چرا کود گوگرد در تغذیه گیاهان اهمیت دارد؟

گوگرد، یکی از مواد مغذی ثانویه ضروری مورد نیاز همه گیاهان است که از نظر اهمیت، درست بعد از نیتروژن، فسفر و پتاسیم قرار می‌گیرد. اگرچه گوگرد به طور سنتی توجه کمتری نسبت به عناصر غذایی اصلی دریافت کرده است، اما نقش ضروری در متابولیسم گیاه، سنتز پروتئین و سلامت خاک ایفا می‌کند. در طول چند دهه گذشته، کشاورزان در سراسر جهان به طور فزاینده‌ای کمبود گوگرد را به عنوان یک عامل محدودکننده پنهان عملکرد شناخته‌اند. این امر عمدتاً به دلیل استفاده گسترده از سوخت‌ها و کودهای کم گوگرد است که باعث کاهش رسوب گوگرد جوی شده است. در این مطلب، با انواع کود گوگرد پودری و مایع و کاربردهای آن ها در کشاورزی آشنا می شویم.

همچنین بخوانید:

♣ معرفی عنصر گوگرد و کاربردهای 12 گانه آن

♣ گرانول کردن و پاستیل کردن گوگرد پالایش‌شده از نفت 

کود گوگرد چیست و چه خواصی دارد؟

گوگرد به چندین شکل شیمیایی در کودها وجود دارد که هر کدام خواص متمایزی دارند که بر رفتار آن در خاک و جذب گیاه تأثیر می‌گذارند:

• گوگرد عنصری (S)
• گوگرد بر پایه سولفات (SO₄²⁻)
• مخلوط‌های کود غنی‌شده با گوگرد

الف) گوگرد عنصری

فرم آن به شکل پودری یا گرانول زرد است. عملاً در آب نامحلول است. قبل از اینکه گیاهان بتوانند از آن استفاده کنند، باید توسط میکروارگانیسم‌های خاک (عمدتاً باکتری‌های تیوباسیلوس) به سولفات اکسید شود. از جمله مزایای آن اثر طولانی مدت و ماندگار در خاک با بهبود ساختار خاک و کاهش قلیائیت است. اما محدودیت آن این است که به خصوص در شرایط خنک یا خشک، به آرامی عمل می‌کند.

ب) گوگرد بر پایه سولفات (SO₄²⁻)

این ترکیب، در ترکیباتی مانند سولفات آمونیوم، سولفات پتاسیم، سولفات منیزیم یا گچ وجود دارد. بسیار محلول در آب است و به راحتی توسط گیاه جذب می شود. از مزایای آن، این است که گوگرد یک منبع فوری برای رشد محصولات کشاورزی فراهم می‌کند. هرچند، می‌تواند از خاک‌های شنی یا مناطقی با بارندگی زیاد شسته شود.

ج) مخلوط‌های کود غنی‌شده با گوگرد

فرمولاسیون‌های مدرن اغلب گوگرد را با نیتروژن، فسفر یا ریزمغذی‌ها (مثلاً اوره با پوشش گوگرد، کودهای NPS) ترکیب می‌کنند. این مخلوط‌ها هم‌افزایی مواد مغذی را افزایش داده و راندمان جذب را بهبود می‌بخشند.

نقش کود گوگرد در رشد گیاه چیست؟

در صورت نبود گوگرد در خاک، برگ‌های جوان‌تر به رنگ سبز کم‌رنگ یا زرد در می‌آیند. علائم کمبود گوگرد، مشابه نشانه های کمبود نیتروژن است اما از بالای گیاه به جای پایین شروع می‌شود.

