چگونه با ضدعفونی صحیح سالن مرغداری، از شیوع بیماری‌های طیور جلوگیری کنیم؟

برای حفظ سلامت گله طیور و دستیابی به بهره‌وری بالاتر در مرغداری، پاکیزه نگه داشتن پرندگان و محیط نگهداری آن‌ها اهمیت حیاتی دارد. ضدعفونی مرغداری با هدف حذف میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا انجام می‌شود؛ عوامل نامرئی‌ای که در صورت رشد می‌توانند سلامت طیور را تهدید کرده، باعث شیوع بیماری‌ها و در نهایت موجب کاهش تولید و افزایش تلفات شوند. یکی از مهم‌ترین مراحل مدیریت بهداشت مرغداری، نظافت اصولی ابزارها، ضدعفونی تجهیزات، سالن‌ها و حتی لباس و کفش کارکنانی است که به‌طور مستقیم با گله در ارتباط هستند. این اقدامات از انتقال باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها در محیط جلوگیری و نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های طیور ایفا می‌کند. در این مقاله، به بررسی جامع اهمیت ضدعفونی سالن مرغداری، بهترین روش‌های ضدعفونی، و معرفی قوی‌ترین مواد ضدعفونی‌کننده مرغداری خواهیم پرداخت تا پرورش‌دهندگان بتوانند با اجرای یک برنامه بهداشتی قوی، سلامت گله و عملکرد تولید را به حداکثر برسانند.

همچنین بخوانید:

♣ چک‌لیست بهداشت فارم مرغ تخم‌گذار | بهترین ضدعفونی‌کننده و شوینده مرغداری

♣ اصول ضدعفونی مراکز و تجهیزات جوجه کشی

اهمیت ضدعفونی کردن مرغداری

بهداشت نقش عمده ای در هر برنامه موثر کنترل بیماری برای اماکن تولید طیور ایفا می کند. یک برنامه خوب نظافت و تمیزکاری سالن مرغداری و ضدعفونی کف سالن و دیواره مرغداری ها، خانه جوجه های گوشتی، به منظور به حداقل رساندن اثرات نامطلوب بیماری، بهینه سازی عملکرد و رفاه پرندگان و ارائه تضمین در مورد مسائل ایمنی غذا اجرا می شود. عواملی که بر عملکرد گله تأثیر می گذارند، شامل موارد زیر هستند:

• مسکن و تجهیزات
• خوراک و آب
• درجه حرارت
• وجود آشغال
• تهویه (اصول هوادهی و تهویه | کاهش بوی آمونیاک در مرغداری)
• میزان نور
• امنیت زیستی شامل روش های کنترل بیماری، برنامه کنترل جوندگان، بازدیدکنندگان و غیره

کنترل بهداشت و ضدعفونی کردن سالن مرغداری، تاثیر بسزایی در بازدهی یک فارم پرورش طیور دارد.

بیماری های مرتبط با طیور در صورت عدم ضدعفونی کردن محیط مرغداری

ضدعفونی کردن محیط مرغداری، برای حذف میکروارگانیسم‌هایی که بیماری‌ها را منتقل می‌کنند و خطراتی را برای پرندگان ایجاد می‌کنند ضروری است.

در صورت انجام عملیات صحیح پاکسازی، امکان سرایت بیماری های زیر شایع است:

•  سالمونلا: نمونه ای از بیماری است که می توان با ضدعفونی کف سالن و دیواره مرغداری ها از آن جلوگیری کرد.
• کولی باسیلوز: عامل ایجاد کننده این بیماری که می تواند برای طیور کشنده باشد، می تواند مدتی در محیط زنده بماند، اما با استفاده از مواد ضدعفونی کننده به راحتی از بین می رود.
• سالمونلا انتریتیدیس (SE): می تواند در مجرای روده جوجه مستعمره شود بدون اینکه لزوما باعث ایجاد بیماری آشکار در خود مرغ گردد. این ممکن است منجر به حمله ارگانیسم به بافت های دیگر شده و در نهایت راه خود را به دستگاه تناسلی و تخمدان پیدا کند و خود تخمک را آلوده نماید.

