عوامل بیماری زای ورم پستان گاو

ورم پستان در گاوهای شیری، یک التهاب شایع در بافت پستان است که معمولاً به دلیل عفونت‌های میکروبی یا صدمات فیزیکی رخ می‌دهد.  عوامل باکتریایی اصلی که در بروز این عارضه نقش دارند شامل استرپتوکوک اوبریس، استافیلوکوکوس اورئوس و اشریشیا کلی هستند؛ هرچند تاکنون بیش از ۲۰۰ گونه میکروبی به‌عنوان عاملان احتمالی ماستیت شناسایی شده‌اند. این پاتوژن‌ها به‌ویژه در زمان شیردوشی به‌راحتی می‌توانند منتقل شوند. طبق گزارش انجمن میکروبیولوژی آمریکا در جون 2024، مگس‌های گزنده در مزارع لبنی می‌توانند ورم پستان گاو را گسترش دهند.  شناسایی زودهنگام عفونت‌های ناشی از این باکتری‌ها، نقش مهمی در پیشگیری از شیوع و کنترل بیماری در گله دارد. در ادامه این مقاله، محصولات ضدعفونی‌کننده موثر در کاهش بار میکروبی و کنترل عوامل مولد ورم پستان، به‌ویژه استافیلوکوک و استرپتوکوک، معرفی خواهند شد.

همچنین بخوانید:

♣ بررسی جامع چرخه بهداشت دام و دامداری

♣  آشنایی با انواع بیماری های دام، پیشگیری و درمان

نحوه انتقال عوامل بیماری زای ورم پستان به گاوها

باکتری های عامل بیماری را پاتوژن می نامند. شایع‌ترین عفونت های باکتریایی ورم پستان، ناشی از پاتوژن‌هایی است که در بافت‌های پستان یافت می‌شوند. این پاتوژن ها از گاو به گاو (پاتوژن‌های مسری) یا در محیط اطراف گله (پاتوژن‌های محیطی) مانند مواد بستر، کود و خاک پخش می‌شوند. عوامل بیماری زای ورم پستان می توانند گاوها را هم در دوره خشکی و هم در زمان شیردهی آلوده کنند و شناسایی منبع این عفونت ها بسیار مهم است. زیرا رویکردهای کنترل، پیشگیری و درمان اثرات پاتوژن می تواند بسته به اینکه عفونت در دوران خشکی گاو رخ می دهد یا در دوران شیردهی، متفاوت باشد.

باکتری استرپتوکوک اوبریس

باکتری استرپتوکوک اوبریس به طور کلی یک پاتوژن است که باعث ورم پستان محیطی می شود. در بسیاری از محیط‌های گاو یافت شده و به‌ویژه در بسترها و حیاط‌های کاهگلی رایج است. در مقابل، سیستم‌های بستر مبتنی بر شن و ماسه محیطی غیرقابل حمایت برای این باکتری هستند. اگرچه به طور کلی به عنوان یک پاتوژن محیطی تعیین می شود، برخی از سویه های عفونت استرپتوكوك، دارای ویژگی های مسری بیماری هستند. این باکتری را می توان در تعداد قابل توجهی در خود گاو یافت در حالی که ممکن است در مدفوع وجود نداشته باشد.

نشانه های بیماری استرپتوکوک

ورم پستان یا ماستیت ناشی از عفونت استرپتوكوك، بسیار حاد و با شروع ناگهانی است، اما به طور معمول به طیف وسیعی از آنتی بیوتیک های مورد استفاده برای درمان ورم پستان پاسخ می دهد. بسیاری از عفونت‌های استافیلوکوکوس اوبریس می‌توانند در طول دوره خشکی رخ دهند و تنها به عنوان علائم بالینی در طول شیردهی آشکار می‌شوند.

راه های تشخیص استرپتوکوک

تشخیص ماستیت ناشی از عفونت استرپتوكوك، بر اساس موارد زیر صورت می پذیرد:

• علائم بالینی
• تست فنجان نواری
• صفات شاخص – شمارش سلول های سوماتیک، تست ورم پستان کالیفرنیا، و تست انعقاد مایه پنیر

چگونه بیماری استرپتوکوک را پیشگیری و کنترل کرد؟

تغذیه خوب، بهداشت صحیح شیردوشی و معدوم سازی گاوهای مبتلا به بیماری مزمن برای پیشگیری  و کنترل ورم پستان ناشی از استرپتوکوک مفید است. این بیماری در صورت عدم کنترل، می تواند منجر به سقط جنین در گاو شود.

