رسوب زدایی تجهیزات حرارتی شناورهای دریایی

طبق نوشتار منتشر شده در فوریه 2025، تمیز کردن بدنه زیر آب، که یک جنبه حیاتی از نگهداری کشتی است، برای حفظ سلامت و یکپارچگی ساختاری کشتی‌های غوطه‌ور در آب دریا یا آب شیرین ضروری است. رسوبات زیستی، که توسط ارگانیسم‌های دریایی و بیوفیلم‌ها ایجاد می‌شوند، روی سطوح غوطه‌ور مانند بدنه، پروانه‌ها و سکان‌ها تجمع می‌یابند. افزایش راندمان در تجهیزات حرارتی شناورها نه تنها موجب صرفه‌جویی در مصرف سوخت می‌شود، بلکه از فشار مضاعف به سایر بخش‌های سیستم جلوگیری می‌کند. در صورت عدم انجام رسوب‌زدایی منظم، تجمع رسوبات می‌تواند باعث خوردگی، گرفتگی مسیرهای جریان و در نهایت آسیب‌های جدی به تجهیزات شود که هزینه‌های تعمیرات و توقف عملیات را افزایش می‌دهد. در ادامه، با معرفی محصول دسکالین به عنوان یک رسوبزدا، به بررسی اهمیت اسید شویی تجهیزات دریایی، می پردازیم.

همچنین بخوانید:

♣ بهترین راهکارهای تمیز کردن بدنه کشتی و هواپیما

♣ رسوب زدایی از تجهیزات صنعتی؛ معرفی، روش ها و انواع آن

رسوب زدایی تجهیزات دریایی:

رسوبات هنگامی تشکیل می شوند که آب سخت و دارای املاح زیاد در سیستم های انتقال حرارت از قبیل: دیگ های بخار، اواپراتورها، کندانسورها، مبدل های حرارتی، سیستم های خنک کننده و لوله ها وارد شود. رسوبات تشکیل شده با توجه به منشاء آن با یکدیگر متفاوت هستند. عموما رسوبات تشکیل شده در تجهیزات دریایی، از نوع کربنات کلسیم است. علاوه بر سیستم های انتقال حرارت، بدنه کشتی و قایق ها به طور مداوم در معرض عناصر مختلف رسوبی قرار می گیرد. این عناصر باعث ایجاد رسوب می شوند، که بدنه در طول زمان آسیب می بیند و اکسید می شود.

اهمیت رسوب زدایی تجهیزات دریایی:

امروزه روش های زیادی برای شستشوی تجهیزات دریایی و از همه مهم تر رسوب زدایی بدنه کشتی استفاده می شود. رسوب زدایی تجهیزات دریایی، در بحث انتقال حرارت بسیار مهم است؛ چرا که رسوب موجود در تجهیزات، اثربخشی انتقال حرارت را کاهش می دهد. این امر به نوبه خود منجر به کاهش راندمان تجهیزات و در عین حال، افزایش مصرف انرژی و هزینه ها می شود. در شستشوی تجهیزات دریایی، رسوب زدا، باید ترکیب مناسبی از اسیدها و مواد شوینده را داشته باشد تا رسوب و سایر ناخالصی ها را به سرعت تمیز کند.

رسوب زدایی و شستشو بدنه کشتی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا:

• تمیز کردن بدنه باعث کاهش مصرف سوخت کشتی می شود.
• هر گونه آسیب مربوط به بدنه به راحتی قابل مشاهده و تعمیر است.
• هزینه های حذف رسوبات در آینده به حداقل می رسد.
• از گرمای بیش از حد موتور جلوگیری می شود.
• محلول رسوبزدا در سیستم گردش می‌کند و تجمع رشد میکروبی، جلبک‌ها، رسوبات چمن و هر رسوبی را که در لوله‌کشی کشتی، باقی مانده است، حل می‌کند.

انواع رسوب در تجهیزات حرارتی شناورها چیست؟

در تجهیزات حرارتی شناورهای دریایی (مانند دیگ‌های بخار، مبدل‌های حرارتی، کندانسورها و چیلرها)، رسوب‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش بازدهی و بروز مشکلات فنی هستند. رسوب‌ها ممکن است منشأ معدنی، آلی، بیولوژیکی یا ترکیبی از این‌ها داشته باشند. در ادامه انواع اصلی رسوبات را بررسی می‌کنیم

1. رسوبات معدنی:

این نوع رسوب‌ها بیشتر از طریق تبخیر یا افزایش دما به وجود می‌آیند که باعث کاهش انحلال‌پذیری مواد معدنی می‌شود. شایع‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• کربنات کلسیم (CaCO₃): متداول‌ترین نوع رسوب که در دمای بالا به شدت رسوب می‌کند.

