7 بیماری شایع استخر پرورش میگو

میگو از جمله آبزیان پرورشی پرطرفدار در سطح جهان به شمار می‌رود و پرورش آن می‌تواند سود اقتصادی قابل‌توجهی به همراه داشته باشد. با این وجود، در دو دهه اخیر، گسترش بیماری‌ها باعث افت شدید تولید و ایجاد مشکلات فراوان برای فعالان این حوزه شده است. عوامل بیماری‌زا در میگو می‌توانند شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌های تک‌یاخته‌ای باشند. انتخاب محل مناسب برای احداث مزارع پرورش میگو اهمیت زیادی دارد؛ چرا که این فعالیت نیازمند شرایط اقلیمی خاصی همچون آب‌وهوای گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری و بهره‌مندی از نور خورشید در طی روز است. بر همین اساس، نواحی جنوبی کشور به دلیل برخورداری از چنین ویژگی‌هایی، گزینه‌ای مناسب برای پرورش میگو محسوب می‌شوند. در این نوشتار، به بررسی بیماری های استخر پرورش میگو و مشکلات پرورش میگوی جنوب خواهیم پرداخت.

همچنین بخوانید:

♣ بهداشت و بیماری های آبزیان

♣ چرا استخرهای پرورش ماهی و میگو ضدعفونی می شوند؟

انواع بیماری میگو و روشهای کنترل آن

موارد نامبرده جزو بیماری های شایع در پرورش میگو است، که با رعایت اصول بهداشت و بیماری‌ها در مزارع پرورش میگو، می توان از بروز آن ها و ایجاد خسارت جلوگیری نمود. بیماری های استخر میگو شامل موارد زیر است:

• بیماری مدفوع سفید (WFD)
• بیماری ویروسی لکه سفید میگو (WSSV)
• بیماری نکروز حاد عفونی پانکراس میگو (INP)
• بیماری مرگ زودرس میگو (EMS)
• بیماری نکروز عضلات میگو
• بیماری سر زرد میگو
• بیماری تورآ در میگو ( بیماری دم قرمز)

الف) بیماری مدفوع سفید:

این بیماری، یکی از رایج ترین بیماری های استخر میگو است. یکی از علائم بیماری مدفوع سفید در میگو، تغییر رنگ روده است. در مقایسه با یک میگو معمولی، روده به جای رنگ قهوه ای تیره، سفید کم رنگ است. مدفوع دفع شده توسط میگو نیز شناورتر از حد معمول است زیرا مدفوع سفید به سطح حوضچه شناور می شود. اسکلت بیرونی میگوهای آلوده شل می شود و رنگ تیره روی آبشش ها دیده می شود. بیماری مدفوع سفید با بسیاری از عوامل محیطی مانند کیفیت پایین آب، تجمع لجن کف حوضچه و شکوفه های پلانکتون مرتبط است.

ب) بیماری لکه سفید میگو:

بیماری لکه سفید میگو که یکی از بیماری های استخر میگو به حساب می آید، یک عفونت ویروسی بسیار مسری است که سخت پوستان را تحت تأثیر قرار می دهد. عامل بیماری لکه سفید میگو، یکی از بزرگترین ویروس های جدا شده از میگو به نام باکولوویروس است. این ویروس به شکل تخم مرغی تا میله ای متغیر بوده و دارای یک زائده دم مانند در انتهای خود می باشد. وجود این بیماری، یکی از مشکلات پرورش میگوی جنوب کشور است.

نشانه‌های بیماری لکه سفید میگو:

از جمله علائم ظاهری بیماری لکه سفید میگو، می توان به لکه‌های سفید روی اسکلت بیرونی اشاره کرد، که اندازه‌های آن به قطر 3میلی متر قابل مشاهده است. سایر علائم آن شامل بی حالی، کاهش ناگهانی مصرف غذا، تغییر رنگ قرمز بدن و زائده ها و شل شدن کوتیکول است. با این حال، لکه های سفید در واقع نشانه قابل اعتمادی برای تشخیص بیماری نیستند. زیرا این لکه ها می توانند توسط عوامل محیطی مانند pH بالای آب یا حتی برخی از باکتری های دیگر نیز ایجاد شوند. میگوهای تحت تاثیر این بیماری، از دست دادن اشتها و شنای غیرعادی از خود نشان می دهند.

روش های انتقال بیماری لکه سفید میگو:

بیماری لکه سفید میگو، یکی از بیماری های استخر میگو است که عمدتا از طریق حرکت حیوانات آلوده یا آب آلوده منتقل می شود. پرندگانی که از حیوانات آلوده تغذیه می کنند و آنها را جابجا می کنند می توانند این بیماری را گسترش دهند. حشرات و تجهیزات آلوده نیز در گسترش بیماری لکه سفید میگو نقش دارند. آب دریایی آلوده به ویروس 3 تا 4 روز حاوی بیماری ویروسی لکه سفید میگو است.

تاثیر دمای هوا بر بیماری لکه سفید میگو:

کاهش دما در بروز و افزایش بیماری لکه سفید میگو نقش بسزایی دارد. ویروس بیماری لکه سفید میگو در دمای زیر 28 درجه سانتی گراد، فعال است و به سرعت تکثیر پیدا می کند.