از روش های زیر، می توان از بیماری استرپتوکوک جلوگیری کرد:

الف) بهداشت محیط و جایگاه دام:

نگهداری دام‌ها در بستری تمیز، خشک و بدون رطوبت بسیار مهم است. تا حد امکان باید تماس پستان‌ها با مدفوع، ادرار و سایر منابع آلودگی را کاهش دهیم. همچنین، تعویض مکرر بستر و استفاده از مواد خشک‌کننده مانند آهک کشاورزی در پیشگیری از بیماری، بسیار مهم است.

ب) اصول صحیح شیردوشی:

یکی از اصول شیردوشی، استفاده از دستکش‌های یک‌بارمصرف یا قابل شستشو برای کارکنان، شست‌وشو و ضدعفونی منظم ماشین‌آلات شیردوشی و رعایت نظم و ترتیب در شیردوشی (دوشیدن گاوهای سالم پیش از مبتلایان) است.

ج) روال بهداشتی شیردوشی:

• استفاده از مواد پیش‌دوشی مانند اسپری ید برای ضدعفونی سرپستانک

• خشک کردن کامل سرپستانک‌ها با دستمال یک‌بارمصرف پیش از اتصال دستگاه

• ضدعفونی مجدد پستانک‌ها پس از پایان دوشش با پست دیپ (مانند ید-پروپیلن گلیکول)

• جلوگیری از تماس پستان‌ها با محیط آلوده حداقل تا ۳۰ دقیقه پس از شیردوشی

د) مدیریت دام‌های مبتلا:

• شناسایی و حذف (معدوم‌سازی) دام‌های مبتلا به ورم پستان مزمن

• جداسازی دام‌های بیمار از گله برای جلوگیری از انتقال افقی بیماری

• پیگیری دقیق موارد عودکننده و مقاوم به درمان

ه) تغذیه و تقویت سیستم ایمنی:

• استفاده از تغذیه متعادل حاوی مواد معدنی (سلنیوم، روی) و ویتامین‌های A، D و E

• مصرف مکمل‌های پروبیوتیکی برای ارتقاء سلامت دستگاه گوارش و ایمنی عمومی دام

ز) استفاده از واکسیناسیون:

• تحقیق و توسعه واکسن‌های مؤثر برای جلوگیری از ورم پستان ناشی از باکتری‌های گرم منفی مانند کلیفرم‌ها

• استفاده از واکسن‌های در دسترس به‌عنوان بخشی از برنامه جامع پیشگیری

مقالات پیشنهادی:

♣ اسپور کش، باکتری کش و قارچ کش در صنایع دام و طیور

♣ لزوم استفاده از تیت گارد در سلامت پستان گاو

باکتری استافیلوکوکوس اورئوس

درمان باکتری استافیلوکوکوس اورئوس با آنتی بیوتیک ها بسیار دشوار است، زیرا این توانایی را دارد که در بافت های فیبری و درون ساختارهای سلولی به دام بیفتد. مناطقی که آنتی بیوتیک ها نمی توانند با اثربخشی زیاد به آنها دسترسی پیدا کنند. ویژگی خاص آن در موارد مزمن، تشکیل توده های فیبری روی پستان است که در آن عفونت به طور موثر غیر قابل درمان شده است و منجر به حملات مکرر ورم پستان می شود.

این باکتری، یک پاتوژن مسری ورم پستان است. نقش باکتری استافیلوکوکوس اورئوس در ورم پستان گاو، توانایی خوب آن برای چسبیدن به پستان و پوست پستان است و اینکه می تواند به کانال پستانک کلون شود. از این رو، ضدعفونی پستانک پس از شیردوشی روش مهمی برای کنترل باکتری است و نقش مهمی در کنترل سطوح عفونت و گسترش بیماری دارد.

