آلودگی هوا: مطالعه موردی بوی بد هوای تهران

کاهش آلودگی هوا همواره یکی از راهکارهای حفاظت از محیط زیست بوده است. آلودگی بوی هوای تهران چند سالی است که مهمان مردم تهران می باشد. انتشار این بو تقریبا در تمامی محلات و مناطق محسوس است که چند ماه یک بار بالا می زند و مردم تهران را کلافه می کند.

هنوز به طور قطع و یقین گزارش کاملی در رابطه با  علت آلودگی هوای تهران به بوی نامطبوع منتشر نشده است. طبق برخی گزارش ها علت این آلودگی، جریان های هوای جنوب غرب به شمال شرق تهران و یا برخی کانون های آلودگی فاضلابی و زباله ای که بوی خود را روی شهر می گسترند ، است.

برخی گزارشات دیگر هم دلیل آلودگی هوا و بوی بد تهران را سوختن مازوت در نیروگاه های جنوب پایتخت می دانند و عده ای هم بر این باورند که بوی گوگردی که از فعال شدن گسل های ری و حتی مشا بلند شده تا تهران هم رسیده است. نکته اصلی این است که بو باقی مانده ولی علت آن همچنان نامشخص است.

بنا بر گزارش‌های موجود دیگر، چهار نقطه احتمالی برای منشاء بوی نامطبوع در پایتخت اعلام شده است و البته بررسی‌ها همچنان ادامه دارد. یکی از این چهار نقطه تصفیه خانه فاضلاب در جنوب شهر ری است، دیگری پالایشگاه آرادکوه و آخرین نقطه نیز دامداری‌های پایین آراد کوه است. البته این نقاط هنوز قطعی نشده اند و احتمال دارد که نقاط دیگری از جمله برخی از صنایع هم  منشاء این بو باشند.

بیشتر بدانیم:

♣ آنتی بیوتیک ها و تاثیر آن ها در محیط زیست

♣ تصفیه فاضلاب صنایع و کارخانجات، چالش ها و راهکارها

♣ آب سالم و تصفیه فاضلاب

♣ فاضلاب بیمارستان و آشنایی با پروسه گندزدایی

گزارشات مربوط به منشا آلودگی بوی هوای تهران

طبق گزارشی که شهرداری تهران به صورت رسمی منتشر کرده، کانون گوگردی در محله شادآباد واقع در جنوب غرب تهران به عنوان مرکز بوی نامطبوع تشخیص داده شده است.

ولی استانداری تهران با این نظریه مخالف بوده و گفته است: دلیل بوی نامطبوع تهران را باید در فاضلاب و زباله جستجو کرد.

همچنین معاون عمرانی استانداری تهران، در حاشیه بهره برداری از سه طرح زیست محیطی شهرستان ری اظهار داشت: جلسه های متعددی با حضور تمامی دستگاه های مرتبط با بوی نامطبوع تهران برگزار شد و در نتیجه علت این بو، سه مجتمع پردازش پسماند آراد کوه، مجموعه دام گستر و فاضلاب شهری که در جنوب تهران می باشد، شناسایی و تشخیص داده شده است.

این گزارشات بلافاصله با واکنش شهرداری تهران روبرو شد و مدیرعامل سازمان پسماند تهران در پاسخ گفت : بوی نامطبوع ارتباطی با آرادکوه ندارد. و در ادامه به تحقیقات انجام شده در راستای شناسایی علت انتشار بوی نامطبوع در تهران اشاره کرده و افزود: تحقیقات نشان می‌دهد انتشار بوی نامطبوع هیچگونه ارتباطی با آرادکوه ندارد. آراد کوه به علت اینکه در فاصله ٣۵ کیلومتری تهران قرار دارد نمی تواند عامل انتشار این بو باشد. همچنین در نقاط متعددی از این مسیر بوی نامطبوع قابل استشمام نمی باشد.