• سولفات کلسیم (CaSO₄): در آب‌های سخت یافت می‌شود و در دمای بالا نیز پایدار است.

• سیلیس (SiO₂): به‌ویژه در دیگ‌های بخار مشکلات زیادی ایجاد می‌کند؛ سخت و به‌سختی پاک می‌شود.

2. رسوبات آلی:

• منشاء این رسوبات عمدتاً مواد آلی حل‌شده یا معلق در آب دریا هستند.

• شامل روغن‌ها، گریس، ترکیبات هیدروکربنی و پلیمرهای طبیعی می‌شود.

• در صورت وجود نشت روغن از تجهیزات، این رسوبات بیشتر دیده می‌شوند.

3. رسوبات زیستی یا زیست‌لایه:

• ناشی از رشد موجودات زنده مانند جلبک‌ها، باکتری‌ها، خزه‌های دریایی و صدف‌هاست.

• در مبدل‌های حرارتی که از آب دریا به‌عنوان منبع خنک‌کننده استفاده می‌شود، بسیار رایج است.

• باعث انسداد مسیر جریان و کاهش شدید انتقال حرارت می‌شود.

4. رسوبات خوردگی:

• محصولات ناشی از خوردگی فلزات تجهیزات حرارتی مانند زنگ آهن (اکسید آهن)، سولفیدها و سایر ترکیبات فلزی.

• این رسوبات معمولاً همراه با سایر رسوبات به سطوح می‌چسبند و با ایجاد لایه‌های ترکیبی، پاکسازی را دشوارتر می‌کنند.

5. رسوبات دریایی:

• شامل ذرات معلق در آب دریا مانند شن، گل‌ولای، نمک‌های نامحلول، پلانکتون‌های مرده و… هستند.

• این رسوبات معمولاً در صافی‌ها (فیلترها) و در نقاط ورودی سیستم دیده می‌شوند.

سیستم خنک کاری موتور کشتی:

برای خنک کاری موتور کشتی، به طور مستقیم از آب دریا استفاده نمی شود، زیرا آب دریا دارای املاح زیادی است که باعث ایجاد خوردگی تجهیزات دریایی می شود. نمک های معدنی مواد تشکیل دهنده محلول در آب دریا می توانند لایه ایی از رسوب را بر روی تجهیزات، لوله ها و دیگ های بخار ایجاد کند. ضایعات رسوبی روی بدنه، صفحه انتقال حرارت دیگ را تحت تأثیر قرار می دهد. بجای آب دریا، آب شیرین در اطراف موتور به گردش در میاید. که این آب توسط آب دریا خنک میشود. رسوبات ناشی از آب دریا، به طور کلی، موارد زیر را به دنبال دارد:

• کاهش عملکرد در خنک کاری موتور
• افزایش میزان سوخت کشتی
• وارد شدن دود بیشتر به اتمسفر
• آسیب به تجهیزات

روش های شستشو و رسوب زدایی تجهیزات دریایی

رسوب زدایی تجهیزات دریایی را می توان به صورت های مکانیکی، الکترونیکی یا با استفاده از مواد شیمیایی انجام داد. در بخش زیر، هر کدام از این روش ها به تفکیک ارائه شرح داده می شود:

الف) رسوب زدایی مکانیکی:

بدیهی است که رسوب زدایی مکانیکی زمان زیادی می‌برد، زیرا مستلزم جدا کردن تجهیزات دارای رسوب است. نکته دیگر تعویض واشر و مهر و موم بوده که هزینه های زیادی در بر دارد. علاوه بر این، در رسوب زدایی مکانیکی ممکن است تمامی رسوبات از بین نرود.

ب) رسوب زدایی شیمیایی:

با رسوب زداهای شیمیایی می توانید تجهیزات دریایی را در محل تمیز کنید. حجم کار و زمان خرابی را کاهش دهید. عملیات رسوبزدایی شیمیایی باعث صرفه جویی در هزینه ها خواهد شد.

