«فاضلاب کشاورزی»

فاضلاب کشاورزی، یکی از زیر شاخه های موثر در آلودگی فاضلاب کلی می باشد. در ابتدا بهتر است با مفهوم و تعریف فاضلاب آشنا شویم و سپس به مبحث تصفیه فاضلاب کشاورزی می پردازیم. حتما با این سوال مواجه شده‌اید که فاضلاب چیست؟
‌برای پاسخ به این سوال تعاریف مختلفی وجود دارد.
برای نمونه، به آب مصرف شده‌ای که بازمانده فعالیت‌های مختلف انسانی است. و به گونه‌ای خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آن به حدی تغییر کرده است، فاضلاب می‌گویند.
و به عبارتی ساده‌تر، از مصرف آب در فعالیت‌های مختلف انسانی، مواد زایدی به وجود می‌آید که می‌تواند حاوی آلوده‌کننده‌های مختلف فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی باشد. و این مواد پس از آلوده کردن محیط زیست می‌تواند سلامت انسان‌ها را به خطر بیاندازد. این مواد زایدِ معمولا مایع را فاضلاب، پساب یا چرک‌آب می‌گویند.

انواع مختلف فاضلاب‌ها

فاضلاب‌ها انواع مختلفی دارند. مانند:

• فاضلاب خانگی یا شهری
• فاضلاب صنعتی
• فاضلاب سطحی (به منظور آب‌های سطحی)
• فاضلاب کشاورزی‌
  ما در این مقاله، قصد داریم به توضیح فاضلاب خروجی کشاورزی، منابع تولید این فاضلاب،روش های کاهش و راه های دفع آن بپردازیم.

فاضلاب کشاورزی

در کشاورزی معمولا با سموم، ضد آفت‌ها و کود‌های شیمیایی مختلف سر و کار داریم.
آب‌های سطحی‌ که از فعالیت‌های کشاورزی حاصل می‌شوند، با این کود و سم‌ها در تماس‌اند و ممکن است به وسیله مواد شیمیایی موجود در آنها آلوده شوند. این آب‌های آلوده را فاضلاب کشاورزی می‌گویند.
از مواد آلوده کننده موجود در فاضلاب می‌توان به ترکیبات فسفردار، پاراتیون و هیدروکربن‌های هالوژنه اشاره کرد.
فاضلاب مربوط کشاورزی به دلیل وجود مواد شیمیایی ذکر شده در آن که برخی به شدت سمی هستند بسیار خطرناک‌ است؛ منشا این فاضلاب، زمین‌های کشاورزی و باغات می‌باشند.

روش های کاهش و تصفیه فاضلاب کشاورزی

تا اینجا مطلع شدیم که پسماند کشاورزی چیست، و به چه دلیل خطرناک است. در اینجا با چند پرسش اساسی روبه رو می‌شویم:
چگونه می‌توان با این مشکل مقابله کرد؟
آیا راهی برای از بین بردن فاضلاب کشاورزی وجود دارد؟
آیا ممکن است از این فاضلاب استفاده‌ هم بشود؟
چگونه می‌توان این فاضلاب را تصفیه کرد؟
حال به پاسخ این سوالات می‌پردازیم.

● چگونه می‌توان با این مشکل مقابله کرد؟

همانطور که می‌دانیم در دنیای امروزه تقریبا برای هر مشکلی راهی وجود دارد! و همچنین برای مشکل فاضلاب کشاورزی و آلودگی آن‌هم راه‌هایی وجود دارد که می‌توان با آسیب‌های احتمالی مقابله کرد.

● آیا راهی برای از بین بردن فاضلاب کشاورزی وجود دارد؟

در پاسخ به این پرسش باید بگوییم خیر.
زیرا با توجه به نیاز انسان و… فعالیت‌های کشاورزی، همواره ادامه دارند. و هیچگاه نمی‌شود فعالیتی را مختل کرد. همچنین برای کشاورزی نمی‌توان از سم، کود و مواد شیمیایی استفاده نکرد. هرچند می توان از محصولات ارگانیک که جایگزین های مناسب تری برای آفت کش ها و سموم شیمیایی هستند، استفاده نمود. علاوه براین، آب هم که نقش مهمی در کشاورزی دارد، پیوسته به زمین و این مواد دسترسی دارد. بنابراین نمی‌توان گفت امکان از بین رفتن فاضلاب کشاورزی به طور کامل وجود دارد. اما راهکار‌هایی برای کاهش و یا حتی استفاده درست از این مشکل هم وجود دارد.

