ضدعفونی کننده گلوتارآلدئید و کاربردهای آن

محلول ضدعفونی کننده گلوتارآلدئید، یک ترکیب شیمیایی ضدعفونی‌کننده و گندزدا با طیف اثر گسترده است که به‌طور گسترده در پزشکی، دامپزشکی، صنایع و کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده به‌ویژه به‌دلیل توانایی بالا در از بین بردن باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و اسپورها، در ضدعفونی ابزارهای حساس مانند تجهیزات جراحی، آندوسکوپ‌ها و سطوحی که امکان استریل کردن با حرارت را ندارند، کاربرد دارد. پایداری بالا، قدرت نفوذ مناسب و اثر سریع از ویژگی‌های مهم گلوتارآلدئید است که آن را به یکی از پرکاربردترین مواد ضدعفونی‌کننده تبدیل کرده است. در این مقاله، نخست به بررسی محلول ضدعفونی کننده گلوتارآلدئید به عنوان یک بایوساید قوی در صنایع مختلف می پردازیم و سپس ضدعفونی کننده آرال گلوتار، به عنوان یک انتخاب مناسب در صنعت دام و طیور معرفی خواهد شد.

همچنین بخوانید:

♣ ترکیبات آمونیوم چهار تایی و کاربرد آن در صنایع دام و طیور

♣ نقش و کاربرد فنل ها در مزارع دام و طیور

 گلوتارآلدهید چیست؟

گلوتارآلدئید، با فرمول شیمیایی C₅H₈O₂ یا OCH(CH₂)₃CHO، یک ترکیب آلی دو عاملی از دسته آلدهیدهاست که به صورت مایع شفاف، روغنی و با بوی تند و نافذ شناخته می‌شود. این ماده به دلیل دارا بودن دو گروه آلدهیدی، قابلیت انجام واکنش‌های متنوع شیمیایی را دارد و به‌ویژه با گروه‌های آمینی موجود در پروتئین‌ها واکنش داده و پیوندهای عرضی (Cross-linking) تشکیل می‌دهد؛ خاصیتی که آن را برای تثبیت بافت‌ها در میکروسکوپ الکترونی یا ضدعفونی مؤثر می‌سازد. محلول آبی گلوتارآلدئید بی‌رنگ و روغنی بوده و در تماس با آب به‌صورت جزئی پلیمریزه می‌شود و اولیگومرهایی ایجاد می‌کند که در کارایی آن نقش دارند. همچنین در دمای بالا فرآیند پلیمریزه‌شدن شدت می‌یابد و می‌تواند ساختارهای پلیمری پایداری ایجاد کند.

خواص فیزیکی و شیمیایی گلوتارآلدئید

گلوتارآلدئید معمولا به صورت محلول های آبی 2، 25 یا 50 درصد با pH اسیدی موجود است. در PH اسیدی، محلول گلوتارآلدئید یک ساختار حلقه درون مولکولی تشکیل می دهد که بیشتر پلیمریزه می شود. در pH قلیایی، گلوتارآلدئید پلیمریزه به مولکول های زنجیره بلند بدون ساختار حلقه می شود. قابل حل در آب، الکل، استر و بنزن است. سایر ویژگی ها به شرح زیر است:

مزایای استفاده از گلوتارآلدئید

استفاده از محلول‌های مبتنی بر گلوتارآلدئید به دلیل مزایای آن‌ها، که شامل خواص بیوسیدال عالی رایج است. یکی از مهمترین مزایای ضدعفونی کننده ها کنترل بیماری ها است. ضدعفونی‌ کننده‌ها می‌توانند میکروب‌ها و میکروارگانیسم‌هایی را که با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند، از بین ببرند. به عنوان مثال، انواع ضدعفونی کننده های فنولیک برای از بین بردن باکتری ها بسیار خوب هستند. سایر مزایای آن، فعالیت در حضور مواد آلی (20٪ سرم گاوی) و عملکرد غیر خورنده برای تجهیزات آندوسکوپی، دماسنج، لاستیک یا تجهیزات پلاستیکی است.

علاوه بر موارد فوق، گلوتارآلدئید دارای پایداری شیمیایی مناسبی است که باعث می‌شود در مدت زمان مشخصی پس از آماده‌سازی، خواص ضدعفونی‌کنندگی خود را حفظ کند. این ویژگی باعث می‌شود بتوان آن را در حجم بالا تهیه و ذخیره کرد، بدون آن‌که کارایی آن به سرعت کاهش یابد. همچنین دامنه اثر وسیع آن شامل انواع ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و اسپورها موجب شده است که در محیط‌های بیمارستانی، آزمایشگاهی و دام‌پروری به‌عنوان یک گزینه مطمئن و مؤثر مورد استفاده قرار گیرد.