روش های کنترل و پیشگیری بیماری لکه سفید میگو:

تعدادی راهکار جهت برطرف کردن مشکلات پرورش میگوی جنوب به ویژه بیماری لکه سفید، به شرح زیر است:

1) ضدعفونی کردن آب خروجی هچری:

آب های خروجی هچر ها قبل از خروج باید ضدعفونی شوند، زیرا ممکن است قبل از خروج حاوی ویروس بیماری لکه سفید میگو باشند و هچر های دیگر را آلوده کنند. ضدعفونی کردن آب خروجی هچری یکی از راه های پیشگیری بیماری لکه سفید میگو است.

2) استفاده از سیستم بسته:

آب باید قبل از مصرف در مزارع پرورش میگو، ضدعفونی شود تا ویروس ها و میکروارگانیسم های مضر از بین بروند. به طور کلی آب دریا مستقیما نمی تواند برای پرورش میگو در مزارع استفاده گردد. بدین منظور، برای از بین بردن عوامل بیماریزا و ناقلین در هنگام آماده سازی، آب دریا قبل از استفاده، با استفاده از گندزدا های مطمین، ضدعفونی و بعد مورد مصرف قرار می گیرد.

3) ضدعفونی کردن آب خروجی استخر پرورش میگو:

آب های خروجی استخر های پرورش میگو، باید قبل از ریختن به دریا، با استفاده از گندزدا های مجاز ضدعفونی شوند. ضدعفونی کردن آب خروجی استخر پرورش میگو، شامل چند مرحله است: 1) رسوب گیری 2) اکسیژن زدایی 3) ‌فیلتراسیون شنی و بیولوژیکی که باعث کاهش مواد آلی و مواد مضر می شود. اگر استخر پرورش میگو به بیماری لکه سفید میگو دچار شود، باید میگو های مرده و آب آلوده تا 7 روز تخلیه شوند. بعد از تخلیه با استفاده از ضدعفونی کننده داموسیب می توان، کف و دیواره استخر را ضدعفونی کرد و هر گونه ویروس و آلودگی را از بین برد.

4) مدیریت بهداشت وبیماریهای میگو:

مدیریت بیماری و بهداشت محیط، یکی از راهکارهای جلوگیری از شیوع بیماری است. با مدیریت کنترل بیماری‌ها و تشخیص سریع می توان از بیماری های استخر میگو و خسارات و هزینه های اضافی جلوگیری می شود.

ج) بیماری نکروز حاد عفونی پانکراس میگو:

بیماری نکروز حاد عفونی پانکراس میگو یک بیماری ویروسی شاه میگوی آب شیرین و یکی از عمده ترین مشکلات پرورش میگوی جنوب است. این بیماری توسط ویروس نکروز عفونی پانکراس، که عضوی از خانواده Birnaviridae است، ایجاد می شود. از علائم بالینی این بیماری: تورم شکم، بی اشتهایی، شنای غیرطبیعی، تیره شدن پوست و آسیب داخلی (نکروز ویروسی) به پانکراس و مخاط غلیظ در روده اغلب وجود دارد.

د) بیماری مرگ زودرس میگو:

بیماری نکروز حاد کبدی پانکراس (AHPND)، یا سندرم مرگ زودرس (EMS)، توسط یک عامل باکتریایی ایجاد می شود و یکی از مهم ترین بیماری های استخر میگو است. از راه دهان منتقل می شود، دستگاه گوارش میگو را کلونیزه می کند و سمی تولید می کند که باعث تخریب بافت و اختلال در عملکرد اندام گوارشی میگو به نام هپاتوپانکراس می شود. EMS زمانی در حوضچه های پرورش میگو ظاهر می شود که pH به 8.5-8.8 افزایش یابد.

ه) بیماری نکروز عضلات میگو:

بیماری نکروز عضلات میگو، اغلب منجر به ظهور ضایعات سفید مات در عضله دم در پاسخ به عوامل محیطی مانند کمبود اکسیژن، تغییرات ناگهانی دما، شوری یا استرس های دیگر می شود. هیپوکسی شدید، کمبود اکسیژن در بافت، می تواند در مرحله پایانی بسیاری از بیماری های عفونی رخ دهد و منجر به نکروز عضلات شکم شود. ماهیچه های سفید در میگو همچنین می تواند ناشی از عفونت های پیشرفته توسط میکروسپوریدین های متعلق به جنس (آمسون) و (آگماسوما) یا کمبود سلنیوم در رژیم غذایی باشد.

و) بیماری سر زرد میگو:

یکی دیگر از بیماری های پرورش میگو، بیماری سر زرد میگو است، که به دلیل زرد شدن قسمت جلویی و سر میگو به این اسم نامگذاری شد. ویروس سر زرد (YHV)، یک پاتوژن بسیار خطرناک است که می تواند در عرض چند روز پس از اولین علائم بیماری در یک حوضچه باعث مرگ 100٪ آبزیان شود. میگو های مبتلا به ویروس، به مدت 2 روز بی رویه غذا می خورند، سپس تغذیه آن ها متوقف و در کناره های استخر به پهلو شنا می کنند. قبل از مرگ، هپاتو پانکرس آن ها به رنگ زرد تغییر می کند.

