تلقیح مصنوعی گاو

از مهمترین مزایای روشهای تلقیح مصنوعی گاو این است که مانع انتقال بیماری گاو نر، به گاو ماده می شود. باردارکردن مصنوعی گاو به شکل غیر طبیعی و معمول صورت می گیرد. به زبانی ساده تر، اسپرم گاو توسط ابزار و روش های مشخص وارد رحم گاو ماده می شود و عمل لقاح صورت می گیرد. روشهای تلقیح مصنوعی گاو در راستای باروری بیشتر گاو، صورت می گیرند. در این مقاله، در ابتدا در خصوص دام سبک و سنگین و روش های دامداری سنتی و صنعتی صحبت کنیم. سپس، مراحل روش های تلقیح مصنوعی گاو را به صورت گام به گام ارائه دهیم و ابزار های مورد نیاز و دقت در این پروسه را توضیح دهیم.

همچنین بخوانید:

♣ بررسی جامع چرخه بهداشت دام و دامداری

♣  انواع بیماری های دام

توضیح کلی دام سبک و سنگین

در اصطلاحات دامپروری، دام سبک شامل حیوانات کوچکی مانند گوسفند و بز و خوک است و دام سنگین نیز به گاو و گاومیش و همینطور اطلاق می شود. به گاو ماده ای که هنوز زایمان اول خود را انجام نداده است، تلیسه می گویند. گوساله ها خود شامل چندین دسته گوساله خیس، به معنای گوساله تازه متولد شده، گوساله خشک، به معنای حیوانی که مصرف شیر آن به اتمام رسیده است و گوساله پای کل، به معنای گوساله ماده ای که برای باردارکردن مصنوعی، آماده است. این آمادگی از نظر فیزیکی، برای باروری مناسب است.

تفاوت دامداری صنعتی و سنتی

روشهای تلقیح مصنوعی، موضوعی است که در دامداری سنتی و صنعتی جایگاه ویژه ای دارد. تفاوت این دو سبک دامداری در زیر مشخص می شود:

دامداری سنتی:

با اینکه بیش از ۷۰ درصد از تولیدات دامی به صورت دامداری سنتی است؛ اما روند دامداری به سمت صنعتی شدن گام برداشته است. در دنیای دامداری سنتی، میزان امکانات محدودتر است. به طور کلی، اصطلاح نگاه معیشتی برای آن به چشم می خورد. در واقع سرمایه گذاری ها فقط در دام صورت می گیرد و به همین ترتیب میزان ریسک سرمایه نیز پایین تر است.

دامداری صنعتی:

روند پرورش دام به صورت صنعتی، به شکل متمرکز است و نیاز به رعایت قوانین و اصول مخصوص به خود دارد. دامداران، در دنیای دامداری صنعتی، به دانش گسترده در زمینه اصلاح نژاد نیاز دارند. از سوی دیگر، مدیریت و تغذیه دام اهمیت زیادی دارد و هنوز ابزارهای لازم در این زمینه به چشم نمیخورد. حضور فعالان در زمینه دامپزشکی، افرادی که بتوانند اطلاعات فنی بالایی داشته باشند و تیم های مدیریتی قوی بخش مهمی از دامداری صنعتی را در بر می گیرد.

تلقیح مصنوعی چیست؟

عبارت تلقیح مصنوعی گاو نیز به منظور اصلاح نژاد است و شامل عمل اسپرم ریزی به صورت مصنوعی در رحم گاو است که البته برای اینکار نیاز به شخص متخصص خواهد بود. تلقیح گاو و باردارکردن مصنوعی آن، یکی از روش هایی است که سبب می شود درصد باروری بیشتر شود.

نحوه باردار کردن مصنوعی (تلقیح مصنوعی)گاوها

 روشهای تلقیح مصنوعی گاو به شکل غیر طبیعی صورت می گیرد. البته این روش برای تلقیح مصنوعی گاو و باردارکردن مصنوعی است و برای گوسفندان روش های دیگر مورد استفاده قرار می گیرد که بیشتر به صورت لاپاراسکوپی، واژینال و سرویکال است. برای باردارکردن مصنوعی گاو روش مجاز و اثربخش رکتور واژینال است. شخصی که باید این کار را انجام دهد باید تخصص کافی داشته باشد و هر نوع بیماری و عفونت از حیوان دور بماند.

