چگونه سرویس بهداشتی را ضدعفونی کنیم؟

سرویس بهداشتی محلی پر از آلودگی و میکروب‌ های مختلف است که در صورت ضدعفونی نکردن درست سطوح آن باعث انتقال عفونت به بدن و ایجاد بیماری می ‌شود. البته باید توجه داشت که فقط تمیزکاری معمولی سطوح کافی نیست و برای رفع کامل احتمال انتشار آلودگی‌های میکروبی ضدعفونی کردن سرویس بهداشتی در دوره های زمانی مشخص ضروری است. در این مطلب بعد از بررسی انواع میکروب‌ های بیماریزا در سرویس بهداشتی راهنمای اصولی تمیزکاری و ضدعفونی کردن آن را توضیح می دهیم.

همچنین بخوانید:

♣ بررسی جامع انواع میکروب، عوامل بیماری زا و پاتوژن

♣ آشنایی با انواع محلول های ضدعفونی کننده سطوح

انواع میکروب های بیماریزا در سرویس بهداشتی

در همه سرویس های بهداشتی انواع مختلفی از  ویروس ها و میکروب های بیماری زا وجود دارند که از طریق سطح و دست ها به صورت غیر مستقیم به بدن منتقل می شوند. موارد زیر مهم ترین این عوامل بیماری زا هستند:

• سالمونلا: این میکروب عامل مسمومیت غذایی سالمونلوزیس است که در صورت انتقال از طریق دست آلوده به بدن اسهال، تب و درد شکم را ایجاد می کنند. در هر گرم مدفوع انسان ^۱۰ ۱۰ باکتری سالمونلا وجود دارد.
• نوروویروس: در هر گرم مدفوع حدود ^۱۲ ۱۰ ذره از این ویروس وجود دارد که از طریق سطح آلوده به سرعت منتقل می شود. بعد از انتقال به بدن التهاب معده و روده (گاستروانتریت) اتفاق می افتد.
• اشرشیا کلای: برخی از سویه های خاص این باکتری در صورت انتقال از طریق دست یا سطح آلوده اسهال خونی و نارسایی کلیه در انسان ایجاد می کنند.
• شیگلا: در هر گرم مدفوع انسان تا حدود ^۹ ۱۰ باکتری شیگلا وجود دارد که بعد از انتقال به بدن اسهال، تب و درد معده ایجاد می کند.
• ویروس هپاتیت A: انتقال این ویروس به بدن از طریق سطح آلوده سرویس بهداشتی باعث عفونت کبد و حالت تهوع یا اسهال می شود.

  نحوه انتقال میکروب ها در سرویس بهداشتی

هر یک از بخش های سرویس بهداشتی و وسایل نظافتی موجود در این مکان عامل انتقال میکروب هستند. حتی ذرات معلق بعد از سیفون کشیدن به صورت غیر مستقیم در این کار دخالت می کنند. حال ببینیم چطور این بخش ها عوامل بیماریزا را به بدن منتقل می کنند:

ذرات معلق بعد استفاده از سیفون

بعد استفاده از سیفون قطرات ریز حاوی میکروب از سرویس بهداشتی خارج می شوند. این ذرات با شناور شدن در هوا بعد از مدت کوتاهی روی سطوح می نشینند. برخی مطالعات نشان می دهد که میکروب سالمونلا و نوروویروس حتی روی سطوح تا فاصله ۸/۱ متری از کاسه سرویس بهداشتی نیز قرار می گیرد.

سطوح آلوده سرویس بهداشتی

هر یک از میکروب ها و ویروس ها از طریق تماس با کاسه سرویس، دسته سیفون و هر سطح نزدیک محل پخش می شوند. برخی مطالعات در سرویس بهداشتی بیمارستان ها نشان می دهد که ۲۵ درصد از سطوح اطراف محل اصلی سرویس به میکروب E.coli آلوده می شوند.

وسایل نظافتی

اسفنج ها، دستمال، حوله و سایر وسایل نظافتی داخل سرویس بهداشتی می توانند میکروب ها را به خود جذب کنند. بعد از جذب میکروب استفاده از این وسایل در محل های دیگر باعث انتقال میکروب به بقیه سطوح می شود.

و در نهایت دست های در تماس با سطوح آلوده در صورت شستشوی نادرست انتشار میکروب ها را بیشتر می کنند.

مراحل تمیزکاری و ضدعفونی سرویس بهداشتی

شاید برای افراد تمیزکاری اصولی سرویس بهداشتی ضروری به نظر نرسد، اما عدم توجه به این موضوع در درازمدت حتما مشکلات سلامتی برای اعضای خانواده بوجود می آورد.