ز) بیماری تورآ در میگو ( بیماری دم قرمز):

بیماری تورآ در میگو، یکی از مخرب ترین بیماری های استخر میگو است که صنعت پرورش میگو را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد. ویروس این بیماری در عرض دو تا چهار هفته بعد از ذخیره‌سازی پست لارو، باعث بیماری می شود و بیشتر در زمان پوست‌اندازی میگو مشاهده می‌گردد. شدت بیماری، قبل از پوست‌اندازی اتفاق می‌افتد. میگو های مبتلا به این بیماری ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر را نشان دهند. هرچند ممکن است در غیاب هیچ علامتی، بیماری همچنان وجود داشته باشد.

علائم بیماری تورآ در میگو عبارتند از:

• بی حالی
• توقف تغذیه
• حیواناتی که در هنگام مرگ در لبه استخر جمع می شوند.
• افزایش ناگهانی حضور پرندگان دریایی در حال ماهیگیری در استخرها
• شروع ناگهانی مرگ و میر بالا در میگوهای پس از لارو یا جوان
• پوسته نرم

روش های درمان بیماری های میگو

پیشگیری و درمان بیماری‌های میگو در استخرهای پرورشی، نیازمند تشخیص دقیق، اقدامات پیشگیرانه و درمان‌های هدفمند است. چون بسیاری از بیماری‌های میگو قابل درمان کامل نیستند، تمرکز بر پیشگیری و کنترل شیوع اهمیت بیشتری دارد. در ادامه، به روش‌های اصلی درمان و مدیریت بیماری‌ها در استخرهای پرورش میگو می پردازیم:

• بهبود کیفیت آب و مدیریت محیط

کاهش تراکم میگو برای کاهش استرس و انتقال بیماری، استفاده از هوادهی مناسب برای بهبود اکسیژن و کاهش گازهای سمی، کنترل pH، شوری، آمونیاک، نیتریت و دما به‌صورت روزانه و تعویض جزئی و منظم آب برای جلوگیری از تجمع عوامل بیماری‌زا از مهم ترین عوامل کنترل بیماری های میگو در استخرهای پرورشی است.

• ضدعفونی و اصلاح بستر استخر

ضدعفونی کردن استخر با آهک زنده (CaO) قبل از ذخیره‌سازی میگو با استفاده از ترکیباتی مثل کلر، فرمالین یا یدوفور در دوز کنترل‌شده برای ضدعفونی (در زمان خالی بودن استخر) رایج است. هرچند به دلیل سرطان زا بودن فرمالین، توصیه می شود از گندزداهای ارگانیک و ایمن برای آبزیان همچون پراستیک اسید، استفاده شود.

• تغذیه تقویتی و مکمل‌ها

افزودن پروبیوتیک‌ها، آنزیم‌ها و مولتی‌ویتامین‌ها به خوراک جهت افزایش ایمنی و استفاده از تقویت‌کننده‌های ایمنی مانند بتاگلوکان یا عصاره گیاهان دارویی، می تواند در پیشگیری از بیماری های میگو، موثر باشد.

•  استفاده از پروبیوتیک و زیست‌فناوری

استفاده منظم از پروبیوتیک‌های آبی (باکتری‌های مفید) برای کاهش پاتوژن‌ها در آب و بستر محیط استخر را تثبیت می‌کنند.

• درمان‌های خاص برای بیماری‌های خاص

بیماری‌های ویروسی درمان خاصی ندارند. فقط قرنطینه و حذف منابع آلوده می تواند از شیوع بیماری ها جلوگیری کند. جهت بیماری‌های باکتریایی، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های مجاز دامی در خوراک، زیر نظر دامپزشک توصیه می شود. جهت درمان  بیماری‌های انگلی مانند سفیدک، استفاده از داموسیب برای حمام‌دهی گروهی توصیه می شود.

کلام آخر:

در حال حاضر، پرورش میگو با چالش‌هایی نظیر بیماری لکه سفید، بیماری نکروز حاد عفونی پانکراس و بیماری سر زرد روبه‌روست که همگی به عنوان مشکلات پرورش میگوی جنوب شناخته می‌شوند. این بیماری‌های پرورش میگو که عمدتاً منشأ ویروسی دارند، فاقد درمان قطعی بوده و بهترین راه مقابله با آن‌ها، اقدامات پیشگیرانه و کنترل دقیق است. به همین دلیل، ضدعفونی کردن حوضچه‌ها، استخرها و تجهیزات در مرحله آماده‌سازی از اهمیت بالایی برخوردار است تا از شیوع بیماری‌های استخر میگو جلوگیری شود. در همین راستا، صنایع آرال شیمی با تولید ضدعفونی‌کننده فودگرید داموسیب، نقش مؤثری در پیشگیری و کنترل بیماری‌های رایج در صنعت پرورش میگو ایفا کرده است.

 ⇐ بروزرسانی در خرداد 1404