باکتری اشریشیا کلی: علائم، پیشگیری و درمان

باکتری اشریشیا کلی (E. coli) به‌طور طبیعی در روده انسان‌ها و بسیاری از حیوانات وجود دارد و اغلب نقشی مفید در فرآیند گوارش ایفا می‌کند. با این حال، برخی انواع بیماری‌زا می‌توانند باعث بروز مشکلاتی مانند اسهال، عفونت‌های ادراری، ذات‌الریه و حتی مسمومیت‌های غذایی شدید شوند. این گونه‌های مضر ممکن است از طریق مصرف آب یا غذای آلوده، تماس مستقیم با حیوانات یا تماس با افراد آلوده منتقل شوند. در این مطلب به بررسی نشانه‌های ابتلا به این باکتری، راه‌های سرایت آن و همچنین روش‌های درمانی مؤثر پرداخته خواهد شد.

همچنین بخوانید:

♣ ضدعفونی کننده گلوتارآلدئید و کاربردهای آن

♣ ترکیبات آمونیوم چهار تایی و کاربرد آن در صنایع دام و طیور

اشریشیا کلی چیست؟

اشریشیا کلی یا E.Coli یکی از انواع پاتوژن ها و نوعی باکتری گرم منفی و بی‌هوازی اختیاری از خانواده انتروباکتریاسه است که به‌طور طبیعی در روده انسان و بسیاری از جانوران زندگی می‌کند. اگرچه بیشتر سویه‌های این باکتری بی‌ضرر هستند و در فرآیند گوارش نقش دارند، اما برخی انواع بیماری‌زا می‌توانند باعث بروز عفونت‌های مختلفی مانند اسهال، عفونت مجاری ادراری، سپسیس، و حتی مننژیت در نوزادان شوند. این باکتری یکی از عوامل شایع در مسمومیت‌های غذایی است و توانایی بالایی در سازگاری با محیط‌های مختلف دارد.

ویژگی های اشریشیا کلی

اشریشیا کلی یا E.Coli یک باسیل گرم منفی روده ای است. در این بخش، خصوصیات باکتری اشرشیاکلی به صورت لیست وار ارائه می شود.

• اشریشیا کلی یک میله کوتاه گرم منفی (باکتری گرم منفی) مستقیم یا باسیل است.
• سلول های اشریشیا کلی میله های کوچکی به طول 2-1 میکرومتر با شعاع حدود 0.5 میکرومتر هستند.با این حال، اندازه با محیط متفاوت است و سلول‌هایی که سریع‌تر رشد می‌کنند بزرگ‌تر هستند.
• باکتری اشریشیا کلی فراوان ترین بی هوازی اختیاری در روده بزرگ و مدفوع است.
• زمان تولید (دوبرابر شدن) اشریشیا کلی 20 دقیقه است.
• ای کولی، تخمیر کننده لاکتوز است که کلنی های صورتی در آگارMacConkey ایجاد می کند (این ویژگی اشریشیا کلی را از سالمونلا و شیگلا که دو گونه از شایع ترین پاتوژن روده هستند، متمایز می کند).
• خواص آنتی ژنی: بیش از 1000 نوع آنتی ژنی اشرشیاکلی وجود دارد:
• آنتی ژن های دیواره سلولی (بیش از 150 نوع)
• آنتی ژنتاژکH (بیش از 50 نوع)
• آنتی ژن کپسولی (بیش از 90 نوع)

نحوه تشخیص باکتری اشرشیاکلی

بهداشت و ایمنی مواد غذایی یکی از نگرانی های اصلی در صنایع غذایی است و ایمنی میکروبیولوژیکی یک مشکل خاص است. اشریشیا کلی می تواند به عنوان یک شاخص برای حضور سایر باکتری های بیماری زا عمل کند و به راحتی در غذاهایی مانند مرغ، گوشت گاو و گوشت خوک تشخیص داده می شود. بنابراین، نحوه تشخیص باکتری اشرشیا کلی در غذاها، یکی از مفیدترین معیارهای بهداشتی است. به طور خلاصه انواع روش های زیر برای تشخیص سویه های ای کولی به کار می رود:

1. واکنش زنجیره ای PCR / پلیمراز
2. نانو ذرات طلا
3. سیتومتری فاز جامد
4. تعداد سلول های زنده