تست های تشخیصی استافیلوکوکوس اورئوس

برای شناسایی و تشخیص استافیلوکوکوس اورئوس، به ویژه در زمینه‌هایی مانند ورم پستان گاوی، از مجموعه‌ای از تست‌های میکروبیولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی استفاده می‌شود:

• کشت شیر درون مخزن بالک روشی آسان، مقرون به صرفه و کمک مهمی در نظارت بر تعداد باکتری ها در شیر است. کشت مخازن حجیم را می توان برای نظارت بر وضعیت درون گله استفاده کرد. برای مثال، در گله‌ای بدون سابقه ورم پستان مسری، کشت مثبت یا مجموعه‌ای از کشت‌ها به تولیدکننده هشدار می‌دهد که گاوها را بررسی کند. هنگام عیب یابی گله ای با مشکل SCC بالا، کشت همه گاوهای با SCC بالا (بیش از 400000 سلول در میلی لیتر) توصیه می شود.
• از طرف دیگر، تولیدکننده می‌تواند از تست ورم پستان کالیفرنیا (CMT) روی گاوهایی با DHI SCC بالا استفاده کند تا تعیین کند کدام یک از محله‌ها ممکن است آلوده باشند و به‌طور انتخابی قسمت‌های مثبت را کشت دهند. گله‌هایی که آزمایش نمی‌شوند نیز می‌توانند به طور دوره‌ای از CMT برای همه گاوها برای شناسایی محل‌های کشت استفاده کنند. این یک نقطه شروع عالی برای شناسایی گاوهای مثبت و انتقال آنها به یک گروه جداگانه است.

علائم و درمان عفونت استافیلوکوکوس

الف) علائم:

در برخی موارد شدید، این باکتری می تواند باعث ورم پستان حاد گانگرونی بسیار ناخوش سمومی تولید می کند که غشای سلولی را از بین می برد و می تواند مستقیما به بافت تولید کننده شیر آسیب برساند. گلبول های سفید خون (لکوسیت ها) به ناحیه التهابی جذب می شوند که در آن تلاش می کنند با عفونت مبارزه کنند.

ب) درمان:

مؤثرترین راه‌ها برای از بین بردن باکتری استافیلوکوکس از بین بردن شرایطی است که انتهای پستانک را در معرض باکتری قرار می‌دهد و احتمال انتشار از گاو به گاو را کاهش می‌دهد. روش های زیر از موثرترین درمان‌های کاهش عفونت با باکتری استافیلوکوکوس اورئوس هستند:

• رویه های بهداشتی
• شیر گاوهای آلوده به استافیلوکوکوس اورئوس جداگرد
• تجهیزات شیردوشی
• درمان آنتی بیوتیکی گاو استافیلوکوکوس اورئوس
• گاو درمانی خشک
• تلیسه های آبستن

کلام آخر:

باکتری استرپتوکوک به‌عنوان یکی از عوامل بیماری‌زای مهم، نقش اساسی در بروز ورم پستان گاوی در سطح جهانی ایفا می‌کند. علاوه بر آن، شناسایی سویه‌های مقاوم استافیلوکوکوس، که در برابر بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها مقاومت نشان می‌دهند، اهمیت بالایی در انتخاب راهبرد درمانی مؤثر دارد. این مقاومت می‌تواند روند بهبودی را مختل کرده و موجب افزایش هزینه‌های درمان و افت تولید شیر شود. بنابراین، کنترل دقیق شرایط بهداشتی، به‌ویژه در محیط دامداری، تجهیزات شیردوشی و خود دام، از اقدامات پیشگیرانه حیاتی به شمار می‌رود. همچنین استفاده منظم از مواد ضدعفونی‌کننده‌ای که اثر بخشی بالایی بر طیف گسترده‌ای از میکروارگانیسم‌ها دارند، به کاهش قابل توجه نرخ ابتلا به ورم پستان کمک می‌کند. صنایع آرال شیمی محصولات ضدعفونی کننده پری دیپ B4 دیپ، برای ضدعفونی قبل از شیردوشی و سیف تیت گارد  برای ضدعفونی پستان گاو و مقابله با انواع بیماری های ورم پستان گاو ارائه می شود.

⇐ بروزرسانی در اردیبهشت 1404