مهمترین بیماری های کلزا

کلزا، با نام های دیگر دانه روغنی یا کانولا، محصول بسیار ارزشمندی است که برای روغن آن کشت می شود. بنا به گزارش ایرنا و به نقل از وزرات جهاد کشاورزی در مهر سال 1402، از افزایش دو برابری سطح زیر کشت کلزا در کشور خبر داد و هدف گذاری کاشت آن را تا ابتدای سال 1403، بالغ بر 200 هزار هکتار تخمین زد. متأسفانه، مانند بسیاری از گیاهان زراعی دیگر، کلزا نیز می تواند مستعد ابتلا به تعدادی از بیماری های ناشی از قارچ ها، ویروس ها و سایر عوامل بیماری زا باشد. این بیماری ها می توانند عملکرد و کیفیت محصول را به میزان قابل توجهی کاهش دهند. در این مقاله، نخست به بررسی انواع بیماری های کلزا می پردازیم و سپس منحصرا به روش های درمان بیماری قارچی فوما با استفاده از محصول قارچکش اگروسیب می پردازیم.

همچنین بخوانید:

♣  آفات و بیماری توت فرنگی

♣ آیا بیماری های قارچی هندوانه را می شناسید؟

انواع بیماری های کلزا (دانه روغنی)

بیماری های کلزا متنوع هستند و هر یک دارای علائم خاص هستند. در بخش بعد به بررسی این بیماری ها می پردازیم:

1. پوسیدگی اسکلروتینیایی

این پوسیدگی بر اساس علائمی که در گیاه ایجاد می کند نام های مختلفی دارد. مثلاً به عنوان های پوسیدگی سفید، بلایت ساقه شانکر ساقه نیز شناخته می شود. بیماری فوما در واقع همان شانکر ساقه است. این پوسیدگی در شرایط طبیعی سبب آلودگی ساقه می شود و همه اندام های هوایی گیاه مورد حمله قرار می گیرد. یک سری لکه های کشیده آبسوخته روی ساقه ایجاد می شود. زمانی که لکه ها دور تا دور ساقه را احاطه می کنند بخش های بالاتر از لکه پژمرده می شود.

2. سفیدک پودری

علائم این بیماری به صورت یک سری لکه های آردی سفید و کثیف است که در برگ های پایینی گیاه دیده می شود. در برخی شرایط محیطی این لکه ها افزوده می شود و به هم متصل شده و همه ساقه ها و برگ ها را می پوشاند.  بوته هایی که شدیداً دچار آلودگی شده اند ضعیف می شوند.

3. شانکر سیاه

اگر در مورد علائم این بیماری صحبت کنیم در واقع در ابتدا یک سری لکه های سفید خاکستری روی برگ ها دیده می شود و بعد از مدتی کنیدیوم های قارچ نیز به صورت نقاط سیاه در وسط لکه ها دیده می شوند. اولین علائم برگی اغلب در ماه های آبان تا آذر در مزارع کلز دیده می شود.

4. سوختگی آلترناریایی کلزا

این لکه های سیاه یا سوختگی در شرایط مرطوب که هوا گرم است بیشتر شایع است. به طوری که یک سری اسپورهای قارچ به شکل هوا آزاد سبب ایجاد آلودگی می شود و روی بخش های مختلف گیاه علائم ایجاد می شود. لکه های سیاه روی برگ های اولیه و پایینی کلزا تشکیل می شود و بخش مهمی از رویکرد آن است. به طور کلی توسعه بیماری در این زمینه در فصل زمستان بسیار کم است.

5. بیماری فوما در کلزا

بیماری فوما در کلزا، در واقع همان بیماری ساق سیاه کلزا یا شانکر ساقه است. این بیماری در سبزیجات بسیار دیده می شود. اولین علائم برگی در ماه های آبان تا آذر در مزارع کلزا دیده می شود به طوری که روی برگ ها یک سری لکه های سفید خاکستری دیده می شود. در واقع پیکنیدیوم هایی بر برگها ایجاد می شود که منبع جدید آلودگی هستند. زمانی که باران می باید قطرات باران سبب می شود که این آلودگی بر روی برگ های آلوده دیگر نیز پخش شود و سبب می شود که علائم بیماری توسعه یابد و در اواخر اسفند ماه نیز بیماری به تدریج از برگ به ساقه گسترش می یابد و روی ساقه ها یک سری لکه های کشیده و سفید خاکستری با حاشیه های سیاه دیده می شود. بیماری قارچی فوما سبب قطع آوندها می شود و از محل آلودگی خوابیدگی ایجاد می کند.

