روش های مبارزه با بیماری پوستی و انگلی دام

بیماری‌های پوستی و انگلی در دام‌ها، به‌ویژه در گاو، می‌توانند آثار جدی و مخربی بر سلامت، رشد، تولید مثل و بهره‌وری حیوان داشته باشند. در صورت عدم درمان به‌موقع، این بیماری‌ها ممکن است به ضعف شدید، کاهش وزن و حتی مرگ دام منجر شوند. عامل این بیماری‌ها معمولاً انگل‌های داخلی مانند کرم‌های گوارشی و انگلی‌های خارجی مانند کنه‌ها، شپش‌ها و مگس‌ها هستند. از آنجا که برخی انگل‌ها نسبت به داروهای ضدانگل مقاوم شده‌اند، کنترل و پیشگیری از این بیماری‌ها بیش از گذشته اهمیت یافته است. یکی از مهم‌ترین راهکارها برای مقابله با بیماری‌های انگلی، استفاده منظم و هدفمند از داروهای ضدانگل داخلی و خارجی طبق نظر دامپزشک است. در این مقاله، به بررسی دقیق انواع انگل‌ها و روش‌های علمی و عملی مقابله با آن‌ها در دامداری پرداخته می‌شود.

همچنین بخوانید:

♣ آشنایی با انواع بیماری های دام و راه های پیشگیری از آن

♣ بررسی جامع چرخه بهداشت دام و دامداری

انواع انگل های دامی:

انواع انگل های دامی، به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می شود.

•  انگل‌های داخلی (Endoparasites):

  این انگل‌ها درون بدن دام زندگی می‌کنند، عمدتاً در دستگاه گوارش، کبد، ریه‌ها و خون.

•  انگل‌های خارجی (Ectoparasites):

  این انگل‌ها روی پوست یا در سطح خارجی بدن دام زندگی می‌کنند و باعث مشکلات پوستی، خارش، زخم، کم‌خونی و انتقال بیماری‌های ویروسی و باکتریایی می‌شوند.

مبارزه با انگل های خارجی دام:

برای مبارزه با این بیماری‌ها، اولین اقدام، تشخیص سریع و دقیق است. دامدار باید علائمی مانند خارش شدید، ریزش مو، زخم‌های پوستی، یا تغییر رنگ پوست را جدی بگیرد و سریعاً با دامپزشک مشورت کند. درمان دارویی معمولاً شامل استفاده از داروهای ضد انگل مانند ایورمکتین، آمیترز (برای حمام دارویی)، یا پمادهای ضد قارچ و آنتی‌بیوتیک‌های موضعی است.

در کنار درمان، پیشگیری نقش مهمی در کنترل این بیماری‌ها دارد. رعایت بهداشت محیطی، تمیز نگه‌داشتن بستر و جایگاه دام، ضدعفونی دوره‌ای تجهیزات، و مدیریت مناسب چراگاه از جمله اقدامات پیشگیرانه مؤثر است. همچنین اجرای یک برنامه ضدانگلی منظم، به‌ویژه در فصل‌های بهار و تابستان که فعالیت انگل‌ها بیشتر است، به کاهش شیوع بیماری کمک می‌کند.

عمده ترین انگل های خارجی دام که گاوها را تحت تأثیر قرار می دهند شامل مگس ها، کرم ها، شپش ها، کنه ها و هیره ها هستند. این انگل‌های خارجی از بافت‌های بدن دام مانند خون و پوست تغذیه می‌کنند و علاوه بر آن باعث تحریک و ناراحتی می‌شوند که منجر به کاهش وزن و کاهش تولید می‌شود. انگل هایی که از وعده های غذایی خون استفاده می کنند، این پتانسیل را دارند که به عنوان ناقل انتقال بیماری ها عمل کنند. راه های مبارزه با انگل های خارجی دام عبارتند از:

• کنترل انگل های خارجی با استفاده از حشره کش ها
• استفاده از محصولات تزریقی یا ریختن با فعالیت سیستمیک برای کنترل شپش و کنه
• لاروکش ها (می توانند بخشی از طرح کنترل انواع خاصی از مگس ها و همچنین استفاده از زنبورهای شکارچی و مدیریت محیطی باشند.)
• ضدعفونی و شستشوی مکان زندگی احشام و تجهیزات با استفاده از ضدعفونی کننده ها برای جلوگیری از نقل و انتقال تخم انگل ها (با استفاده از داموسیب)

بیماری های انگلی دام

بیماری های انگلی دام توسط کرم های داخلی (کرم های گرد، کرم های نواری و فلوک) و همچنین بندپایان خارجی (میت، شپش، کنه و مگس) ایجاد می شوند. انتقال کرم ها از طریق بلع خوراکی یا نفوذ مستقیم انگل های لارو در مراتع به پوست صورت می گیرد. انتقال بندپایان از طریق تماس مستقیم (میت و شپش) یا قرار گرفتن در معرض مراحل لاروی در مرتع (کنه) یا پرواز توسط مگس بالغ یا نفوذ به پوست توسط مگس لارو (گراب) است.