در یکی از گزارشات با اشاره به اینورژن ( وارونگی هوا ) و سردی هوا به هنگام انتشار بوی نامطبوع، عنوان شده است : تحقیقات نشان می دهد که به هنگام انتشار بوی نامطلوب شاهد افزایش ٣٠ برابری حجم گوگرد، سرعت باد کم و استفاده از گاز مازوت می شویم، البته این بدان معنا نیست که ما اقداماتی را در زمینه پسماند و در جهت به روزآوری عملکرد انجام نمی دهیم بلکه ما نیز با اجرای طرح کاپ در زمینه کاهش آلودگی هوا، آب و خاک اقدام می کنیم.

4 کانون برای بوی هوای تهران

یک مسئول دیگر در شهرداری تهران هم گفته است: ۴ کانون برای بوی نامطبوع و آلودگی هوا در تهران قابل شناسایی می باشد.

همچنین رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در مورد بررسی‌ها و تحقیقات انجام شده برای علل بوی نامطبوع در تهران گفت: بنابر گزارش های موجود و بررسی‌های انجام شده چهار نقطه احتمالی برای علت بوی نامطبوع در تهران اعلام شده است. البته بررسی‌ها همچنان ادامه دارد. همچنین در مورد این چهار نقطه تصریح کرد:‌ مورد اول تصفیه خانه فاضلاب در جنوب شهر ری است، نقطه دیگر پالایشگاه آرادکوه و آخرین مورد نیز  دامداری‌های پایین آراد کوه است. البته این نقاط هنوز قطعی نشده اند و احتمال نقاط دیگری هم باشد وجود دارد که به نظر من بعضی از صنایع هم می‌توانند علت این بو باشند.

اینطور که معلوم است جریان سومی هم در بین مسئولان وجود دارد که معتقد است بعضی از مدیران از منشا و دلیل بوی نامطبوع پایتخت آگاهند ولی کتمان حقیقت می کنند.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در این باره معتقد است: در سال های گذشته نیز اقداماتی در این خصوص انجام شد و برای خود من مسجل شد که یکی از سازمان ها کتمان حقیقت می‌کند که البته کارشناسان مربوطه نظر دیگری داشتند ولی ما گزارش مربوط به آن را به دستگاه‌های مربوطه دادیم و هنوز هم علت آن مشخص نشده است.

منظرگاه دیگری هم گفته است : انتشار بوی نامطبوع در تهران ممکن است عمدی باشد!

فعلا همه چیز مبهم است و شاید به همین دلیل، معاون عمرانی استانداری تهران گفته تشخیص منبع یا منابع بوی نامطبوع پایتخت همچنان ادامه دارد و کار هنوز تمام نشده است.

سایر گزارشات در رابطه با آلودگی بوی هوای تهران 

محمد تقی ‌زاده در تشریح جزئیات دومین جلسه بررسی منبع یا منابع انتشار بوی نامطبوع تهران گفت: برای سه دستگاه شهرداری تهران ، آبفا و محیط زیست مقرر شده است که تحقیقات و بررسی هایی را در این زمینه انجام دهند. جلسات بررسی منبع یا منابع انتشار بوی نامطبوع تهران تا جمع‌بندی قطعی به صورت هفتگی ادامه خواهد داشت.

چیزی که تاکنون مشخص شده است، ترکیبات شیمیایی بوی نامطبوع پایتخت می باشد که ظاهرا ، در تمامی طغیان های بو ، یکسان به نظر می رسد.

همچنین مدیرکل محیط زیست شهرداری تهران در این مورد گفته است: ما متوجه شدیم که در شرایط وارونگی دما، کارخانه سیمان ری، چند هفته مازوت می‌سوزاند و پالایشگاه ری از سوخت مازوت، نیروگاه بعثت در خزانه بخارایی و نیروگاه باقرشهر در ری از گازوییل استفاده می‌کردند.

بنا بر گزارشی در شرایط اینورژن ، سوخت سنگین هم می‌تواند دی اکسید گوگرد تولید کند و هم ذرات معلق که بسیار مضر بوده و سبب تشدید معضل آلودگی هوا می‌شود.