گوگرد در چندین فرآیند بیوشیمیایی ضروری برای حیات گیاه نقش دارد:

• تشکیل پروتئین: گوگرد جزئی از اسیدهای آمینه مانند سیستئین و متیونین است. بدون گوگرد کافی، گیاهان نمی‌توانند پروتئین‌ها را به طور مؤثر سنتز کنند.
• تولید کلروفیل: از تشکیل کلروفیل پشتیبانی می‌کند و مستقیماً بر فتوسنتز و قدرت گیاه تأثیر می‌گذارد.
• فعال‌سازی آنزیم: بسیاری از آنزیم‌های گیاهی برای فعال‌سازی و عملکرد به گوگرد نیاز دارند.
• بهبود راندمان استفاده از نیتروژن: گوگرد به گیاهان کمک می‌کند تا از نیتروژن به طور مؤثرتری استفاده کنند، ضایعات را کاهش داده و کیفیت محصول را بهبود بخشند.
• تشکیل روغن و طعم: در محصولاتی مانند پیاز، سیر، خردل و کلزا، گوگرد به ایجاد طعم‌ها و روغن‌های خاص کمک می‌کند.

انواع کود گوگرد

کشاورزان می‌توانند بر اساس شرایط خاک، نوع محصول و سیستم مدیریتی، از بین فرمولاسیون‌های مختلف گوگرد، یکی را انتخاب کنند:

کود گوگرد پودری یا مایع؟

تفاوت آن‌ها در نحوه اثرگذاری، سرعت جذب و کاربردشان است. کود گوگرد مایع معمولاً دارای ۵ تا ۲۰ درصد گوگرد است و به دلیل محلول بودن، به‌سرعت از طریق خاک یا برگ جذب می‌شود. این نوع برای رفع سریع کمبود گوگرد، محلول‌پاشی برگی و استفاده در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای بسیار مناسب است، اما اثر آن کوتاه‌مدت بوده و تأثیر چندانی بر اصلاح pH خاک ندارد. در مقابل، کود گوگرد پودری یا بنتونیتی حاوی ۸۵ تا ۹۹ درصد گوگرد خالص است و اگرچه جذب آن کندتر است و نیاز به فعالیت باکتری‌های خاک برای اکسید شدن دارد، اما اثر ماندگارتری بر بهبود حاصلخیزی و کاهش قلیائیت خاک دارد. به‌طور کلی، گوگرد مایع برای تغذیه سریع گیاه و شرایط گلخانه‌ای، و گوگرد پودری برای اصلاح بلندمدت خاک و افزایش پایداری عناصر غذایی بهترین گزینه محسوب می‌شود.

مقاله مرتبط: روش های تنظیم پی اچ خاک

کاربردهای کشاورزی کود گوگرد

کودهای گوگرد طیف وسیعی از کاربردها را در انواع مختلف محصولات و شرایط خاک دارند. نه تنها به عنوان یک کود قوی، بلکه گوگرد می تواند در کنترل بسیاری از بیماری ها موثر باشد. همچنین در حفظ محیط زیست می تواند کمک شایانی کند. برخی از کاربردهای مهم گوگرد در کشاورزی به شرح زیر است:

1. تولید محصولات کشاورزی

در اغلب محصولات کشاورزی و باغبانی از غلات گرفته تا سبزیجات تازه استفاده می شود. در جدوی زیر، می توانید کاربردهای مختلف را مشاهده کنید:

2. مدیریت pH خاک

گوگرد عنصری به عنوان یک اسیدی‌کننده طبیعی خاک عمل می‌کند، به ویژه در خاک‌های قلیایی یا آهکی مفید است. هنگامی که به اسید سولفوریک اکسید می‌شود، pH را کاهش می‌دهد و ریزمغذی‌هایی مانند آهن، روی و منگنز را بیشتر در دسترس گیاهان قرار می‌دهد.

3. کنترل بیماری

خواص قارچ‌کشی گوگرد به خوبی شناخته شده است. این کود می‌تواند کپک پودری، زنگ و سایر عوامل بیماری‌زای قارچی را چه به صورت اسپری برگی (گرد و غبار گوگرد یا سوسپانسیون گوگرد) و چه به عنوان بخشی از مدیریت تلفیقی آفات سرکوب کند.

4. افزایش جذب مواد مغذی

وقتی گوگرد به مقدار کافی وجود داشته باشد، گیاهان نیتروژن و فسفر را با کارایی بیشتری جذب می‌کنند. این اثر هم‌افزایی باعث کاهش تلفات کود و افزایش راندمان استفاده از مواد مغذی می‌شود.