عوامل مؤثر در شیوع بیماری‌های پوستی و انگلی دام

یکی از عوامل مؤثر در شیوع بیماری‌های پوستی و انگلی، تغذیه نامناسب و ضعف سیستم ایمنی دام است. دام‌هایی که دچار سوءتغذیه هستند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های پوستی قرار می‌گیرند، زیرا توان دفاعی بدن آن‌ها در برابر عوامل بیماری‌زا کاهش می‌یابد. بنابراین، تأمین جیره غذایی متعادل و سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی، به‌ویژه ویتامین A، روی و سلنیوم، نقش مهمی در پیشگیری از بروز بیماری‌های پوستی دارد.

همچنین، آب و هوای گرم و مرطوب شرایط را برای رشد و تکثیر بسیاری از انگل‌های خارجی فراهم می‌کند. در چنین شرایطی، دام‌ها بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات پوستی مانند گال، قارچ و آلودگی‌های انگلی هستند. بنابراین در مناطق گرمسیری، باید اقدامات پیشگیرانه با دقت و در فواصل کوتاه‌تری انجام گیرد. استفاده از سایه‌بان، تهویه مناسب و خشک نگه‌داشتن جایگاه دام، از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند خطر بروز این بیماری‌ها را کاهش دهند.

از طرفی، نباید نقش دام‌های تازه‌وارد یا آلوده را در انتقال بیماری نادیده گرفت. این دام‌ها ممکن است ناقل انگل‌های پوستی یا بیماری‌های قارچی باشند، حتی اگر علائم ظاهری نداشته باشند. به همین دلیل، قرنطینه و معاینه دقیق دام جدید قبل از ورود به گله اصلی، یک اصل بسیار مهم در پیشگیری از شیوع بیماری‌های پوستی و انگلی است.

روش مبارزه و پیشگیری از انگل ها

بهترین شیوه ها شامل درمان گاو در ابتدای دوره عفونت کرم گرد/ مگس یا شپش با یک محصول با اثر بلندمدت برای از بین بردن انگل های کرم گرد یا بندپایان موجود است. همچنین باید از عفونت مجدد (در صورتی که حیوانات در محیطی هستند که چالش عفونت وجود دارد) و شیوع بیماری پوستی و انگلی دام جلوگیری شوند.

• گاوها در پاییز برای جلوگیری از هجوم به شپش و پاکسازی عفونت کرم تابستانی با اندکتوسید یا ترکیبی از انگل کش داخلی و خارجی درمان می شوند.
• هنگامی که حیوانات به شدت آلوده شده اند یا دو ماه پس از اینکه حلزون ها (میزبان میانی) به مرحله تخمین (خواب) رفته اند، گاوها برای فلوک های کبدی با محصولی که برچسب فلوک دارد، درمان می شوند.
• گاوهایی که در سلول پرورش می یابند باید برای پاکسازی عفونت های کنه/شپش موجود یا قبل از افزودن حیوانات جدید به گله موجود با اندکتوسید یا انگل کش خارجی درمان شوند.

کلام آخر:

ضدعفونی مداوم محل نگهداری دام، ابزار و تجهیزات با استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های سطح بالا و شوینده‌های تخصصی آرال شیمی نقش مهمی در کاهش بار آلودگی محیطی و کاهش بیماری پوستی و انگلی دام دارد. رعایت بهداشت محیط، کنترل حشرات، تهویه مناسب، تغذیه کامل و برنامه‌های واکسیناسیون نیز از دیگر اقدامات مکمل در پیشگیری و مدیریت این بیماری‌ها به‌شمار می‌روند.  محصولات ضدعفونی کننده داموسیب، آرال گلوتار، آرال بنزال و اگوسیب یک چرخه ضدعفونی یکپارچه از مسکن دام گرفته تا کلیه تجهیزات خوراک خوری، آبشخورها، سالن ها و دستگاه های شیردوشی را انجام می دهد.

⇐ بروزرسانی در فروردین 1404