محیط محوطه مرغداری را چگونه باید ضدعفونی کرد؟

نظافت و ضدعفونی کردن محیط مرغداری به شکل موثر، جزء ضروری بهداشت خوب و در نتیجه یکی از اقدامات کلیدی امنیت زیستی برای کنترل بیماری است. این کار باید هر از چند گاهی انجام شود تا تجمع ارگانیسم های بیماری زا را در برابر طیف وسیعی از عوامل بیماری زا کاهش دهد.

• ورود تجهیزات مزرعه به فضای داخلی مرغداری، نظافت پرسنل مزرعه، دفع پرندگان مرده و کود مرغی و سالم سازی آب آشامیدنی باید مورد توجه قرار گیرد.
• اطراف سوله های مرغداری باید از پوشش گیاهی، زباله های مواد غذایی، بطری های پلاستیکی، بطری های شیشه ای، قوطی ها یا طبل ها تمیز نگه داشته شود.
• آزمایش آب باید در فواصل منظم انجام شود. دستگاه تصفیه آب در هر سوله مورد نیاز است.
• دستگاه تصفیه هوا در تمامی سوله ها توصیه می شود.
• آزمایش بار میکروبی در مکان های مختلف مورد نیاز است.

مراحل ضدعفونی کردن سالن و تجهیزات مرغداری

پاکسازی و ضدعفونی کردن سالن مرغداری یکی از ضرورت های اساسی تولید جوجه در فارم های پرورش طیور است. کسانی که یک مرغداری را اداره می کنند، باید اطمینان حاصل کنند که مکان به خوبی تمیز می شود و طیور عاری از بیماری هستند. در ادامه، مراحل پاکسازی و ضدعفونی کردن مرغداری به تفصیل آمده است.

1. تمیز کردن
2. مواد شوینده
3. شستشو
4. ضدعفونی

قبل از مراحل پاکسازی و ضدعفونی کردن مرغداری، باید مراحل تمیز کردن و شستشو با شوینده ها به شرح انجام گیرد.

الف) خشک شویی

گرد و غبار و سایر کثیفی های سست را از روی سقف ها، وسایل روشنایی، دیوارها، قفس ها یا جعبه های لانه، پنکه ها، ورودی های هوا و غیره را از روی زمین پاک کنید. تمام خوراک را از فیدرها بردارید. کود و گرد و غبار و کثیفی انباشته شده را از روی تخته ها و اتاق ها بتراشید. تمام زباله ها را از روی زمین بردارید. بستر را می توان به توده کمپوست اضافه کرد. کف را جارو کنید تا تا آنجا که ممکن است مواد خشک را از بین ببرید. با یک قفسه کوچک، یک جارو برقی خشک و مرطوب کار خوبی برای از بین بردن این مواد انجام می دهد.

ب) تمیز کردن مرطوب

قبل از استفاده از آب برای ضدعفونی کردن سالن مرغداری، برق ساختمان را قطع کنید. تمیز کردن مرطوب در سه مرحله خیساندن، شستشو و آبکشی انجام می شود. آب گرم یا ولرم نسبت به آب سرد عملکرد بهتری در عبور از مواد آلی دارد. می توان برای این منظور از یک شوینده خنثی ارزان قیمت مانند صابون ظرفشویی استفاده کرد.

ج) خیساندن

نواحی با میزان آلودگی بسیار بالا کاملا خیس شود. برای خیس کردن کامل تمام سطوح از یک سمپاش کم فشار استفاده کنید. خیساندن تا جایی ادامه می یابد که کثیفی و کود انباشته شده نرم شده و به راحتی پاک شود.

د) ضدعفونی

مواد لازم برای ضدعفونی کردن سالن مرغداری را می توان تنها پس از تمیز کردن کامل ساختمان و تجهیزات استفاده کرد و در حالت ایده آل باید بلافاصله پس از شستشو انجام شود. ضدعفونی کننده ها را می توان با اسپری، آئروسل یا بخور استفاده کرد. برای اکثر تاسیسات گله کوچک، استفاده از سمپاش باغی ساده ترین روش است.