۱.آماده سازی وسایل نظافتی

ابتدا وسایل نظافتی مانند دستکش، اسفنج، برس و مهم تر از همه گندزدا و جرم گیر مناسب را آماده می کنیم. در بازار انواع مختلفی از مواد ضدعفونی کننده سرویس بهداشتی وجود دارند که با توجه به سطح بودجه خود می توانیم آن ها را انتخاب کنیم.

۲. آماده سازی محیط سرویس بهداشتی

از آنجا که ضدعفونی کننده های موجود در بازار از نوع شیمیایی هستند، هنگام استفاده از آن ها حتما لازم است درب ورودی سرویس بهداشتی را باز بگذاریم و فن تهویه را روشن کنیم. رعایت این موضوع به خصوص در مناطق با شرایط آب و هوایی مرطوب و شرجی ضروری است.

۳. جرم گیری و ضدعفونی روشویی

اگر روشویی در سرویس بهداشتی قرار دارد، در مرحله اول این بخش را تمیز می‌ کنیم. بعد از پوشیدن دستکش مقدار کافی از محلول تمیزکننده را روی همه بخش ها مانند شیر، آینه، قفسه ها، جای دستمال کاغذی، جا حوله ای و خود سینک محلول را می ریزیم و  بعد از گذشت ۵ تا ۱۰ دقیقه، با استفاده از برس مخصوص یا اسفنج همه نواحی را از آلودگی پاک می کنیم و با آب می شوییم. سپس یک محلول ضدعفونی کننده رقیق را روی این نواحی اسپری کرده و بعد از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه با استفاده از دستمال تمیز یا آب همه بخش ها را پاک می کنیم.

 ۴. جرم گیری و ضدعفونی کاسه و صندلی سرویس بهداشتی

در سرویس بهداشتی نوع فرنگی و همچنین ایرانی، تمیزکاری کاسه یا صندلی بخش مهم کار است. برای جرم گیری این محل نیز از ابتدا محلول مناسب را  مطابق تصویر زیر روی همه بخش های داخلی و خارجی صندلی سرویس یا کاسه و همچنین سیفون می ریزیم. بعد از گذشت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آلودگی این بخش ها را به ترتیب با برس یا اسفنج  پاک می کنیم و در نهایت با آب می شوییم.

ترتیب پاک کردن حتما از بخش خارجی کاسه یا صندلی باید انجام گیرد و آخرین مرحله تمیزکاری آلوده ترین بخش یعنی داخل کاسه است. همچنین بعد از پاک کردن قسمت داخلی کاسه به هیچ وجه نباید اسفنج یا برس را به بخش های دیگر بزنیم، زیرا به دلیل آلودگی بالای این ناحیه،  میکروب ها بار دیگر به قسمت های خارجی منتقل می شوند.

بعد از جرم گیری کامل نیز محلول ضدعفونی کننده را از فاصله چند سانتی متری روی همه بخش ها اسپری کرده و بعد از ۱۰ دقیقه با آب می شوییم. در این مرحله ضدعفونی شلنگ ها و شیرها را نیز انجام می دهیم. در نهایت حتما سیفون دستشویی را می زنیم تا همه آلودگی ها خارج شوند.

۵. جرم گیری و ضدعفونی دیوارهای سرویس بهداشتی

در بیشتر موارد هنگام استفاده از سرویس بهداشتی فرنگی، افراد درپوش آن را در زمان سیفون کشیدن نمی بندند. به همین دلیل آلودگی ها به راحتی روی دیوارها می نشینند. برای پاک کردن این بخش ها از یک دستمال تمیز میکروفایبر و محلول ضدعفونی کننده مناسب استفاده می کنیم. این ضدعفونی به خصوص برای اطراف پریزها، جاحوله‌ای و دستگیره ها هم باید انجام شوند. البته انتخاب ضدعفونی کننده ای که با توجه به جنس دیوارها کمترین آسیب را بزنند، بسیار اهمیت دارد.

۶. جرم گیری و ضدعفونی کف سرویس بهداشتی

مرحله آخر تمیزکاری و شستشوی کف سرویس بهداشتی است که به دلیل انتشار میکروب ها هنگام سیفون زدن یا شستشوی دست آلوده می شوند. این بخش ها را نیز بعد از جرم گیری با محلول مناسب کاملا می شوییم. در این مرحله نیز انتخاب محلول مناسب با توجه به جنس کف (سنگ، کاشی،‌سرامیک) اهمیت دارد تا آسیب نبینند.

