روش های پیشگیری و درمان بیماری تیلریوز گاوی (زردی گاو)

بیماری تیلریوز گاوی (تیلریوزیس) یا زردی گاو، یک بیماری پیروپلاسمی خون است که صنعت دامداری را به ویژه در کشورهای گرمسیری و نیمه گرمسیری به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری، توسط هموپروتوزوئرهای جنس Theileria ایجاد و توسط کنه‌های سخت منتقل می‌شود و دارای چرخه زندگی پیچیده‌ای است. در حال حاضر، روش عفونت و درمان برای کنترل و پیشگیری از عفونت T. parva به کار می‌رود و واکسن‌های نوترکیب هنوز در دست ارزیابی هستند. در این مقاله، علائم و نشانه های این بیماری را بررسی می کنیم و روش های کنترل و درمان آن را ارائه خواهیم داد.

عامل انتقال بیماری تیلریوز گاوی چیست؟

کنه ها، گونه های تیلریا، را در هوا پخش می کنند. مهم ترین ناقل برای پاروا ویروس یا T. parva است. Theileria annulata توسط کنه هایی از جنس Hyalomma منتقل می شود. کنه ها بسته به شرایط آب و هوایی، می توانند تا 2 سال در مرتع آلوده، باقی بمانند. در غیاب این ناقلان میدانی، بیماری حفظ نمی شود. هرچند، می‌تواند از طریق سوزن‌های تزریق و احتمالاً با گاز گرفتن حشرات به خصوص کنه نیز انتقال یابد. گاوها هنگام انتقال به مناطقی که کنه های آلوده وجود دارد، در معرض خطر عفونت قرار دارند. حیوانات آلوده همچنین می توانند هنگام انتقال به مناطق جدید عفونت را به کنه ها منتقل کنند. به نوبه خود، این می تواند بیماری را به حیوانات غیر آلوده منتقل کند.

و اما نکات تکمیلی در عوامل انتقال بیماری عبارتند از:

•  اسپوروزوئیدهای تیلریا از طریق تغذیه بزاق کنه، به حیوانات حساس منتقل می شوند.
• معمولاً تیلریا تنها پس از چسبیدن کنه به میزبان، وارد بزاق می شود.
• عموما یک کنه باید 48 تا 72 ساعت قبل از عفونی شدن، چسبیده شود. با این حال، اگر دمای محیط بالا باشد، اسپوروزوئیدهای عفونی می توانند در کنه های روی زمین ایجاد شوند و ممکن است ظرف چند ساعت پس از چسبیدن، وارد میزبان شوند.
• انتقال از طریق تخمدان رخ نمی دهد.
• گاوهایی که از عفونت تیلریا بهبود می یابند، معمولا ناقل می شوند.
• انتقال مکانیکی از طریق شیوه های معمول دامپروری، روش بالقوه دیگری برای انتقال T. orientalis است.
• هنگامی که T. orientalis پوره تغذیه از یک گاو را آلوده می کند، گاو می تواند در 10 روز به کنه ها مبتلا شود.

همچنین بخوانید:

♣ آشنایی با انواع بیماری های دام؛ پیشگیری و درمان

♣ روش های مبارزه با بیماری پوستی و انگلی دام

نشانه های تیلریوز گاوی (زردی گاو) چیست؟

علائم کم خونی مرتبط با تیلریوزیس در حوالی زمان زایش، در گوساله ها (2 تا 3 ماهگی) ظاهر می شود. اگر گاوها با سایر چالش های سلامتی کنار بیایند، به طور بالقوه نشانه ها در زمان جفت گیری، بیشتر به چشم می آیند.

علائم زردی گاو، نشانه هایی هستند که با کم خونی مرتبطند و شامل موارد زیر هستند:

• فرج رنگ پریده یا زرد (فرج را باز کنید و به رنگ داخل آن نگاه کنید. فرج سالم، صورتی رنگ است). به کارت نزدیکترین نشانگر کم خونی میدانی (F.A.N.I) مراجعه کنید.
• سفیدی چشم زرد (نشانه زردی)
• بی حالی، عدم تحمل ورزش، عقب ماندن گاوها در راه رفتن به طرف طویله.
• گاوهای بیمار آن طور که انتظار می رود، به درمان بیماری هایی مانند تب شیر پاسخ نمی دهند.
• گاوها اشتهای خود را از دست می دهند و توخالی به نظر می رسند.
• کاهش تولید شیر
• مرگ ناگهانی به خصوص در اواخر بارداری یا اوایل شیردهی.

شناسایی و تشخیص تیلریوز گاوی

با استفاده از روش‌های متفاوت، می توان این بیماری را قبل و بعد از مرگ دام، تشخیص داد. روش‌های شناسایی زردی گاو (یرقان گاو) شامل موارد زیر هستند:

• از طریق تاریخچه: وجود کنه، وقوع فصلی
• از طریق داده های بالینی: تورم غدد لنفاوی، کم خونی، ایکتروس
• با استفاده از داده های پس از مرگ: زخم نکروز پانچ در شیردان
• با استفاده از آزمایش میکروسکوپی: اسمیر خون رنگ آمیزی با رنگ گیمسا، می تواند وجود انگل تیلریا را در گلبول های قرمز (پیروپلاسم) یا گلبول های سفید خون (شیزونت) در حیوانات مبتلا به عفونت حاد نشان دهد. با این حال، این روش ممکن است انگل را در حیوانات ناقل یا عفونت های مزمن تشخیص ندهد.
• تست PCR (واکنش زنجیره ای پلیمراز): این آزمایش بسیار حساس، دی ان ای Theileria را در نمونه های خون تشخیص می دهد. این تست، می تواند حضور تیلریا را حتی در حیوانات ناقل یا تعداد کم انگل، شناسایی کند.
• آزمایشات سرولوژیکی (الایزاهای اختصاصی آنتی ژن): این آزمایش ها آنتی بادی های تولیدی توسط سیستم ایمنی گاو را در پاسخ به عفونت تیلریا شناسایی می کنند.