شستشوی محوطه سالن مرغداری:

برای نظافت و تمیزکاری سالن مرغداری تمام سطوح ساختمان، به خصوص طاقچه های پنجره و دیوار، خرپاهای سقف و هر سطحی که ممکن است کثیفی و گرد و غبار در آن جمع شود را بشویید. محلول شستشو می تواند یک شوینده خنثی یا یک شوینده قلیایی باشد. مواد قلیایی از نظر قدرت متفاوت هستند و در صورت بلعیده شدن قوی ترین آنها باعث سوختگی و آسیب های داخلی می شوند. یک قلیایی ملایم، جوش شیرین و قلیایی های متوسط شامل آمونیاک خانگی، بوراکس و تری سدیم فسفات است. قلیایی های قوی عبارتند از سود شستشو  و لیمو. شوینده های قلیایی را باید با آب گرم استفاده کنید.

شستشوی صحیح خطوط دانخوری طیور

همه اهمیت یک برنامه تمیز کردن و ضدعفونی کردن محیط مرغداری را درک می کنند، اما یکی از حیاتی ترین بخش ها، شستشوی صحیح خطوط آبخوری و دانخوری و تجهیزات مرتبط با آنها است. در جدول زیر، مراحل شستشوی صحیح سالن مرغداری، بیان شده است:

شستشوی صحیح خطوط آبخوری طیور

عوامل زیادی بر سلامت و عملکرد هر گله طیور تأثیر می گذارد، اما تعداد کمی از آنها مهمتر از آب هستند. اگر هر گله بخواهد بهترین عملکرد خود را داشته باشد، تامین آب سالم و تمیز یک ضرورت است. رشد میکروبی موجب کاهش اثربخشی داروها و واکسن های توزیع شده از طریق خطوط آبخوری می شود. لذا منجر به افزایش مرگ و میر و کاهش درجه لاشه می شود. پس از ایجاد یک بیوفیلم در خطوط آبخوری، تمیز کردن و تمیز نگه داشتن سیستم آب بسیار دشوارتر است.

در این مرحله می توان از ضدعفونی کننده های طبیعی برای ضدعفونی سالن مرغداری برای کمک به دور نگه داشتن بیوفیلم از لوله های آبخوری استفاده کرد.

موارد جدول زیر را باید در نظر گرفت:

ضدعفونی کننده های رایج در مرغداری

برای کنترل آلودگی‌های میکروبی و پیشگیری از شیوع بیماری‌های طیور، استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های مؤثر و استاندارد در مرغداری‌ها ضروری است. در میان مواد شیمیایی مورد استفاده، چند گروه مهم بیشترین کاربرد را دارند:

1. کرزول ها:

کرزول‌ها از تقطیر زغال‌سنگ یا نفت خام به‌دست می‌آیند و از جمله مواد ضدعفونی‌کننده‌ی بسیار قوی و مقرون‌به‌صرفه در مرغداری‌ها به شمار می‌روند. این ترکیبات با داشتن خاصیت لیپوفیلیک، قادرند دیواره سلولی بسیاری از باکتری‌ها و ویروس‌ها را تخریب کرده و آنها را از بین ببرند. این ترکیبات بیشتر برای ضدعفونی کف سالن، محوطه بیرونی، انبارها و مناطقی که پرنده حضور ندارد استفاده می‌شوند. مزایای آن قیمت پایین و اقتصادی، قدرت بالای نفوذ و ضدعفونی‌ مؤثر روی سطوح زبر، خاک و بستر، پایداری مناسب در محیط است.

هرچند، به دلیل بوی تند و ماندگار، استفاده از آنها در محیط‌هایی که جوجه زنده، گوشت، تخم‌مرغ یا هر نوع محصول طیور وجود دارد ممنوع است؛ زیرا باعث آلودگی بویایی و شیمیایی محصولات می‌شود. باید در زمان خالی بودن سالن و با رعایت کامل ایمنی به کار رود.

