحفه ها و تشک ها، ظروف شیر و سایر ظروف غذاخوری نیز حائز اهمیت است.

کلام آخر

دانش کافی در زمینه ی رژیم غذایی کودک، بسیار مهم است. این مساله به خصوص تا زیر سه سالگی از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از نکات مهم در سلامت کودکان بجز تغذیه سالم، محیط بهداشتی سالم است. این کار از طرق مختلفی که در بالا ذکر شد، انجام می شود. استفاده از محصولات سازگار با محیط زیست برای تمیز کردن خانه برای کودکان، حائز اهمیت است. زیرا بدن حساس کودکان ممکن است به مواد شیمیایی خشن واکنش نشان دهند. آرال شیمی با تولید محصول ارگانیک سرفوسیب، قادر است تمامی سطوح در ارتباط با کودک، تمامی ملحفه ها، ظروف و غیره را ضدعفونی کند. در عین حال، باقی مانده مضری از خود بر جای نمیگذارد.

⇐ بروزرسانی شده در اردیبهشت 1403