آبله مرغ چیست و چگونه کنترل میشود؟

آبله مرغ در طیور یکی از بیماری‏ های ویروسی و شایع در مرغداری ‏ها است. این بیماری می‎تواند در مدت بسیار کوتاهی گله‏ های کوچک تا بزرگ را درگیر کرده و باعث ضرر و زیان جدی به مرغدار شود. این بیماری با نام ابله طیور نیز شناخته شده و باعث بروز ضایعات پوستی و تنفسی می‏شود. آبله مرغ باعث مرگ و میر نمی‏ شود اما عدم پیشگیری و کنترل بر سلامت گله، رشد جوجه‎ها و میزان تولید تخم تاثیر قابل توجهی خواهد گذاشت. در نتیجه مرغدار باید از علائم، راه‏های انتقال و پیشگیری آبله مرغ مطلع بوده و بتواند راهکارهای لازم را انجام دهد. با ما همراه شوید تا در این مطلب به طور کامل با آبله طیور، علائم و روش‎های کنترل و پیشگیری آشنا شویم.

همچنین بخوانید:

♣ برونشیت مرغی چیست؟ از علائم تا درمان فوری

♣ کنه مرغی چیست؟ | علائم، پیشگیری و درمان

آبله مرغ در طیور چیست و چند نوع دارد؟

آبله مرغ یک بیماری ویروسی در خانواده طیور است. این بیماری در مرحله اول پوست و بعد از ان دستگاه تنفسی پرنده را درگیر می‏کند. از آنجا که ویروس این بیماری مقاومت بالایی در محیط دارد، معمولا به سرعت ازیک پرنده به پرنده دیگر منتقل شده و ممکن است هفته‏ ها و گاهی ماه‎ها در مرغداری باقی بماند. آبله مرغ در بیشتر مواقع باعث ایجاد دلمه‏ های زرد یا قهوه‏ ای روی قسمت‏ های بدون پر پرنده می‎شود. اگر بیماری شدید‏تر شود، داخل دهان و گلو نیز درگیر شده و این موضوع تنفس یا بلع را برای پرنده سخت میکند.

بیماری آبله مرغ در حالت کلی به دو دسته فرم خشک و مرطوب تقسیم می‏شود. در فرم خشک، ضایعات بیشتر روی پوست ایجاد شده و تلفات زیادی ندارد و در فرم مرطوب ضایعات در داخل دهان و نای نیز تشکیل شده و احتمال مرگ ومیر پرنده بیشتر است. در مرغداری ‏ها با تراکم بالا یا مرغداری با کنترل بهداشتی ضعیف، سرعت انتشار بیماری بسیار بیشتر است.

علائم آبله مرغ در طیور

یک مرغدار پیش از هر چیز باید علائم آبله مرغ را شناخته تا در صورت مشاهده علائم اولیه بتواند اقدامات لازم را انجام دهد. متاسفانه این بیماری علائم مختلفی داشته و به شکل‎های مختلفی خود را نشان می‏دهد.با این حال از برخی علائم در میان طیور رایج‏تر و قابل توجه ‏تر هستند.

از جمله این علائم می ‏توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد دلمه‏ های زرد یا قهوه ‏ای روی تاج، ریش، اطراف چشم و پاها
• کاهش اشتها و بی رغبتی به دان
• کاهش تولید تخم مرغ
• خس خس یا صدای غیر عادی هنگام نفس کشیدن حیوان
• افت قابل توجه وزن پرنده
• بی حالی محسوس و کاهش فعالیت

راه‎های انتقال آبله مرغ

راه‏های انتقال ویروس ابله مرغ متنوع بوده و بیماری در زمان کوتاهی به سرعت در مرغداری گسترش پیدا می‎کند. این بیماری حتی از یک سالن به سالن‏های دیگر نیز منتقل شده و می‎تواند پرندگان در سالن‏ های دیگر را نیز درگیر کند.

راه‏های شایع انتقال آبله مرغ شامل موارد زیر است:

1. انتقال از طریق پشه ها

یکی از راه ‏های اصلی انتقال بیماری در مرغداری، پشه ‏ها هستند. زمانی یک پشه یک پرنده بیمار را نیش می‏زند، ویروس وارد خرطوم او خواهد شد. در این صورت بعد نشستن پشه روی بدن حیوان سالم و گزیدن او بیماری به پرنده سالم نیز منتقل خواهد شد. در مرغداری‏ هایی که در مناطق مرطوب هستند، مانند شهرهای شمالی و مرغداری‏ های نزدیک به آب راکد، این روش انتقال بسیار بیشتر و شدیدتر است.

