«فاضلاب بیمارستان»
فاضلاب بیمارستان از جهاتی مشابه فاضلاب شهری است. ولی ممکن است در بعضی از موارد شامل مواد و ترکیبات سمی و عفونی شود، که برای سلامت کارکنان و محیط بهداشت و درمان و جامعه مضر است. پروسه تصفیه فاضلاب بیمارستان بسیار حساس و مهم است. به همین علت می بایست به طور 100% گندزدایی شود. در مقاله ذیل قصد داریم چگونگی 0 تا 100 انجام پروسه گندزدایی را شرح دهیم.
تصفیه فاضلاب بیمارستان
در اکثر کشورهای توسعه یافته به علت مصرف زیاد آب در بیمارستان ها، فاضلاب بیمارستان تولید شده را به شکل رقیق‌شده و بدون هیچ عملیات گندزدایی، با همان فاضلاب شهری تصفیه می کنند. گمان می شود، هیچ خطری برای بهداشت و محیط زیست هم ندارد. فقط در موارد خاص مثل گسترش انواع بیماری های حاد، زائدات بیماران به صورت اختصاصی جمع شده و گندرزدایی می‌شود.
در مقابل آن کشورهایی هم هستند که در آنها شبکه جمع‌آوری فاضلاب وجود ندارد. فاضلاب بیمارستان و مراکز بهداشتی در این کشورها به صورت تصفیه شده یا تصفیه نشده، به طور ناقص انجام می شود. که برای سلامت و بهداشت جامعه خطرات جبران ناپذیری دارد. توجه به این نکته لازم است که تأثیرات سمی مواد شیمیایی در فاضلاب بیمارستان، مراکز بهداشتی و میکروارگانیسم های فعال در آن ها باعث ایجاد خطر برای این مراکز را در پی خواهد داشت.
پیشنهاد می کنیم جهت اطلاعات بیشتر مقالات زیر را مطالعه فرمایید:
♣ تصفیه فاضلاب صنایع و کارخانجات، چالش ها و راهکار ها
♣ تصفیه فاضلاب صنایع نساجی و کاغذ سازی
متصل شدن به شبکه جمع‌آوری و تصفیه خانه فاضلاب شهری
اگر فاضلاب بیمارستان بخواهد به شبکه فاضلاب شهری متصل شود، فقط درصورتی امکان دارد که تصفیه خانه فاضلاب شهری درحال احداث باشد. برای این که مواد معلق و درشت فاضلاب بیمارستان وارد شبکه شهری نشود، بهتر و ضروری است تا یک دستگاه آشغال گیر در محل ورود فاضلاب بیمارستان به شهری تعبیه شود.
اجزای فاضلاب بیمارستان
– فلزات سمی:
مثل جیوه و نقره که در مراحل درمان مورد استفاده است. و به صورت ناخود آگاه ممکن است به فاضلاب بیمارستان راه پیدا کند.
– انواع مواد شوینده ها (ترکیبات کلردار) :
این مواد برای گند زدایی و از بین بردن پاتوژن ها استفاده می شود و احتمال ورود آن به شبکه فاضلاب بیمارستان زیاد است.
– دترجنت ها:
در وسعت زیادی برای گند زدایی سطوح و وسایل داخل بیمارستان کاربرد دارد.
– مواد آلی که قابل تجزیه توسط بیولوژیک هستند:
این مواد ممکن است به هر نحوی وارد فاضلاب بیمارستان شده و بسیار مضر باشند.
– مواد معدنی:
این مواد را می توان شامل محلول، معلق، کلرئیدی دانست.
– ترکیبات شیمیایی و دارویی:
این مواد در مراحل تشخیص و درمان استفاده می شود و بدون تغییر یا اندک تغییر از بدن بیمار دفع می گردد.
1. آنتی ویروس ها:
به مقدار زیادی در فاضلاب بیمارستان مشاهده می شوند. و جزء مهمی از آلودگی و ویروسی بودن آب، می توان تلقی کرد. این ترشحات مایع به صورت مستقیم از طریق فاضلاب بیمارستان وارد فاضلاب شهری شده و حتی با انجام فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی هم ماهیت آن ها تغییری نمی کند. آزمایش های سلولی که روی فاضلاب بیمارستان انجام شد، مشخص کرد که پساب های آن ها دارای خاصیت موتاژنیک قوی است. که علت آن به خاطر مصرف کلر و دیگر ترکیبات هالوژن می باشد.