● آیا ممکن است از این فاضلاب استفاده‌‌ای بشود؟

برای پاسخ به پرسش سوم ممکن است ابتدا با خود فکر کنید، که چگونه ممکن است از فاضلاب کشاورزی با وجود مواد شیمیایی و خطرناک استفاده کرد؟
اما پاسخ ما به شما این است که بله، امروزه در بسیاری از کشورهای صنعتی و در حال توسعه استفاده از فاضلاب و به طور کلی فاضلاب‌ها امری طبیعی است.
از این فاضلاب‌ها در کشاورزی، ابتدا برای آبیاری باغات و زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شود.
نکته مهم در این قسمت، این است که از فاضلاب در کشاورزی به همان شکل اولیه نمی‌توان استفاده کرد. زیرا آثار زیان‌بار و خطرناکی به وجود می‌آورد. این استفاده باید با شرایط و اصولی باشد که هیچگونه آسیبی به محصول نرساند و در نتیجه، محصولی سالم به دست آید.
فاضلاب برای کشاورزی در ابتدا باید تصفیه گردد و مواد و املاح آسیب‌رسان از آن حذف شوند، سپس می‌توان از آن استفاده کرد.
قابل توجه است که اگر از فاضلاب‌های تصفیه نشده برای آبیاری در کشاورزی استفاده شود، باعث آسیب رساندن و آلوده کردن محصول،‌ و در طول زمان باعث بروز بیماری‌ها و امراض گوناگون می‌شود.

فاضلاب کشاورزی

● چگونه می‌توان فاضلاب کشاورزی را تصفیه کرد؟

در توضیحات پیش برای استفاده از فاضلاب مربوط به کشاورزی، ابتدا تصفیه آن را مهم و ضروری دانستیم . حال این سوال پیش می‌آید که چگونه می‌توان فاضلاب در کشاورزی را تصفیه کرد؟
برای تصفیه فاضلاب که مهم ترین اصل است، در ابتدا به سیستم زهکشی مناسب نیاز است. که باغات و زمین‌های کشاورزی، برای تصفیه فاضلاب باید به این سیستم مجهز باشند.
این سیستم چگونه کار می‌کند؟ در پاسخ به این پرسش باید بگوییم این سیستم، آب‌های زاید را از زمین کشاورزی جمع‌آوری و سپس بعد از جمع آوری به سیستم تصفیه هدایت می‌کند. پس از جمع آوری، انتقال فاضلاب هم از اهمیت و توجه ویژه‌ای برخوردار است تا به موجودات آسیبی نرسد.
لازم به ذکر است برای تصفیه فاضلاب کشاورزی و استفاده از این سیستم نیاز به فضای کافی، هزینه و بودجه لازم و دقت در انتخاب سیستم مناسب می‌باشد.

معایب استفاده از آبیاری زمین های کشاورزی با فاضلاب

بعد از تصفیه فاضلاب کشاورزی، تقریبا مشکلی برای استفاده از آن وجود ندارد. اما چنانچه این تصفیه به روش صحیح و درست انجام نگیرد، باعث زیان رساندن به عوامل مختلف، همچون موجودات زنده و مخصوصا محصولات می‌شود. زیرا فاضلاب مربوط کشاورزی، غلظت بالایی از مواد شیمیایی و عناصر سمی را دارا است. که در دراز مدت تاثیرات آن مشاهده می‌شوند و البته اغلب مردم به دلیل گذشت زمان و تاثیر گذاری آن در طولانی مدت متوجه علت آن نخواهند شد.
درصورت تصفیه نشدن و یا درست تصفیه نشدن، آلودگی آب می‌تواند توان اکولوژی آن را تحت تاثیر قرار دهد و همه را دچار بحران سازد. بر اثر افزایش آلودگی، میزان اکسیژن موجود در آب دچار اختلال می‌شود. در آبِ کم اکسیژن، گونه‌های گیاهی و جانوری کمتری قادر به زندگی هستند، در نتیجه تناسب و هارمونی موجود در طبیعت به هم می‌خورد.