یک رسوب زدای شیمیایی در شستشوی تجهیزات دریایی، باید ویژگی های زیر را داشته باشد:

• میزان خوردگی محلول رسوبزدا بر روی تجهیزات: در اسید شویی تجهیزات دریایی، محلول رسوبزدا، علاوه بر حذف رسوب، باید اثرخوردگی پایینی داشته باشد و به مهر و موم یا واشر سیستم آسیب نرساند.
• به راحتی آبکشی شود: فقط باید به شستشوی سریع با آب نیاز داشته باشد تا محصول خارج شود و هیچ اثری از آن باقی نماند.
• توانایی در حذف مواد دیگر: یک رسوب زدا همچنین باید، مواد دیگری برای حذف روغن، زنگ زدگی، سیلیس شل شده و سایر مواد نامطلوبی که اغلب با رسوبات مخلوط می شوند، داشته باشد.
• زمان اثر و میزان اثربخشی محلول رسوبزدا: در کمترین زمان ممکن و با اثر بخشی بالا بتواند، رسوب زدایی تجهیزات دریایی را انجام دهد.

ج) رسوب زدایی الکترونیکی:

رسوب زدایی تجهیزات حرارتی شناورهای دریایی با استفاده از امواج الکترومغناطیس، کمک شایانی به ذخیره انرژی و کاهش آلودگی های زیست محیطی می کند. در این روش، دستگاه رسوبزدای الکترونیکی، بر روی لوله های ورودی به مبدل حرارتی یا سیستم خنک کاری موتور کشتی، نصب می شود. دستگاه نصب شده با ایجاد یک فرکانس مشخص بر روی لوله ها، و تغییر شکل دادن رسوبات هنگام تشکیل، باعث حذف آسان رسوبات در داخل لوله های خنک کاری موتور کشتی می شود.

اسید شویی و رسوب زدایی تجهیزات دریایی:

اکثر پاک کننده های بدنه فایبرگلاس قایق ها و کشتی ها، از اسید اگزالیک، فسفریک یا سیتریک برای از بین بردن لکه ها و رسوبات از سطح زیرین قایق استفاده می کنند. اما گاهی اوقات انباشته شدن رسوبات آنقدر شدید است که به اسید قوی تری نیاز است. هیچ‌کدام از اسیدهای مورد استفاده در اسید شویی تجهیزات دریایی، باعث ایجاد زنگ زدگی روی فولاد ضد زنگ نمی‌شوند.

رایج ترین اسید مورد استفاده در، اسید شویی تجهیزات دریایی، هیدروکلریک اسید است، که با نام اسید موریاتیک نیز شناخته می شود. اسید رقیق شده مستقیما روی رسوبات، لجن و زنگ زدگی ها اعمال می شود، به آن زمان داده می شود تا اثر کند و سپس شستشو داده می شود. در جایی که باقیمانده ها مقاوم هستند، ممکن است به مقادیر بالاتری از اسید نیاز باشد یا ممکن است باقیمانده به صورت مکانیکی خراشیده شود.

کلام آخر:

رسوب زدایی تجهیزات دریایی، نقش بسزایی در کاهش هزینه ها از جمله مصرف سوخت، نگهداری تجهیزات و شستشو دارد. روش های رسوب زدایی از تجهیزات دریایی، همانند سایر دستگاه ها، به شکل های الکترونیکی، مکانیکی و شیمیایی امکان پذیر است. انتخاب روش و ماده‌ی مناسب برای رسوب‌زدایی بسیار حیاتی است. استفاده از محلول‌های رسوب‌زدا با pH کنترل‌شده و افزودنی‌های ضدخوردگی می‌تواند ضمن حفظ سلامت فلزات، عملیات پاک‌سازی را با کارایی بالا انجام دهد. همچنین توجه به نوع رسوبات (آلی یا معدنی) در انتخاب شوینده‌ی مناسب نقش کلیدی دارد. محصول دسکالین آرال شیمی، یک محلول اسیدی قوی با ترکیباتی ضدخوردنده است. زمان اثر و میزان اثربخشی محلول رسوبزدای دسکالین کوتاه و موثر است و به طور رضایت بخشی برای رسوب زدایی و شستشوی تجهیزات دریایی، استفاده می شود.

⇐ بروزرسانی در اردیبهشت 1404