2. فنل های آلی:

فنل‌های آلی از ضدعفونی‌کننده‌های قدرتمند و پایدار محسوب می‌شوند که بخاطر قدرت اثرگذاری روی باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها در مرغداری کاربرد گسترده‌ای دارند. این ترکیبات به دلیل خاصیت پروتئین‌بر‌بودن، باعث تخریب ساختار سلولی عوامل بیماری‌زا می‌شوند. این گروه از مواد به دلیل کارایی بالا و پایداری، یکی از اصلی‌ترین انتخاب‌ها برای هچری‌ها و نقاط حساس تولید به شمار می‌آیند. مزایای آن عملکرد مناسب در حضور مواد آلی، ماندگاری بیشتر روی سطوح،و مؤثر بر طیف وسیعی از میکروارگانیسم‌ها است.

کاربردهای آن به شرح زیر است:

• استفاده در جوجه‌کشی‌ها (هچری) جهت ضدعفونی تجهیزات حساس
• ضدعفونی دستگاه‌های جوجه‌کشی، شانه‌ها، سینی‌ها و ابزارهای داخلی
• مناسب برای محیط‌هایی که نیاز به ضدعفونی عمیق و پایدار دارند

3. ترکیبات آمونیوم چهارتایی:

ترکیبات آمونیوم چهارتایی که به اختصار QAT نامیده می‌شوند، از پرکاربردترین و مؤثرترین ضدعفونی‌کننده‌ها در صنعت طیور و مرغداری‌ها به شمار می‌آیند. این مواد به دلیل طیف وسیع اثرگذاری بر باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها و همچنین ایمنی نسبی برای کارکنان، گزینه‌ای مناسب برای استفاده در اغلب بخش‌های واحد مرغداری هستند. پیش از مصرف این ترکیبات باید از یک شوینده آنیونی مناسب برای شستشوی اولیه سطوح استفاده شود. شوینده‌های آنیونی چربی، پروتئین و آلودگی‌های آلی را از سطح جدا می‌کنند و باعث می‌شوند QAT بتواند به‌صورت کامل با سطح تماس پیدا کرده و اثر ضدعفونی‌کنندگی خود را به حداکثر برساند. در غیر این صورت، حضور مواد آلی می‌تواند قدرت اثرگذاری QAT را کاهش دهد.

4. ترکیبات کلر:

ترکیبات کلر، به ویژه هیپوکلریت‌ها، از رایج‌ترین ضدعفونی‌کننده‌ها در صنعت طیور و دامداری‌ها هستند و کاربرد اصلی آن‌ها در کارخانه‌های فرآوری، تصفیه آب و سیستم‌های آب‌رسانی دامداری است. این ترکیبات به دلیل قدرت اکسیدکنندگی بالا، می‌توانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و برخی قارچ‌ها را به سرعت غیرفعال کنند.

5.  گلوتارآلدئید:

یک ماده فعال قوی و با طیف گسترده ای است که شامل باکتری ها، قارچ ها و عمدتا ویروس است که می تواند برای ضدعفونی کردن محیط مرغداری استفاده شود. این یک اکسید کننده نیست، برخلاف آنچه که در مورد سایر مواد فعال اکسید کننده به عنوان عوامل کلرید اتفاق می افتد. همچنین خورنده نیست و بسیار سریع تجزیه می شود.

6. فرمالین:

یک ترکیب خورنده و سرطان زا است که برای بخور تخم مرغ در کابینت هایی که برای این منظور طراحی شده اند توصیه می شود. با این حال، برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض و آسیب دیدگی، اقدامات احتیاطی خاصی باید توسط اپلیکاتور رعایت شود.

ضدعفونی کننده های طبیعی برای ضدعفونی سالن مرغداری

در این بخش به معرفی برخی از ضدعفونی کننده های طبیعی برای ضدعفونی سالن مرغداری و همچنین بررسی ویژگی های مواد ضدعفونی کننده پرداخته شده است. از این مواد، اغلب در پرورش مرغ های ارگانیک استفاده می شود.