بیماری های ناشی از ای کولی در انسان

بیشتر انواع ای کولی ها بی ضرر هستند و حتی به سلامت دستگاه گوارش شما کمک می کنند. اما برخی از سویه های آن می توانند مشکلات جدی برای سلامتی انسان به وجود آوردند. برخی مواقع کمون باکتریوم کولی طولانی است و فرد مبتلا شده به سرعت متوجه بروز بیماری نمی شود. ای کولی و بیماری‌زایی آن در انسان شامل موارد زیر است:

• سویه تولید کننده سم شیگا ای کلی (STEC)، می توانند باعث بیماری شدید ناشی از غذا شوند. این بیماری عمدتا از طریق مصرف غذاهای آلوده مانند فرآورده های گوشت چرخ کرده خام یا نیم پز، شیر خام و سبزیجات خام و جوانه های آلوده به انسان منتقل می شود.
• در صورت خوردن غذای آلوده یا نوشیدن آب آلوده، برخی از گونه ها می توانند باعث اسهال شوند.
• عفونت مجاری ادراری ناشی از Coli: عفونت های دستگاه ادراری شایع ترین نوع عفونت باکتریایی است که امروزه تشخیص داده می شود. شایع ترین باکتری هایی که باعث ایجاد این عفونت ها می شوند، اشریشیا کلی هستند. بر اساس تحقیقات، باکتری  E. coli مسئول 65 تا 75درصد از عفونت های دستگاه ادراری است.

پیشگیری از ای کولی در انسان

پیشگیری و درمان بیماری ای کولای برای حفظ سلامتی حائز اهمیت است. ای کولی از طریق راه مدفوع یا دهانی پخش می شود، به این معنی که ذرات ریز ماده مدفوعی که حاوی باکتری  E. coli هستند توسط فرد معمولا از طریق غذا یا آب خورده می شوند و سپس بیمار می شوند. بیشتر بیماری های ناشی از غذا از طریق آن منتشر می شوند. در صورت عدم درمان و پیشگیری اشریشیا کلی، بیماری های ناشی از آن به سرعت گسترش یافته و می تواند خسارات جبران ناپذیری برای سلامتی انسان و حیوان داشته باشد.

• سرایت ای کولی بسیار سریع اتفاق می افتد. لذا برای مبارزه با شیوع باکتری coli، شستن دست ها بسیار مهم است.
• شستن آنها پس از استفاده از حمام، تعویض پوشک، قبل و بعد از تهیه غذا (مخصوصا گوشت خام) و پس از تماس با حیوانات بهترین راه برای جلوگیری از گسترش بیماری است.
• مقامات بهداشتی شیر و پنیرخام یا غیرپاستوریزه و گوشت خامی که آسیاب شده یا با سوزن نرم شده است را خطر بالایی برای انتشار باکتری اشریشیا کلی می دانند. گوشت های خام باید در دمای ایمن پخته شوند تا از کشته شدن باکتری ها اطمینان حاصل شود و برای کاهش خطر ابتلا به ای کولی و سایر بیماری های ناشی از غذا، لبنیات خام یا غیرپاستوریزه به هیچ وجه نباید مصرف شوند.
• همچنین باید سعی کنید از بلعیدن آب در مکان‌هایی که ممکن است به باکتری coli آلوده باشند، مانند استخرها، استخرهای کودک، پارک های آبی، دریاچه‌ها، نهرها و برکه‌ها، خودداری کنید.

درمان ای کولی در انسان

هیچ دارویی برای مصرف عفونت های ای کولی دستگاه گوارش وجود ندارد. آنتی بیوتیک ها برای درمان این عفونت مفید نیستند زیرا مقاومت آنتی بیوتیکی در ای کولی وجود دارد. استفاده از آنها می تواند شانس ابتلا به HUS را افزایش دهد. برخی از روش های درمان عفونت های ای کولی، شامل موارد زیر است:

• اگر علائم عفونت باکتری coli را دارید، مهم است که سعی کنید هیدراته بمانید. مراقبت های حمایتی برای کاهش احتمال کم آبی ضروری است. اگر مدفوع خونی دارید، آنقدر استفراغ می کنید که نمی توانید مایعات را پایین نگه دارید یا تب شدید دارید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
• اگر باکتری coli عامل نوع دیگری از عفونت مانند عفونت ادراری، عفونت خون یا عفونت تنفسی باشد، درمان شما احتمالا شامل آنتی بیوتیک خواهد بود.