2. تماس مستقیم با زخم‎های باز

در مرغداری‏ هایی که تراکم بالا است، برخورد پرندگان با یکدیگر بسیار زیاد است. اگر یک پرنده سالم با زخم‎های پرنده بیمار تماس داشته باشد، بیماری به پرنده سالم انتقال داده میشود.

3. محیط آلوده

اگر کنترل بهداشتی در محیط مرغداری به خوبی انجام نشود، بیماری از طریق پوسته ‏های خشک شده ضایعات، کفش‎ها، لباس کارگران و حتی گرد وغبار محیط به راحتی منتقل می‎شود.

چه مواردی باعث افزایش سرعت شیوع آبله مرغ می شوند؟

بیماری آبله طیور بیماری است که در مرغداری به سرعت گسترس پیدا کند، با این وجود برخی عوامل سرعت انتشار را چند برابر خواهد کرد.

• تراکم زیاد پرنده در سالن
• رطوبت بالای بستر یا تهویه ضعیف
• حضور زیاد پشه ها
• کمبود ویتامین A در دان پرندگان
• استفاده از تجهیزات مشترک بدون ضد عفونی

مدیریت و کنترل بیماری آبله مرغ در زمان شیوع

در صورتی که مرغدار با علائم آبله مرغ مواجه شود، باید در اولین فرصت راهکارهای لازم و اصولی را انجام داده و آن را کنترل کند.

جدا کردن پرندگان

در گام اول مرغدار باید پرندگان دارای علائم بیماری را از پرندگان دیگر جدا کند. سالن‏ های بزرگ معمولا فضای قرنطینه جداگانه دارند. اگر مرغداری شما کوچک است و امکان جدا کردن ندارید، حتما از چند قفس جداگانه استفاده کنید.

بهبود تغذیه و تقویت سیستم ایمنی

تغذیه در پرندگان تاثیر بسیار زیادی بر سلامت او خواهد داشت. استفاده از دان‏ هایی که ویتامین A، ویتامین E، سلنیوم و مکمل‎های انرژی ‏زا دارند، باعث بهبود سیستم ایمنی بدن پرنده شده و بیماری را تا حد زیادی کنترل خواهد کرد.

جلوگیری از عفونت ثانویه

در موارد بسیاری ویروس و بیماری باعث عفونت‏ های باکتریایی شده و بر روی تنفس پرنده تاثیر زیادی خواهد داشت. قبل از بروز این مشکل دامپزشک از آنتی بیوتیک استفاده می‏کند تا از بروز عفونت‏ های ثانویه جلوگیری کند.

کنترل تهویه و کاهش غبار سالن

اگر مرغداری تهویه مناسب نداشته و غبار زیادی در آن باشد، پرنده به سختی تنفس خواهد کرد. این موضوع ضایعات گلو را بدتر می‏کند. در نتیجه مرغدار چه قبل از بیماری چه بعد از آن باید تهویه مناسبی برای مرغداری در نظر بگیرد.

پیشگیری از آبله مرغ

همیشه و در هر موضوعی پیشگیری بهتر از درمان است. تنها با رعایت چند اصل ساده می‎توان از همان ابتدا جلوی بروز و انتشار این بیماری در میان طیور را گرفت. پیشگیری هزینه ‏ها را تا حد قابل توجهی کاهش می دهد و از خسارات اقتصادی سنگین جلوگیری می‎کند.

از جمله راهکارهای پیشگیری آبله طیور می ‏توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف) واکسیناسیون

یکی از مهم‏ترین اقدامات پیشگیری آبله مرغ واکسیناسیون در زمان مناسب است. واکسن معمولا در سن شش تا 10 هفتگی پرنده به روش وب بال تزریق می‏ شود. هفت روز بعد از تزریق بهتر است محل واکسن مجدد چک شود.

ب) کنترل پشه ها

همانطور که در بالا نیز اشاره شد، پشه‏ها یکی از دلایل اصلی گسترش و انتشار بیماری هستند. از این رو کنترل پشه ‏ها تا حد زیادی جز راهکارهای پیشگیری آبله طیور به شمار میرود. سم پاشی منظم اطراف سالن، استفاده از توری در ورودی مرغداری و از بین بردن آب‏های راکد و گندیده در نزدیکی مرغداری به این کار بسیار کمک خواهد کرد.