2. اکسیداسیون ها
اگر بخواهیم به فاضلاب بیمارستان کلر یا مواد اکسید کننده اضافه کنیم تا آلودگی مواد آلی از بین رود، باعث ایجاد خطرات ثانویه می شود. برای مثال باعث می شود این مواد با ترکیبات هالوژن واکنش اکسیداسیون داده و ترکیبات هالوژن آلی را به وجود آورند. این مواد بسیار مقاوم بوده و تجزیه پذیری کمی دارند. باید توجه کرد که بخش زیادی از این مواد در PH بیشتر از ۸ در آب حل می شوند. به خاطر ناشناخته بودن خصوصیات شیمیایی و ساختاری این ترکیبات آن ها را به صورت AOX-CL معرفی می کنند. که به معنی ترکیبات آلی کلردار فعال که قابلیت جذب روی کربن دارند، می توان شناخت.
ویژگی ها و خطرات ناشی از فاضلاب بیمارستان
۱- عوامل میکروبی بیماری زا
از بزرگترین نگرانی ها برای فاضلاب بیمارستان، وجود عوامل بیماری زا در انواع ویروس، باکتری و انگل روده ای است. این عوامل بیماری زا به راحتی از طریق آب به همه جا انتقال پیدا می کند. نکته مهم دیگر مقاومت دارویی بالای برخی عوامل بیماری زا در فاضلاب بیمارستان است. که یک تهدید جدی روی سلامت جامعه به حساب می آید. به علاوه بعضی از میکروارگانیسم ها حتی به سایر عوامل بیمارستان منتقل شده و باعث شیوع بیماری های عفونی می شوند که برای جامعه درمان مشکل ساز است.
۲- مواد شیمیایی خطرناک
مقدار کمی از مواد شیمیایی که برای ضدعفونی و گند زدایی در بیمارستان ها استفاده می شوند وارد شبکه های فاضلاب می شود. ولی اگر این امر به صورت جدی مدیریت نشود، احتمال ورود مقادیر زیاد به شبکه جمع آوری فاضلاب شهری وجود دارد.
۳- زایدات دارویی:
مقداری از زایدات دارویی شامل آنتی بیوتیک ها و داروهای ژنوتوکسیک هم توسط قسمت های گوناگون در بیمارستان و داروخانه ها وارد شبکه جمع آوری فاضلاب بیمارستان می شوند.
۴- ایزوتوپ های رادیو اکتیو:
این ضایعات از سوی بخش های آنکولوژی وارد فاضلاب بیمارستان می شود. که اگر به صورت جدی مدیریت نشود برای محیط زیست خطرناک است.
مدیریت فاضلاب بیمارستان
از ارکان مهم و اصلی در مدیریت درست فاضلاب بیمارستان قرار دادن قوانین و مقرراتی است که محدودیت های شدیدی روی تخلیه مایعات خطرناک و سمی در شبکه بهداشت و فاضلاب شهری اعمال شود. برای اجرای درست و صحیح این محدودیت و مدیریت جدی و ارائه روش های مناسب و بی خطر لازم وضروری است. که در ذیل به توضیح این روش ها می پردازیم.
روش های بی خطر برای جمع آوری ضایعات بیمارستانی
۱- زایدات داروئی:
اولین کار و بهترین روش مدیریت صحیح در نحوه استفاده از داروهاست، تا زایدات آن ها کم شود. درست است دفع مواد راحت و اقساط به حساب می آید، ولی اگر به مقدار زیاد باشد به تأسیسات خاص و بی خطری احتیاج پیدا خواهد کرد.
حال اگر این مقادیر کم باشد می توان از راههای زیر آن ها را دفع کرد:
- دفع از طریق دفن در زمین (به غیر از داروهای سیتوتوکسیک و نارکوتیک)
- قرار دادن کنار زایدات تیز و برنده و تثبیت آن(Encapsulation)
- دفن در محوطه بیمارستان به صورت بهداشتی
- تخلیه در شبکه جمع آوری بیمارستان ( مواد دارویی مایع به نیمه مایع: مثل شربت های سرفه، سرم های وریدی، قطره‌های چشمی البته لازم به ذکر است که داروهای آنتی بیوتیک و داروهای سیتوتوکسیک مجاز نیست)
- زباله سوزی (در مواردی که بیشتر از ۱ درصد کل زایدات دارویی نباشد که باعث ایجاد و انتشار آلاینده سمی در هوا شود.)
2- زایدات سیتوتوکسیک:
از زایدات بسیار خطرناک که نباید دفع شوند یا در محیط جمع آوری فاضلاب بیمارستان تخلیه کرد.