همچنین بخوانید:

♣ مقالات مرتبط: مهمترین آفات و بیماری سیب زمینی

♣ مقالات مرتبط: انواع بیماری های  برنج

ویژگی های قارچ فوما

عامل بیماری فوما در تمام فصل زراعی سبب می شود که گیاه مورد حمله قرار بگیرد و قسمت های کولتیدون، برگ و ساقه و ریشه و حتی غلاف ها را آلوده می کند. سایر ویژگی های آن به شرح زیر است:

• آسکوسپور هایی که از روی کلزا ایجاد می شود سبب می شود که منبع مهم آلودگی باشند. یکی از موضوعات بسیار مهم در ایجاد این بیماری این است که علاوه بر نژاد پاتوژن ها، یک تطابق زمانی در آزاد شدن آسکوسپورها با مرحله حساس رشد گیاه در نظر گرفته می شود.
• پس از اولین بارندگی پاییزی اولین اندام بیماری قارچی فوما ظهور پیدا می کند.
• آسکوسپورها روی کوتیلدون ها قرار می گیرد و جوانه می زنند و نهایتاً از طریق استماتها و زخم ها وارد گیاه می شوند. این رویکرد سبب می شود که فضای بین سلولی و سلول های مزوفیل اشغال شود. اولین علائم این بیماری در طی چندین روز ظاهر می شود. سطح آلودگی برای برگ های بذری در دمای 5 الی 20 درجه سانتی گراد بیشتر می شود و حساسیت در مرحله 6 برگی نیز افزایش می یابد.

علائم بیماري فومای کلزا

علائم بیماری فوما ممکن است که در همه اندام های هوایی گیاه ظاهر شود. در واقع اگر در مرحله گیاهچه باشد، علائم بیماری قارچی فوما در ابتدا روی کوتیلدون ها ظاهر می شود که به صورت یک سری لکه های گرد نامنظم هستند و رنگ سفید تا خاکستری دارند و دارای نقاط سیاهی هستند. علائم برگی بیماری فوما به صورت لکه های گرد تا بی شکل است به طوری که رنگ لکه ها در بخش مرکزی سفید تا خاکستری شده و برای بخش حاشیه ها معمولاً بنفش هستند.

بر روی لکه ها یک سری نقاط سیاه رنگ ظاهر می شود که مشهور به پیوندهای قارچ هستند. علائم بیماری موجب ایجاد یک سری لکه ها در ساقه به صورت شانکر می شود. اندازه و سایز شانکرها افزایش می یابد و در نهاییت سبب می شود که دور تا دور ساقه خراب و خسارت زیادی وارد شود.

زمان و مکان های بروز بیماری قارچی فومای کلزا

پس از اولین بارندگی پاییز اندام های قارچی فوما ظاهر می شوند و بنابراین کاهش دما استارت این بیماری است. عامل بیماری پس از اینکه برداشت محصول صورت گرفت، روی بقایای کلزا باقی می مانند و این رویکرد سبب می شود که حالت ساپروفیت شدیداً فعال شود. اگر شرایط نامساعد باشد، قارچ به صورت میسلیوم پایدار خواهد ماند. در صورتی که شرایط مرطوب باشد بیماری قارچی فوما روی بخش های باقی مانده گیاه، سودوتسیوم ها تشکیل می دهد که در واقع منبع اصلی بقای قارچ هستند. پایداری پاتوژن ها روی بقایای کلزا تا 5 سال نیز ماندگار هستند.

علل بروز بیماری فوما در کلزا

بیماری فوما در کلزا یک نوع آفت است که نیاز به کنترل دارد. علل اصلی بروز این بیماری مشخص نیست اما به طور کلی هر جا رطوبت زیاد باشد می توان انتظار بروز بیماری فومای کلزا را داشت. در ابتدا، این بیماری به صورت جوش و تاول های سیاه رنگ نمود پیدا می کتد و پیشرفت بیماری، منجر به مرگ گیاهچه می گردد.

روش های کنترل بیماری قارچی کلزا (روش های شیمیایی و طبیعی)

برای اینکه روش های کنترل بیماری قارچی کلزا ارزیابی شود نیاز است که مهمترین منبع آلودگی بررسی شود. در واقع بقایای کلزای آلوده سال قبل مهمترین منبع آلودگی محسوب می شود. روش های کنترل بیماری قارچی کلزا به شرح زیر است:

پس یکی از روش های کنترل طبیعی بیماری فوما این است که گاه و کلش ها از بین بروند. مثلاً می توان آن ها را به واسط شخم عمیق خاک نمود و یا پروسه سوزاندن آنها را فراهم سازد.