ج) رعایت بهداشت

ضدعفونی و رعایت بهداشت در مرغداری چه برای جلوگیری از این بیماری چه هر بیماری دیگر در مرغداری الزامی و بسیار مهم است. بستر مرغ ‏ها باید تمیز و تراکم طیور اصولی و مناسب باشد. آبخوری ‏ها باید روزانه شستشو و وسایل مشترک ضد عفونی شوند. همچنین باید به طور کامل از ورود موش ‏ها و دیگر حیوانات به مرغداری جلوگیری شود.

د) تغذیه مناسب

استفاده از تغذیه مناسب یکی دیگر از راهکارهای جلوگیری از بروز آبله طیور است. استفاده از جیره‏ های متعادل، پروبیوتیک‏ ها و مکمل‏ های ویتامینی به خصوص در زمان استرس یا تغییر آب و هوا باعث می‏ شود گله دار گله سالم تری داشته باشد. بنابراین شاید شما برای تغذیه بهتر هزینه بیشتری پرداخت خواهید کرد، اما این هزینه با پیشگیری از بیماری و داشتن گله باکیفیت ‏تر بدون شک جبران خواهد شد.

مدت زمان بیماری آبله مرغ چقدر است؟

آبله مرغ یکی از بیماری‏ های طولانی در گله است و در صورت شیوع ممکن است بین دو تا شش هفته ادامه پیدا کند. اگر مرغدار راهکارهای لازم را انجام ندهد، بیماری ممکن است بیش از دو ماه نیز در گله باقی بماند. در صورت عدم رعایت بهداشت امکان بازگشت دوباره بیماری نیز وجود دارد. بنابراین بعد از سلامت گله، مرغدار باز هم باید محیط را بهداشتی و ضد عفونی نگه داشته و بستر را تعویض کند.

آیا آبله مرغ کشنده است؟

در حالت کلی این بیماری کشنده نیست اما عوارض جانبی آن می‎تواند برای پرنده خطرناک باشد. برای مثال در صورت وجود ضایعات در دهان و نای احتمال خفگی پرنده بالا می‏رود. همچنین پرنده اشتهای خود را از دست می دهد و به سختی دانه را می‏بلعد. در نتیجه، ضعیف می شوند و بیماری ممکن است او را از پای درآورد. این بیماری می‏ تواند برای جوجه‏ های جوان، پرندگان ضعیف یا گله ‏های واکسینه نشده خطر بیشتری خواهد داشت. به این موضوع توجه کنید که شاید تلفات جانی این بیماری کم باشد اما ضرر اقتصادی اصلی مربوط به افت رشد و کاهش تولید تخم است و باعث خسارات اقتصادی خواهد شد.

آیا آبله مرغ برای انسان خطرناک است؟

آبله طیور در دسته بیماری مشترک انسان و حیوان قرار نمی‏گیرد، یعنی ویروس نمی‎تواند انسان را آلوده کند و خطرناک نیست. با این حال این موضوع به معنای بی تفاوتی افراد نسبت به بیماری نیست زیرا هر بیماری عفونی می ‏تواند به طور مستقیم بر سلامت انسان تاثیر بگذارد. از اینرو افرادی که در مرغداری کار می‏کنند باید موارد بهداشتی لازم را رعایت کرد و از تماس مستقیم با پرندگان بیمار یا تنفس مستقیم در فضای مرغداری خودداری کنند. استفاده از دستکش و ماسک، شست و شوی دستها و تعویض لباس بعد از کار در این مرغداری‎ها بسیار کمک کننده خواهد بود.

کلام آخر:

در آبله مرغی طیور، ویروس آبله در گونه‌های مختلف پرندگان باعث ضایعات پوستی و گاهی ضایعات دیفتریک در دهان و دستگاه تنفسی می‌شود و از طریق گزش حشرات، تماس با پرندگان آلوده و آلودگی سطوح و تجهیزات منتقل می‌گردد. کنترل این بیماری به‌شدت وابسته به بهداشت محیط و ضدعفونی مناسب سالن‌ها، تجهیزات و آبخوری‌ها است. استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های معتبر مانند محصولات آرال شیمی از جمله داموسیب و سیلور پراکسیدین پلاس، به دلیل طیف اثر گسترده بر عوامل ویروسی و قدرت اکسیدکنندگی بالا، می‌تواند به کاهش بار آلودگی محیطی و محدود کردن امکان انتقال ویروس کمک کند. هرچند ضدعفونی اصولی نقش مهمی در پیشگیری دارد، اما این اقدامات باید همراه با مدیریت صحیح گله، کنترل حشرات و اجرای برنامه‌های بهداشتی جامع باشد تا بیشترین تأثیر را در کاهش بروز آبله طیور داشته باشد.