بیماری ای کولای در طیور

عفونت‌های اشرشیا کلی، معمولا با سرکوب سیستم ایمنی یا مدیریت هفته در مرغداری ایجاد می‌شوند. همچنین می تواند از طریق آلودگی مدفوع و از طریق تخم های آلوده در هچری طیور پخش شود. اما عفونت‌ها معمولا توسط بیماری‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مانند بیماری بورس عفونی، بیماری مارک یا کم‌خونی مرغ ایجاد می‌شوند. ای کولی ماهیت فرصت طلبی دارد و در مواقع استرس به سرعت رشد می کند. در مرغداری ها مسیر انتقال بیماری در طیور از طریق پخش آلودگی مدفوع محتمل است.

پیشگیری از ای کولی در طیور

بهترین راه برای کاهش تأثیر احتمالی عفونت، کاهش میزان استرس محیطی و سلامتی بر روی پرنده است. از تهویه مناسب استفاده کنید تا بستر خشک بماند. غذا و آب کافی فراهم کنید تا همه پرندگان سیر شوند. کاهش قرار دادن پرندگان در معرض عوامل بیماری زا با انجام اقدامات ایمنی از جمله استفاده از مواد ضدعفونی کننده مناسب مخصوص مرغداری ها نیز در پیشگیری از ابتلا موثر است.

درمان ای کولی در طیور

باکتری اشرشیا کلی در درجات مختلف به درمان های آنتی بیوتیکی مانند تتراسایکلین ها و داروهای سولفا پاسخ می دهد. بسیاری از سویه ها به اینها مقاوم هستند، اما موفقیت درمانی متوسطی ممکن است حاصل شود. حتما پرندگان بیمار را در مدت درمان قرنطینه کنید تا سایر پرندگان نیز مبتلا نشوند. از آنجایی که درمان ها به طور کلی بی اثر هستند، پیشگیری، بهترین راه درمان است.

ضدعفونی کننده های موثر برای از بین بردن ای کولای در مرغداری:

در صنعت مرغداری، کنترل عوامل بیماری‌زا مانند باکتری اشرشیا کلی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این راستا، استفاده از ضدعفونی‌کننده‌هایی مانند دزوجرم، پراستیک اسید و فرمالین مورد توجه قرار گرفته است. مطالعات نشان داده‌اند که دزوجرم با ترکیب عوامل آمونیومی چهارظرفیتی و سورفکتانت‌ها، عملکرد قابل‌توجهی در کاهش بار میکروبی دارد.

پراستیک اسید به دلیل خاصیت اکسیدکنندگی قوی و تجزیه‌پذیری زیستی، یک گزینه ایمن و مؤثر محسوب می‌شود. در مقابل، فرمالین اگرچه دارای قدرت ضدعفونی‌کنندگی بالایی است، اما به دلیل سمیت بالا و خطرات زیست‌محیطی و بهداشتی، استفاده از آن با محدودیت‌هایی همراه است. مقایسه این سه ماده نشان می‌دهد که پراستیک اسید و دزوجرم می‌توانند جایگزین‌های مناسب‌تری برای فرمالین در کاهش آلودگی‌های باکتریایی به‌ویژه اشرشیا کلی در محیط مرغداری باشند.

کلام آخر:

اشریشیا کلی یک باکتری بسیار رایج در دستگاه گوارش و بخشی از فلور باکتریایی طبیعی است. مخزن اصلی این سویه های ای کولی حیوانات علف خوار به ویژه گاو است. ممکن است گوشت آن‌ها به دلیل روش‌های فرآوری نامناسب در طی کشتار توسط مواد مدفوع آلوده شود و مدفوع آنها ممکن است به سایر غذاها (مانند شیر، سبزیجات) و آب آلوده شود. محصول داموسیب صنایع آرال شیمی بر پایه پراستیک اسید، موجب از بین بردن باکتری اشریشیا کلی در کلیه محیط های نگاهداری دام و طیور و کشتارگاه ها می شود. از سوی دیگر محصولات آرال بنزال و آرال گلوتار بر پایه بنزآلکونیوم کلراید و گلوتارآلدئید نیز در مدت زمان کوتاه، قادر به حذف کلیه سویه های ای کلای هستند.

⇐ بروزرسانی در خرداد 1404