• یکی از روش های طبیعی برای کنترل بیماری فومای کلزا این است که مزرعه به مدت 10 روز غرقاب شود و این رویکرد تا ح زیادی فومای کلزا را کاهش می دهد.
• یکی از روش های دیگر کنترل بیماری فومای کلزا این است که با علف های هرز مبارزه صورت بگیرد. در واقع نقش علف های هرز در رشد بیماری فوما بسیار زیاد است.
• تاریخ کشت موضوع بسیار مهمی است. این موضوع را باید در نظر بگیریم که مزارع زود کشت معمولاً آلوده تر از مزارع دیر کشت هستند (این موضوع در سه سال اخیر ارزیابی می شود). در این حالت، رعایت 50 کیلومتر فاصله کشت بسیار مهم است.
• کنترل بیماری فومای کلزا به روش شیمیایی نیز وجود دارد که می توان از قارچ کش کاربوکسین تیرام، رورال تی اس و همینطور قارچ کش تبوکونازول استفاده کرد.

خسارت های ناشی از بیماری فوما

خسارات ناشی از بیماری فومای کلزا، بر روی حجم زیادی از گیاهان رویت می شود. سپس، این بیماری به سرعت کل گیاهان مزرعه را درگیر می کند و پخش می شود. این رویکرد برای سال های آینده نیز ادامه دار است و موجب خسارت های مالی شدیدی می گردد.

انواع قارچ کش برای از بین بردن بیماری فوما

یکی از قارچ کش هایی که برای از بین بردن بیماری فومای کلزا استفاده می شود، سایپروکونازول است که می بایست با کاربندازیم به میزان یک لیتر در هزار ترکیب شود. اضافه کردن مخلوط بنومیل و تیرام نیز سبب می شود آپوتسیوم ها کاهش یابند و همینطور سبب تاخیر در خارج شدن آپتوس یونها از خاک می شود. تاثیر رونیلان، در مراحل مختلف رشد کلزا می تواند بیماری را تا حدی کنترل کند و سبب افزایش محصول شود.

نکات مهم در کاشت کلزا

 بیماری قارچی فومای کلزا در صورت کنترل آسیب کمتری می رساند. رعایت نکات زیر می تواند در کنترل این بیماری، بسیار موثر باشد:

• بهتر است از بذر سالم و تایید شده برای کاشت کلزا استفاده شود تا از انتقال بیماری به مناطق غیر آلوده تا حد زیادی جلوگیری صورت بگیرد.
• همینطور می تواند به واسطه ضدعفونی کردن بذر با سموم قارچ کش نیز جلوی آلودگی های اولیه بیماری قارچی فوما را گرفت.
• در کشت کلزا نیاز است که تناوب زراعی رعایت شود و بسترسازی مناسب صورت بگیرد و کاشت نیز به صورت به موقع باشد.
• می بایست میزان بذر نیز رعایت شود و علف کش ها پیش از کاشت استفاده شوند. تغذیه مناسب گیاه از دیگر نکات مهم در خصوص کاشت کلزا محسوب می شود. مثلا می توان از ردیف کارها استفاده کرد تا کشت یکنواخت صورت بگیرد.
• همچنین، شرایط برای کاشت کلزا می بایست به صورتی باشد که احداث زهکش ها در اراضی آبگیر صورت بگیرد و به صورت هفتگی از مزارع کلزا بازدید شود.

کلام آخر

آرال شیمی، با عرضه محصولات ارگانیک و دوستدار محیط زیست، در زمینه کشاورزی اقدام به تولید محصولاتی نموده است که جایگزین آفت کش و سموم رایج در کشاورزی هستند. برتری این محصولات به نسبت سموم و قارچ کش های مرسوم، علاوه بر مقرون به صرفه بودن، عدم اثرگذاری منفی بر محیط زیست است. این محصولات هیچ گونه باقی مانده ای از خود در طبیعت به جای نمی گذارند. به همین منظور، برای داشتن محیط زیستی پایدار، جایگزین نمودن محصولات ارگانیک همچون پراکسیدین کشاورزی و اگروسیب ویژه کشاورزی و گلخانه بسیار حیاتی می باشد.

⇐ بروزرسانی در خرداد 1403