روش های تلقیح مصنوعی گاو

در فرایند تلقیح مصنوعی گاو این ۷ مرحله باید به درستی صورت بگیرد تا شانس و درصد باروری افزایش یابد. این روش، روش مناسبی برای به دنیا آمدن گوساله های تازه متولد است. روشهای تلقیح مصنوعی گاو، طبق مراحل زیر، صورت می گیرد:

1. شخصی که این کار را انجام می دهد، باید دست چپ خود را وارد مقعد گاو کند. برای این کار، بهتر است که از دستکش مامایی استفاده کنید و آن را توسط روغن چرب کنید. نخست باید مقعد گاو را ماساژ داد و سپس، دست وارد مقعد شود.
2. در باردارکردن مصنوعی، تفنگ تلقیح توسط دست راست شخص وارد واژن گاو می شود. موضوعی که وجود دارد اینکه احتمال روئت کود آلوده در اطراف فرج و واژن گاو است. بنابراین، بهتر است از حوله های کاغذی استفاده شود تا از آلودگی های احتمالی جلوگیری شود. سر تفنگ باید با زاویه ۳۰ درجه وارد واژن گاو شود. دقت شود که به اشتباه وارد مثانه نشود. در زمان ورود، گاو را باید به سمت جلو هل داد و زاویه دست باید ۶ الی ۸ سانتیمتر به سمت بالا باشد.
3. یکی از موضوعاتی که در زمان روشهای تلقیح مصنوعی گاو مطرح است، وجود مدفوع در داخل رکتوم گاو است. در چنین شرایطی، می بایست از دست چپ خود استفاده کنید و آن را به سمت جلو حرکت دهید تا مدفوع اضافی از زیر دست خارج شود.
4.  دست چپ که در داخل مقعد وجود دارد، می تواند سر تفنگ داخل واژن را لمس کند.
5. دست چپ کمک می کند تا سر تفنگ به بخش های رکتوم هدایت شود.
6. باید مسیر عبور به درستی صورت بگیرد تا از سرویکس عبور کند و به رحم گاو برسد.
7. با رسیدن دست به رحم گاو، اسپرم به داخل شاخ های رحم ریخته می شود.

ابزارآلات تلقیح (تفنگ تلقیح)

برای تلقیح مصنوعی گاو و باردار کردن مصنوعی، ابزار آلات خاصی نیاز نخواهید داشت. اما مهمترین آن دستکش و تفنگ تلقیح مصنوعی گاو است. سایر ابزارآلات به شرح زیر است:

• تفنگ تلقیح یک ابزار کاربردی در باردارکردن مصنوعی برای ورود اسپرم به داخل رحم گاو است.
• یک قطعه به اسم پایوت وجود دارد که روی آن سوار می شود و در نهایت تفنگ وارد واژن دام می شود. زمانی که تفنگ در محل مناسب قرار گرفت، پیستون تفنگ را فشار می دهند تا اسپرم در مکان مورد نظر، تخلیه شود. لازم است ابزارآلات مورد نیاز حتما توسط محلول های گندزدای مناسب، ضدعفونی و پاتوژن زدایی گردند.
• پایت ها معمولاً مدل های یک دوم و یک چهارم دارند. برخی از سرنگ های تلقیح برای هر دو مدل مناسب هستند.
• معمولاً در بخش بالای تفنگ، یک حلقه رنگی دیده می شود که برای تفکیک اسپرم ها استفاده می شود و مامور تلقیح می تواند از هر حلقه در راستای هدف خود استفاده نماید.
• بر روی بدنه سرنگ نیز، یک دکمه می شود که برای نگهداری بخش غلاف به طور دقیق است.

بهترین زمان تلقیح مصنوعی گاو

برای بررسی زمان مناسب تلقیح مصنوعی گاو، باید به اولین فحلی ایستا دقت کرد. معمولاً 10 الی 14 ساعت پس از دیدن اولین ایستای فحلی، روند تلقیح مصنوعی گاو می بایست صورت بگیرد. هرچه در این زمان دقت صورت بگیرد، می توان از رسیدن تعداد اسپرم سالم بیشتر به تخمک ها مطمئن شد.

کلام آخر

مراحل رفع آلودگی می بایست در زمان تلقیح مصنوعی گاو نیز ارزیابی شود و این موضوع سبب می شود تا از نفوذ عفونت به داخل بدن گاو جلوگیری صورت بگیرد. ضدعفونی دستگاه ها و تجهیزات تلقیح مصنوعی گاو در باردارکردن مصنوعی منظور حفظ سلامت دام اهمیت دارد. انتخاب محلول ضدعفونی کننده بگونه ای که به پوست و بدن گاو ضرر نرساند، بسیار حائز اهمیت است. از طرفی، انتخاب مناسب در این زمینه ضدعفونی کننده فودگرید می باشد. شوینده ها و ضدعفونی کننده های آرال شیمی جهت از بین بردن انواع پاتوژن های دامی در صنعت دام و طیور مورد استفاده قرار می گیرند. آرال شیمی با تولید محصولات ضدعفونی کننده ارگانیک داموسیب بر پایه پراستیک اسید می تواند انتخاب مناسبی در این زمینه باشد.

⇐ بروزرسانی شده در خرداد 1403