ه. مزایای زیست‌محیطی

استفاده از کودهای گوگردی به موارد زیر کمک می‌کند:

• کاهش قلیائیت خاک
• افزایش فعالیت میکروبی مفید
• بهبود تجزیه مواد آلی
• افزایش غیر مستقیم ترسیب کربن از طریق بهبود رشد گیاه

کود گوگردی چگونه تولید می شود؟

بیشتر گوگرد مورد استفاده در کودها به عنوان محصول جانبی پالایش نفت و گاز طبیعی از طریق فرآیند گوگردزدایی فرآورده های نفتی در صنعت پتروشیمی، به دست می‌آید. این گوگرد بازیابی شده ذوب، خالص‌سازی و به اشکال مختلف تبدیل می‌شود.

•  تولید گرانول‌های گوگرد عنصری

گوگرد خام در دمای حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ درجه سانتیگراد ذوب می‌شود. ناخالصی‌ها حذف می‌شوند. گوگرد مذاب به صورت دانه‌های کوچک اسپری یا خرد می‌شود. گرانول‌ها خنک و پوشش داده می‌شوند تا از گرد و غبار جلوگیری شود.

•  کودهای پوشش داده شده با گوگرد و گوگرد-بنتونیت

گرانول‌های اوره با گوگرد مذاب یا گاهی اوقات با لایه‌های موم یا پلیمر برای کنترل آزادسازی مواد مغذی، پوشش داده می‌شوند. گوگرد مذاب با خاک رس بنتونیت مخلوط می‌شود، به صورت خمیر درمی‌آید و جامد می‌شود. وقتی به خاک اضافه می‌شود، بنتونیت با رطوبت متورم می‌شود و خمیرها را برای اکسیداسیون سریع‌تر به ذرات ریز می‌شکند.

• کودهای سولفاتی

اشکال سولفات مانند سولفات آمونیوم یا سولفات پتاسیم از طریق فرآیندهای خنثی‌سازی یا تبلور تولید می‌شوند که اغلب اسید سولفوریک را با آمونیاک یا کلرید پتاسیم ترکیب می‌کنند.

بهترین شیوه‌های استفاده از کود گوگرد چیست؟

برای به حداکثر رساندن اثربخشی کوددهی گوگرد، خاک خود را آزمایش کنید. برای تعیین وضعیت گوگرد و pH آن، آزمایش خاک انجام دهید. استفاده بیش از حد می‌تواند منجر به اسیدیته بیش از حد شود. فرم کود را با نوع محصول و خاک مطابقت دهید. برای خاک‌های قلیایی از گوگرد عنصری و برای جذب سریع از فرم‌های سولفات استفاده کنید. کود گوگرد را در زمان مناسب استفاده کنید. مراحل اولیه رشد یا استفاده قبل از کاشت، در دسترس بودن گوگرد را در مراحل بحرانی رشد تضمین می‌کند. ترکیب با سایر مواد مغذی مانند ترکیب گوگرد با نیتروژن یا فسفر می‌تواند پاسخ محصول را افزایش دهد. گوگرد عنصری به میکروارگانیسم‌های فعال خاک نیاز دارد؛ از تهویه خوب و رطوبت کافی اطمینان حاصل کنید.

کلام آخر:

گوگرد با بهبود سنتز پروتئین، کیفیت محصول و سلامت خاک، نقش حیاتی در کشاورزی مدرن و پایدار ایفا می‌کند. چه به صورت عنصری و چه به صورت سولفاتی استفاده شود، کاربرد صحیح آن باعث افزایش بهره‌وری شده و تضمین می‌کند که محصولات به پتانسیل ژنتیکی کامل خود برسند. در کنار کود گوگرد پودری یا مایع، می توانید از کودهای ارگانیک مکملی همچون اگروسیب یا پراکسیدین کشاورزی استفاده کنید. این محصولات تولیدی صنایع آرال شیمی و دوستدار محیط زیست هستند. در کنار اکسیژن رسانی و تقویت ریشه گیاه، عملیات قارچ کشی خاک را انجام می دهند.