مزایای استفاده از آبیاری زمین های کشاورزی با فاضلاب

تصفیه درست فاضلاب کشاورزی و استفاده از آن مزایایی در پیش دارد که موارد زیر نمونه‌هایی از این مزایا هستند :
– جلوگیری از ورود این فاضلاب‌ها به محصولات و زندگی انسان‌ و دیگر موجودات
-کاهش بار آلودگی زیستی
– آسیب نرسیدن به محصولات و جانداران.
-کاهش هزینه آب کشاورزی
-استفاده بهینه از آب در زمان کمبود آن و غیره

آینده فاضلاب کشاورزی

با گذشت زمان و پیشرفت انسان‌ها، نیاز‌های کشاورزی و همچنین فعالیت‌های مختلف انسان‌ افزایش میابد. در پی این افزایشات به طور معمول، روند افزایش فاضلاب هم ادامه دارد. برای استفاده درست باید به دنبال بهترین روش‌‌ها بود، تا از آسیب رساندن به عوامل مختلف جلوگیری شود.
در کشور‌های مختلف از انواع فاضلاب‌ها در قسمت‌های مختلف همچون آبیاری فضای سبز، اماکن تفریحی و زمین‌های کشاورزی و غیره استفاده شده است. و برای آینده آن برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری می‌شود.

همچنین در جهان امروزه، در قسمت‌های گوناگون، علت استفاده از فاضلاب‌ها با یکدیگر متفاوت است. برای مثال: در ایران، به دلیل افزایش جمعیت، افزایش شهر نشینی و خشکسالی‌های اخیر، استفاده دوباره از فاضلاب‌های تصفیه شده بسیار است.
به طور کلی فاضلاب‌ها و آسیب‌ آن‌ها، همواره در زندگی انسان‌هاوجود دارند. فاضلاب کشاورزی هم به دلیل تعامل با محصولات، و مواد خوراکی و مصرفی انسان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تصفیه و استفاده صحیح از آن، گام موثری در روند پیشرفت، سلامت و جلوگیری از زیان است. از جهت دیگر کشاورزی در تعامل مستقیم و غیر مستقیم با تغذیه انسان است. با توجه به شیوع ویروس کرونا باید تمهیدات بروزتری را برای مقابله با آن در نظر گرفت. در این خصوص مقاله مدیریت آب، فاضلاب، بهداشت و پسماند در مقابل کوید-۱۹ کمک شایانی به بهداشت در این امر می کنند. بنابراین مطالعه، تحقیق، تلاش و عمل در راستای آن حائز اهمیت است.

---

برای اطلاعات بیشتر به مقالات زیر مراجعه بفرمایید:

• فاضلاب بیمارستان و آشنایی با روش گندردایی آن ها
• آب و فاضلاب را ضدعفونی کنیم
•  گندزدایی (ضدعفونی) آب و فاضلاب
•  آب سالم و تصفیه فاضلاب
•  روشهای تشخیص پاتوژنهای قارچی فاضلاب

---

پراکسیدین آب و فاضلاب (اگوسیب)

تیم آرال شیمی ضمن معرفی محصول پراکسیدین آب و فاضلاب، با نام تجاری «اگوسیب» قدمی بزرگی در عرصه گندزدایی آب و فاضلاب برداشته است. این محصول دوستدار محیط زیست می باشد. به طوری که در اثر تجزیه پراستیک اسید/ هیدروژن پرواکساید توسط طبیعت، آب، اکسیژن و دی اکسید کربن تولید خواهد شد. این مواد به نوبه خود نیز وارد چرخه مواد طبیعی می شوند. به عبارتی باقیمانده مضری از خود برجای نمی گذارد.

اگوسیب باعث کاهش BOD و COD  آب می گردد و به نوعی جایگزین کلر و ازون در سیستم گندزدایی فاضلاب می شود. هم چنین خطرات ثانویه آن ها را ندارد. از جهت دیگر رنگ و بوی فاضلاب را هم کاهش می دهد.

پراکسیدین صنایع آب و فاضلاب، یک محصول ضدعفونی کننده قدرتمند با قدرت اثرگذاری بالاست که طیف بسیار وسیعی از انواع عوامل بیماریزا از قبیل E.Coli و سالمونلا و لژیونلا را بطور کامل از بین می برد.

این محصول بر پایه اتان پراکسوئیک اسید با فرمولاسیونی کاملا اختصاصی برای استفاده از منابع آب تولید شده است و در دوزهای توصیه شده، نقش قابل توجهی در افزایش COD ندارد.

استفاده از پراکسیدین بعنوان یک ضدعفونی کننده سطح بالای صنعتی در صنایع آب و فاضلاب در حضور یا بدون حضور کلر، مقادیر ترکیبات سرطانزای ناشی از واکنش کلر با هیدروکربن های آب (تری هالومتانها (THMs)) را به شدت کاهش خواهد داد.

منایع:

http://www.fao.org/land-water/world-water-day-2021/water-management/wastewater/en/

https://collections.unu.edu/eserv/UNU:2661/proceedings-no-11_WEB.pdf