یافته های دیگری که با استفاده از نمونه گیری هوای تهران به دست آمده نشان دهنده این است که سه گاز گوگرد دی‌اکسید، سولفید هیدروژن و آمونیاک دلیل انتشار بوی نامطبوع در پایتخت هستند. اما هنوز مشخص نشده که این آلاینده ها با چه ساز و کاری وارد هوای تهران شده اند.

راهکار مقابله با آلودگی بوی هوای تهران

طبق گزارشی از مهتاب باغبان، مدیر کنترل کیفیت و بهداشت آب و فاضلاب و آزمایشگاه‌های استان تهران، علاوه بر فاضلاب، صنایع، پسماندسوزی‌ها، دامداری‌ها باید سایر موارد آلاینده نیز مورد بررسی قرار گیرند تا شاید تشخیص‌ دهنده‌هایی برای تعیین شاخص هوا مورد استفاده قرار گیرند. همچنین وی ادامه داد: همان ‌طور که در شبکه‌های آب و خروج پساب فاضلاب از تشخیص‌ دهنده هایی برای نشان دادن پارامتر‌ها و شاخص‌های متفاوت استفاده می شود، باید برای هوا نیز به لحاظ بو، از این تشخیص‌ دهنده‌ها استفاده شود.

اخبار اجتماعی-وی با تاکید بر این مساله که سازمان‌های مرتبط باید از تشخیص‌ دهنده ‌هایی برای سنجش میزان بو استفاده کنند و به این نتیجه برسند که بوی نامطلوب از چه منطقه ای آغاز شده و در چه مناطقی بیش‌تر است، ادامه داد: شاید اگر بتوانیم این پارامتر‌ها را به صورت کمی مورد ارزیابی قرار دهیم، به منشا بو نزدیک‌تر شویم ولی در حال حاضر با اطلاعاتی که در دست داریم نمی‌توان گفت چگونه می‌توان علت اصلی بو را شناسایی کرد.

همچنین او با بیان این‌که برای انجام دادن یک کار اساسی باید بررسی ها و ابزار‌های سنجش وارد مدار شود، افزود: فقط از این روش می‌توانیم به واقعیت نزدیک‌تر شویم و در مورد این مساله که آیا دلیل انتشار بوی نامطبوع  فاضلاب است یا نه ، باید گفت که فاکتور‌های زیادی وجود دارد که باید مورد ارزیابی قرار گیرند تا بتوانیم تفسیر درستی از این مساله داشته باشیم.

وی با بیان این‌ که لازم است تشخیص دهنده‌هایی وجود داشته باشد تا بتواند مقدار آلاینده ، شدت آلاینده و حالت پذیری آلاینده را نشان دهد ، اظهار کرد : فقط در این شرایط است که می‌توان منشاء بو را شناسایی کرد.

سخن آخر

پرونده بوی نامطبوع چند سال گذشته باز شد و در آن زمان فرضیه‌های متعددی به عنوان منشاء بوی نامطبوع پایتخت اعلام شد که از جمله آن ها می توان به شیرابه‌های آرادکوه، فاضلاب، ماده شیمیایی مرکاپتان ( که به گاز شهری تزریق می‌شود ) اشاره کرد، اما هیچ وقت منشاء دقیق این بو مشخص نشد و این موضوع مسکوت ماند تا این‌که در سال گذشته، دوباره بوی مرموز بخش‌هایی از پایتخت را فرا گرفت و باعث شد که پرونده بوی نامطبوع پایتخت مجددا گشوده و گمانه ‌زنی‌ها و اقداماتی درباره شناسایی منشاء آن آغاز شود؛ از جمله این‌که دو سازمان مدیریت بحران و آتش‌نشانی ماموریت یافتند منشأ بوی نامطبوع را پیدا کنند.

هر آن چه که دلیل پخش بوی نامطبوع است، خوب توانسته خود را مخفی کند. چون همه سازمان ها دربه در به دنبال عامل انتشار بو هستند و فعلا علت اصلی انتشار بوی نامطبوع در تهران معلوم نشده است!