عوارض و خطرات گلوتارآلدهید

معایب گلوتارآلدئید این است که یک محرک و حساس کننده قوی است و کارکنانی که با آن کار می کنند اغلب از سوزش بینی، چشم زخم و بثورات پوستی شکایت دارند. روش دستی برای تمیز کردن و ضد عفونی کردن آندوسکوپ ها با محلول گلوتارآلدئید به ناچار کارکنان را در معرض سطوح بالایی از بخار قرار می دهد. قرار گرفتن در معرض گلوتارآلدئید ممکن است علائم زیر را ایجاد کند: سوزش گلو و ریه، آسم و مشکل در تنفس، درماتیت، تحریک بینی، عطسه، خس خس سینه، سوزش چشم ها و التهاب ملتحمه.

به دلیل خطرات بهداشتی قابل توجه، استفاده از گلوتارآلدئید نیازمند رعایت دقیق دستورالعمل‌های ایمنی و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مانند دستکش، ماسک و عینک ایمنی است. همچنین توصیه می‌شود محل استفاده از این ماده دارای تهویه مناسب و ترجیحاً مجهز به سیستم‌های مکش بخار باشد تا از استنشاق بخارات سمی جلوگیری شود. در سال‌های اخیر، بسیاری از مراکز درمانی به دنبال جایگزین‌های ایمن‌تر مانند اورتوفتال‌آلدئید (OPA) یا پراستیک اسید رفته‌اند تا میزان تماس پرسنل با مواد شیمیایی خطرناک کاهش یابد.

کاربردهای گلوتارآلدهید

گلوتارآلدئید یک ماده شیمیایی تجاری است که عمدتا به عنوان ضدعفونی کننده و بیوسید استفاده می شود. کاربردهای متعددی در محیط های صنعتی، کشاورزی و پزشکی دارد. کاربردهای ضدعفونی کننده گلوتارآلدهید محدود به گلوتارآلدهید استریل کننده شیمیایی نشده و در طیف گسترده ای از صنایع کاربرد دارد. عملکرد ضدعفونی کننده گلوتارآلدئید در صنایع مختلف تقریبا مشابه است. کاربردهای صنعتی گلوتارآلدئید به شرح زیر است:

• ضد عفونی کننده ابزارهای جراحی (که نمی توان آنها را با حرارت استریل کرد)
• یک عامل اتصال دهنده و برنزه کننده
• یک بایوساید در سیالات فلزکاری و در خطوط لوله نفت و گاز
• یک ماده ضد میکروبی در سیستم های تصفیه آب
• یک لغزش کش در تولید کاغذ
• نگهدارنده در لوازم آرایشی
• یک ماده ضد عفونی کننده در محل نگهداری حیوانات
• یک تثبیت کننده بافت در آزمایشگاه های بافت شناسی و آسیب شناسی
• یک عامل سخت کننده در ایجاد اشعه ایکس
• در محلول های مومیایی کردن
• در تهیه گرافت و پروتزهای زیستی
• در کاربردهای مختلف بالینی

کاربرد محلول ضدعفونی کننده گلوتارآلدئید در صنایع دام و طیور

محلول گلوتارآلدئید در صنعت بهداشت حیوانات برای ضدعفونی کردن خانه های حیوانات و پرندگان استفاده می شود. محلول های رقیق حاوی 0.1-0.3 درصد گلوتارآلدئید بر روی دیوارها، کف و سطوح دیگر اسپری، شسته یا کف می شوند. مه‌پاشی سوله‌های حیوانات را می‌توان با تجهیزات خودکار با استفاده از محلول حاوی تقریبا 400 ppm انجام داد. محلول‌های حاوی تقریبا 750 ppm برای ضدعفونی پوسته تخم‌مرغ استفاده می‌شود تا به حذف کثیفی و زباله کمک کند.

علاوه بر ضدعفونی سطوح و تخم‌مرغ‌ها، از گلوتارآلدئید در صنعت دام و طیور برای ضدعفونی تجهیزات و ابزارهای دامپزشکی، سیستم‌های آب‌رسانی و حتی سیستم تهویه استفاده می‌شود تا از انتقال عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری شود. این ماده به دلیل توان نفوذ بالا و اثربخشی در برابر طیف وسیعی از میکروارگانیسم‌ها، یکی از گزینه‌های پرکاربرد در برنامه‌های کنترل بیماری در مزارع صنعتی محسوب می‌شود.

کلام آخر:

مکانیزم میکروب زدایی گلوتارآلدهید، موجب گشته است که این ماده به عنوان یک ضدعفونی کننده قوی در صنایع مختلف با موفقیت استفاده گردد. تاثیر گلوتارآلدهید در ضدعفونی کردن بسیار سریع بوده و در مدت زمان کوتاهی تمام میکروارگانیزم های بیماری زا را از بین می برد. آرال گلوتار صنایع آرال شیمی، در صنعت دام و طیور برای ضدعفونی کف و دیواره سالن ها، آغل و گوساله دانی، هچری ها و غیره مورد استفاده قرار می گیرد. محلول گلوتارآلدئید آرال گلوتار، محلولی کنستانتره بوده و با رقت کم، عملکرد بسیار بالای ضدمیکروبی دارد. این محصول در کنار آرال بنزال و داموسیب، یک پکیج کامل شستشو و ضدعفونی را برای مرغداری و دامداری فراهم می کند.

⇐ بروزرسانی در اردیبهشت 1404