روش های کنترل و پیشگیری از ابتلا به زردی گاوی

کنترل کنه، در طول دوره خطر مهم است. این دوره، معمولاً اواسط مرداد تا اواسط اسفند است. اما تا زمانی که میانگین دمای هوا بالای 7 درجه سانتیگراد باشد، کنه تا حدودی فعال خواهد بود. کنترل کنه همچنین در دوره های استرس، به عنوان مثال، زایمان و تولید شیر، در اوج اهمیت است. یه طور کلی برای کنترل این بیماری، باید موارد زیر را در نظر گرفت:

• گله های تازه وارد، باید حداقل به مدت 7 روز برای بررسی و درمان کنه ها قرنطینه شوند.
• اطمینان حاصل کنید که تمام دام هایی که به مناطق جدید منتقل می شود، سالم و عاری از کنه هستند.
• در طول دوره خطر، گاوها را به طور منظم مشاهده کنید.
• از محصولات کنترل کنه در طول دوره خطر استفاده کنید.
• سایر حیوانات (میزبان) را در مزرعه برای کنه ها درمان کنید.
• از قرار دادن حیوانات ساده در معرض کنه های آلوده 6 تا 8 هفته قبل از زایمان یا حداکثر تولید شیر، خودداری کنید.

در مناطقی که کنه وجود دارد، پیشگیری از بیماری امکان پذیر نیست. افرادی که حیوانات را به مناطق دارای کنه جابجا می‌کنند، باید آزمایش‌های خونی انجام دهند تا مشخص شود آیا حیوانات در معرض انگل تیلریوز قرار دارند یا خیر. اگر آنها در معرض خطر باشند، باید در نظر گرفت که خطر ابتلا به بیماری بالینی نسبتاً کمی وجود دارد. با این حال، در صورت عدم مواجهه قبلی با کنه، در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری تجزیه با تیلریوز بالینی قرار خواهند گرفت.

همچنین بخوانید:

♣ بیماری لنگش دام: روش های پیشگیری و درمان

♣ استافیلوکوکوس و استرپتوکوک؛ عوامل بیماری زای ورم پستان گاو

درمان و مدیریت بیماری تیلریوز گاوی

دامپزشک پس از تشخیص تیلریوز، مناسب ترین درمان را با توجه به جنبه های مختلفی از جمله علائم بالینی، تعداد دام های مبتلا و در دسترس بودن خوراک، تعیین می کند. موارد درمانی، عمدتاً به مراقبت های علامتی و حمایتی محدود می شوند و شامل موارد زیر هستند:

الف) درمان تیلریوز گاوی

• گاوها را در شرایط خوب و تغذیه مناسب نگاه دارید تا بهتر بتوانند با چالش های بیماری و رویدادهای استرس زا، کنار بیایند.
• استرس و حرکت حیواناتی که علائم عفونت را نشان می دهند، را به حداقل برسانید.
• به حیوانات مبتلا، غذای با کیفیت بالا و آب فراوان بدهید.
• انتقال خون، یک گزینه برای حیوانات با ارزش و به شدت کم خون است.
• در صورت لزوم، از درمان دارویی استفاده کنید.

ب) مدیریت تیلریوز:

روش های قرنطینه ای برای حیوانات جدید، می تواند به جلوگیری از ورود تیلریا به گله کمک کند. کنترل جابجایی گاوها بین مناطق با شیوع متفاوت Theileria نیز می تواند خطر را به حداقل برساند. حفظ مراتع تمیز و خشک تناسب زیستگاه کنه ها را کاهش می دهد. برای مدیریت بیماری، باید فوراً فشار را از روی حیوانات مبتلا کاهش دهید. این کار را می توان با در نظر گرفتن موارد زیر، انجام داد:

• روزی یکبار شیردوشی
• حداقل تماس و دست زدن
• هنگام آوردن به سوله، اجازه دهید با سرعت خودشان بروند (آنها را هل ندهید)
• تغذیه و خوراک با کیفیت خوب
• مداخله پزشکی
• درمان بیماری های همزمان (مانند کتوز یا ورم پستان سیاه)
• ارائه مکمل مواد معدنی و آهن (تزریق چند معدنی همو 15)
• بوپارووکون (Butalex).

کلام آخر:

ایمن سازی، یکی از موفق ترین راهبردها برای پیشگیری از بیماری های عفونی است و واکسن های ضدتیلریوز گاوی (واکسن زردی گاو) از معدود واکسن های موجود برای بیماری های تک یاخته ای حیوانات هستند. در حال حاضر، “روش عفونت و درمان“، تنها پروتکل ایمن سازی موجود برای عفونت تی پاروا، است. این روش، شامل تلقیح انگل های زنده T. parva، در کنار درمان با فرمولاسیون گران قیمت آنتی بیوتیک ها است. این روش، مقرون به صرفه نیست؛ زیرا برای تولید واکسن به تعداد زیادی گاو نیاز دارد. یک روش ارزان برای کنترل بیماری تیلریوز گاوی، رعایت نظافت و بهداشت دوره ای محل های نگاهداری گاو است. شرکت آرال شیمی، در خصوص بهداشت و ضدعفونی محل نگاهداری دام، محصولات متنوعی از جمله داموسیب را پیشنهاد می دهد. این محصول ارگانیک است و می تواند کلیه عوامل بیماری زا در محیط نگاهداری دام را از بین ببرد.

جهت دیدن ویدیوی آموزشی این بیماری، بر روی فایل زیر کلیک کنید:

⇓⇓⇓