نواحی مختلف سرویس بهداشتی را هر چند وقت یکبار تمیزکاری و ضدعفونی کنیم؟

برای جلوگیری از انتشار میکروب ها بهتر است هر یک از بخش های سرویس را در دوره های زمانی مشخص به شرح زیر تمیزکاری و ضدعفونی کنیم.

• تمیزکاری و جرم گیری روزانه بخش های داخلی (کاسه) و خارجی (صندلی، سیفون، دستگیره، کف)
• ضدعفونی یک بار در هفته کاسه، صندلی، سیفون، روشویی با محلول های حاوی پراکسید هیدروژن
• جرم گیری و ضدعفونی ماهانه همه سطوح مانند دیوارها، پنجره، رسوبات شیرها و پادری‌ها

محلول های خانگی برای تمیزکاری و ضدعفونی سرویس بهداشتی

برای تمیزکردن و ضدعفونی موثر سرویس بهداشتی محلول های شیمیایی حاوی پراکسید هیدروژن بهترین گزینه است. اما برخی افراد محلول های خانگی و دوستدار محیط زیست را برای این کار انتخاب می کنند. اگر جزو این دسته افراد هستید، موارد زیر گزینه مناسبی هستند:

جوش شیرین و سرکه

حدود یک دوم فنجان جوش شیرین را روی سطح مرطوب بپاشید و بعد از ۵ دقیقه، یک و نیم فنجان سرکه سفید روی آن بریزید. بعد از فروکش کردن کف، محل را با برس مخصوص یا اسفنج پاک کنید.

آبلیمو و بوراکس

بوراکس ترکیب پودری طبیعی به شکل کریستال‌ های سفید رنگ است که خاصیت قلیایی دارد. ترکیب این پودر و آبلیمو برای جرم گیری و رفع بوی سرویس بهداشتی بسیار مناسب است. ابتدا یک دوم فنجان بوراکس را در آب گرم حل کرده و یک دوم فنجان آبلیموی صنعتی را به آن اضافه می کنیم. سپس همه قسمت های سرویس بهداشتی را به این محلول آغشته می کنیم. بعد از ۱۰ دقیقه با برس مخصوص یا اسفنج نواحی را تمیز کرده و در نهایت با آب شستشو می دهیم.

البته لازم است توجه داشته باشیم که هیچ یک از این محلول ها به اندازه ضدعفونی کننده های شیمیایی موثر نیستند و بهتر است به صورت ترکیبی و در کنار مواد شیمیایی رایج از آن ها استفاده کنیم.

نکات مهم در تمیزکاری و ضدعفونی سرویس بهداشتی

• علاوه بر مراحلی که در این مطلب بیان کردیم، رعایت نکات زیر به تمیزکردن و ضدعفونی بهتر سرویس بهداشتی کمک می‌ کند:
• از برس های دارای جای مخصوص برای نگهداری استفاده کندی تا میکروب ها به سطوح مختلف منتقل نشوند.
• برس یا اسفنج مخصوص تمیزکاری را بعد از هر مرحله استفاده کاملا بشویید.
• قبل از استفاده از سیفون، درب کاسه سرویس بهداشتی را ببندید تا از انتشار باکتری و ویروس جلوگیری شود.
• روی کاسه سرویس بهداشتی را با روکش نپوشانید. زیرا عامل تجمع بیشتر آلودگی خواهند بود. در صورت نیاز از روکش های یکبار مصرف استفاده کنید.
• به سیستم تهویه سرویس بهداشتی توجه کنید تا از رشد قارچ و کپک جلوگیری شود.
• در صورت ابتلای اعضای خانواده به عفونت گوارشی یا اسهال، مراحل ضدعفونی را هر بار بعد از استفاده فرد انجام دهید. همچنین از دستمال کاغذی در اطراف کاسه سرویس استفاده کنید.
• تمیزکاری و ضدعفونی سرویس را به‌صورت منظم انجام دهید.

کلام آخر:

جرم گیری و ضدعفونی اصولی سرویس بهداشتی در دوره های زمانی مشخص یکی از نکات مهم برای حفظ سلامت اعضای خانواده محسوب می شود. تمیزکاری موثر شامل استفاده از محلول های مناسب و به خصوص ضدعفونی کننده های پراکسید هیدروژن است. در گام بعدی نیز لازم است تمیزکاری از سطوح دارای آلودگی کمتر مانند بخش های خارجی سرویس بهداشتی شروع شود. در صورت تمایل نیز می توانیم به صورت ترکیبی از تمیزکننده های خانگی مانند محلول جوش شیرین و سرکه سفید یا آبلیمو و بوراکس استفاده کنیم. رعایت این موارد عامل اصلی جلوگیری از عفونت ناشی از میکروب های بیماریزا خواهد بود.