راههای مناسب برای دفع این مواد به شرح زیر است:
- برگشت زایدات به تولید کننده اصلی: داروهایی که مازاد بر مصرف بوده یا تاریخ مصرف آن ها گذشته
- سوزاندن در دمای بالا: سوزاندن در دمای بیش از ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد در محیط رو بسته و چند محفظه ای
- تجزیه شیمیایی: تجزیه سیتوتوکسیک به ترکیبات غیرسمی و غیر ژنوتوکسیک که می توان آنها را تبدیل به موادی کرد که مورد استفاده در لباس های حفاظتی ولباس هایی برای مکان های کثیف
3- زایدات شیمیایی:
بهترین روش برای از بین بردن این زایدات کاهش در تولید آن هاست.
راههای از بین بردن زایدات شیمیائی را می توان این گونه بیان کرد:
- دفع زایدات شیمیایی عمومی: این مواد شامل آمینو اسیدها و نمک های خاص هستند که غیر قابل بازیافت بوده و باعث اثرات بد روی کارکنان تصفیه خانه و فرایند های فضلاب بیمارستان می شود.
- دفع مقادیر کم زایدات شیمیایی خطرناک: این نوع مواد شیمیایی باقی مانده شیمیایی در داخل جعبه های بسته‌ب ندی است که می توان به کمک سوزاندن های استاندارد، گذاشتن در ظروف، دفن زمین آن ها را از بین برد.
- دفع مقادیر زیاد زایدات شیمیایی خطرناک: دفع این مواد نمی تواند به صورت بی خطر یا ارزان باشد و هرکدام به روش خاص خود باید از بین رود مثلاً حلال های هالوژن را نباید سوزاند.
- زایدات حاوی مقدار زیادی فلزات سنگین: این زائدات شامل جیوه و کادمیوم است که هرگز نباید آن ها را سوزاند و تنها راه آن بازگشت به شرکت‌های تخصصی و بازیافت آن ها است.
واحدهای یک تصفیه خانه فاضلاب بیمارستان مناسب و کارآمد
1- تصفیه اولیه: حذف بخشی از مواد آلی و مواد جامد
2- تصفیه بیولوژیکی: حذف تخم انگل ها، باکتری ها، لجن های ته نشین شده
3- تصفیه تکمیلی: طی کردن لاگون (نوعی صافی ماسه ای تند برای کاهش جامدات معلق آلی)
۴- گندز دایی با کلر: جهت به حداقل رساندن مقادیر میکروبی تا نقطه شکست توسط مواد دی‌اکسید کلر (کارآمدترین روش) ، هیپوکلرید سدیم، اشعه ماورای بنفش
۵- تصفیه لجن ها: خشک کردن و سوزاندن لجن ها به‌همراه زایدات عفونی برای از بین بردن تخم انگل و عوامل بیماری زا
پارامتر های طراحی سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستان
سرانه تولید فاضلاب بیمارستان ( مقدار و میزان حجم فاضلاب تولیدی)
– این پارامتر به تعداد تخت های موجود در بیمارستان که به ازا هر تخت، پرسنل آن هم قابل محاسبه است. و نوع بیمارستان از نظر عمومی، تخصصی، فوق تخصصی، روانپزشکی و غیره بستگی دارد.
آنالیز کیفی و کمی فاضلاب بیمارستان
این آنالیز شامل ترکیباتی مثل مواد آلی تجزیه پذیر بیولوژیکی، مواد شوینده، مواد معدنی معلق و محلول، پاتوژن ها، فلزات سنگین، مواد شیمیایی، مواد دارونی و مواد سمی است.
تعیین استاندارد خروجی فاضلاب بیمارستان
تصفیه فاضلاب بیمارستان هم مانند تصفیه فاضلاب بهداشتی طبق استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست صورت می گیرد. که برای به دست آوردن یکی از استانداردهای این سازمان و جهت استفاده در کشاورزی و آبیاری فضای سبز، تخلیه در آب های سطحی و چاه های جاذب انجام می شود.
مقالات مرتبط:
- آب و فاضلاب را ضدعفونی کنیم
- گندزدایی (ضدعفونی) آب و فاضلاب
- روشهای تشخیص پاتوژنهای قارچی فاضلاب
- پراکسیدین آب و فاضلاب
- مدیریت آب، فاضلاب، بهداشت و پسماند در مقابل کوید-۱۹
2 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
ممنون از اطلاعات مفید شما
سلام به شما دوست عزیز، ممنون از لطف و توجه شما.