1. ترکیبات کلر:

هیپوکلریت سدیم یا سفید کننده معمولی (غیر از ترکیبات معطر، بی خطر رنگ یا سایر ترکیبات) استاندارد برای سطوح تمیز و غیر متخلخل است. کلر باقیمانده در صورت استفاده به عنوان ضدعفونی کننده آب نباید از 4 پی پی ام تجاوز کند. هنگام استفاده در غلظت های بالاتر، ممکن است نیاز به شستشو باشد تا باقیمانده ها به سطوح ایمن کاهش یابد. دی اکسید کلر محصول دیگری است که می تواند مورد استفاده قرار گیرد، اما سطوح باقیمانده برای آب به 0.8 پی پی ام فعالیت محدود می شود. برای استفاده با مواد آلوده سنگین نیست.

2. اسیدها:

این ترکیبات ساختار دیواره سلولی را می شکنند. اسید استیک معمولا یافت می شود، اما اگر برای ضد عفونی موضعی استفاده شود، می توان غلظت های بالاتری را به دست آورد. محصولات غیر مصنوعی مانند سرکه سیب برای استفاده مورد نظر است. اسید فسفریک را می توان تا زمانی که در تولیدات ارگانیک با دام یا زمین تماس نداشته باشد استفاده کرد. غلظت های بالاتر این اسیدها می تواند برای برخی از مواد تهاجمی یا سوزاننده باشد.

3. ید:

یدید پتاسیم و ید عنصر اسیدی شده به عنوان ضدعفونی کننده سطح استفاده می شود. این ترکیبات می توانند مواد خاصی را که روی آنها اعمال می شود لکه دار کنند.

4. پراکسید هیدروژن:

به عنوان یک تصفیه کننده آب و همچنین یک ضدعفونی کننده سطح برای ضدعفونی کردن محیط مرغداری استفاده می شود. یون هیدرونیوم و اکسیژن با تجزیه آن تولید می شود. این ترکیبات می توانند گاهی اوقات با فلزات خاصی خورنده باشند. برای استفاده با مواد آلوده سنگین نیست.

5.  الکل:

ایزوپروپیل الکل با رقت های بالاتر در خشک کردن و شکستن دیواره سلولی باکتری موثر است. بیشتر در کاربردهای محدود و برای ضدعفونی کردن سطوح سخت به صورت موضعی استفاده می شود. طبق دستورالعمل می توان از ایزوپروپانول و اتانول استفاده کرد. این ترکیبات می توانند روی برخی از لاستیک ها و پلاستیک های مصنوعی تهاجمی باشند.

6. پراستیک اسید:

ماده ی ارگانیکی که ترکیبی از هیدروژن پراکساید و اسید استیک است. دارای درجه خوراکی است و حتی می تواند از آن در ضدعفونی ظروف آبخوری و دانخوری جوجه ها استفاده کرد.

کلام آخر:

برای اطمینان از سلامت و کیفیت تولید طیور، پرندگان باید همیشه تمیز باشند. همچنین لازم است نسبت به ضدعفونی کردن سالن مرغداری و تمیز کردن ابزارها و لباس‌هایی که توسط افرادی که مستقیما با طیور در تماس هستند، هوشیار باشید. صنایع آرال شیمی با تولید انواع مواد ضدعفونی کننده و شوینده های ویژه فارم های طیور، از انتشار میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا در محل تولید آنها جلوگیری می کند. داموسیب، ضدعفونی کننده فودگرید و ارگانیک قابل استفاده برای ضدعفونی کف سالن و دیواره مرغداری ها و تجهیزات مرتبط با طیور حتی ظروف آبخوری و دانخوری است.سیلور پراکسیدین پلاس و جرماسید، دو ضدعفونی کننده سطح بالای ویژه جهت از بین بردن انواع میکروب ها در ضدعفونی کردن محیط مرغداری هستند. شوینده های اسیدی و قلیایی بدون کف و با کف ملایم نیز از جمله شوینده های مفید برای از بین بردن رسوبات چربی و آهکی استفاده در این فارم ها هستند.

⇐ پروزرسانی در آبان 1404